Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 712, 24 May 1893 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

JOHN E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKOLU MEI 24. 1893

 

E HOOMANAWANUI .

O ka hoomanawanui ka hope aku o ke ano maoli o ke Akua, a o keia haawina ka makou e paipai aku nei ia kakou Hawaii e malama loa. Mai noho kakou a hikilele, a puiwa wale a ae wale aku i na ao ana a kekahi poe e hana i ka mea kupono ole. E like me ka makou i ao ai mai kinohi loa mai, e hoopono kakou, e noho malie, a e waiho aku na mea oi i ka poe okoa, pela no makou e ao aku nei ano. E kupaa kakou ma ke kahua mua a kakou i lawe ai, e kue leo kakau aku i na hana i hana @a mai maluna o kakou me ke kumu ole; a e waiho i ka manao kaulike a hoopono o ko Amerika Lahui i ko kakou kuleana i lawe pakaha ia. E na makamaka, o ko ke Akua makemake oia no ka hana pono, a e hilinai kakou oia no ka Amerika e hana mai. E noho maluhia kakou, e noho haipule, i ai ai kakou i ka ilina a Iakopa, a i mau ai ka hehi ana o na waewae i na wahi kiekie o ke ao nei.

 

KUE O MR. BLOUNT.

Aole i hele aku o Nordhoff e Pane Nona Iho.

 

Ua Hoike Ae o Peresidena Dole Ua hoole mai ke Kuhina Amerika i ka Mana o ke Aupuni Noho Manawa maluna o ke Kakau Nupepa N. Y. Herald.

 

Ma ke ahiahi Poakahi a ma ke kakahiaka o ka Poalua nei, ua hoolaha ae na nupepa pili aupuni, me na hookelakela nui a liilii, o Mr. Charles Nordhoff, ke kakau mea hou o ka N. Y. Herald, ua kauoha @a mai, e hele aku imua o ka Aha Kuka, o ke aupuni noho manawa, e pane i kekahi olelo hoopii o ka hoowahawaha ia mau Aha. Ua pololei kela olelo i hoikeia, a ua akoakoa io ae no na Hoa i ka hora i oleloia; aka, ua hoopaneeia nae ka wehe ana o ka Aha no kekahi wahi manawa pokole a hiki mai ka Peresidena.

O ka poe i hiki ae: o na Kuhina Dole (Peresidena), King, a me Porter; na hoa o ka Aha Kuka Damona (Hope Peresidena), Hatch, Emaluka, Alani, Walakahauki, McChesney. Kikila Baraunu, Tenney, Young, Suhr, Nott, Morgan, Waila, a me Bolte. O ka Loio Kuhina W. O. Kamika wale no ka mea i kaawale aku i ka wa i kahea ia ai o ka inoa o na hoa oiai oia ma ka Aha Kaapuni.

Ua hoike mai o Peresidena Dole no ka hana i hoakaka ia mai i ka aha e pili ana ia Mr. Nordhoff, ka mea kakau manao o ka Nupepa New York Herald ma ka Aha Kuikawa ma ka la inehinei (Poakahi)

He noi ka Mr. Hatch e noonoo hou ia ka hana o ka Aha Kuikawa, @a uhuhi hou ia keia noi me ko kuo ana mai o Mr. Emaluka a me Mr. Young.

Ua heluhelu mai ke Kakauolelo Rodgers i ka moolelo o ka Aha Kuikawa maluna o keia hana, e hoike ana na Mr. McChesney i hapai mai, me ka hoohui ana i kela wahi o ka Mr. Nordhoff leta iloko o ka Nupepa New York Herald, a i kope ia mai hoi e ka Daily Bulletin e pili i kekahi mau hoa a mau luna o ke Aupuni Kuikawa i ke kakauinoa malalo o kekahi palapala hoopii e kokua ana i ka bila lotere.

Ua olelo ae o Peresidena Dole i ke kakauolelo e kahea aku ia Mr Nordhoff, ua kahea mai la ia luna, "Charles Nordhoff, Charles Nordhoff, Charles Nordhoff,' ma ke ano leo kahea mau o na aha.

Aole i pane mai o Charles Nordhoff i keia mau kahea ana, ua ku ae la o Mr. Hatch iluna me kekahi pepa iloko o kona lima, a olelo mai malalo o keia mea, he olelo hooholo kana.

Peresidena Dole (keakea mai la ia manawa) wahi ana ua manao oia ua noho aku o Mr. Nordhoff malalo o ke ao ana a ke Kuhina Amerika. Ua hiki mai o Mr. Blount ma ke awakea o ka la inehinei [Poakahi] e ike iaia, a hoike mai la o ke aupuni o Amerika ua kukulu ia kekahi kahua hoohalike e pili ana i na hoolaha i hana ia e na Amerika ma na a ina e.

Ua hoike mai ke Kuhina i kekahi hihia e like me k ea ma Mekiko. Ua hoopaahao ia kekahi mea kakau manao o kekahi nupepa America, a ua hookuu ia hoi ma ke kauoha a ke Aupuni o America. Ua hoike mai o Mr. Blount aole oia i ike i kekahi hana hahaki kanawai o ke ano aie e pili ana ia Mr. Nordhoff. a i na e manao ia ana ua pili i kela keonimana na mea maluna ae, alaila ua kono ia oia e keakea mai no ia mea. Ua manao o Peresidena Dole, he mea kupono e waiho ia aku keia hana i ko lakou poe ike kanawai; no ka hoomaopopo pono ana i ke kanawai ma keia hana a e hoike mai. Ua manao oia o keia wahi hana e pili ana ia Mr. Nordhoff he wahi mea liilii wale no ia, ma ka hoohalike ana ae me kekahi kuhihewa o ke Aupuni Kuikawa i ka hana hou ana aku me keia mea.

Ua ninau mai o Mr. Damona, ina ua hoike pili oihana mai ke Kuhina no keia mau olelo i hoike ia ae nei.

Pane o Peresidena Dole, ua manao ke Kuhina e hoike mai i keia ma ke ano pili oihana ole, me ke komo ole aku iloko o na pane palapala ana. O ka manao maoli o ke Kuhina [Blount] malalo o keia mea, aole i loaa ia kakou ka mana kanawai no na manao o kekahi Amerika e hoakaka ana ma kekahi mea, a aole hoi e hiki ke kii aku ia Mr. Nordhoff ma ke ano haihai kanawai. O Mr. Young ka i olelo ae, malalo o keia ano, ua manao oia, he mea pono e nana koke ia keia hana iloko o ka Aha Hooko.

Ua waiho koke ia mai la kekahi noi no ka noho koke ana o ka Aha Hooko a hooholoia. Ua  puka mai la iwaho na poe kakau nupepa a me kekahi poe makaikai, a ua pani ia mai la ka puka i ka lehulehu.

 

Ka Leta a Nordhoo.

E Hoike Ana i ka Loli o @a manao Hoohui Aina o na Mahiko.

 

E hoahu wale ana i ka hookani o ka leo uwe kue Lotere i ka Moiwahine.—Teregarapaia mai Kapalakiko aku i ka Nupepa New York Herald.

 

(Hoomauia)

HE POE ANO OLE MA NA KOMITE.

Ma ka noonoo ana ua hiki ke hoomaopopoia o ka poe kaulana wale no ka poe e hoonohonoho ana ia lakou iho i Komite no ka Maluhia, aka, aole pela, he mau kakauolelo ekolu, hookahi eli punawai hookahi hana mea tini, he hookahi malihini i komo mai iloko o ka aina nei no ewalu wale no malama, hookahi mea hale kuai meai liilii, hookahi mea hana keleawe, hookahi a oi aku paha he poe kakau mahope o ka palapala hoopii lotere. Ma ka oiaio maoli, e like me ka loaa aku o ka ike ia'u, he elua wale no mau kanaka kuoono ma ia Komite.

Aole hoi a hiki wale i ka la hookahi i kukala ia ai ke aupuni o ka manawa, a he ia mahope iho o Stivini hoolele ana mai i na koa iuka nei, i komo mai ai o Mr. Dole iloko o ka hana a lawe ai i ka Peresidena, He mea nui a he mea koikoi kona komo ana mai, i ka poe kipi@ no ka mea he kanaka oia i mahalo ia he kana pono a he hoopololei, aka aole hoi he kanaka ikaika.

Ua loaa no keia manao hookahi i ka Moiwahine nona a me ke kanaka e like me ia ka mahaloia, Hope Peresidena o ke Aupuni manawa, oia o Mr. Damon. Ua kamailio au me ka Moiwahine, i keia mau aku nei, e pili ana i ka hookui o na mana e ku nei, a ninau aku hoi au owai la o keia poe o ka aoao aupuni hou oia e ae ai e kamailio pu, ina e loaa ana ia manawa, e noi aku ai hoi ia lakou e kokua mai e hookohu i aha Kuhina hou malalo o ke alanui Kumukanawai. Ua pane mai oia ua makaukau hoi oia e launa pu me Mr. Damon a me Mr. Dole. He mea maikai keia no laua a he maikai no hoi ma ka aoao o ka Moiwahine.

He mea pono no hoi e olelo pu ae au, i ka wa a ke Kuhina Stevens i ike ai i ke aupuni manawa, ua awiwi koke ae hoi na hoohui aina e hiu i na hae Amerika, ua hoole nae na hale kalepa inoa maikai e hana ia mea. Ua hoole mai o Mr. Irwin, o ka hui o Spreckels & Co:, i kona koi ia aku me kona hoowahawaha nui. O Hackfeld & Co., Brewer & Co., a me kekahi o na hale kalepa kuonoono e ae, ua hoole e like ae la me ia, aka, ua manao io au ua kau inoa na mea a pau i ka hae Amerika i kakou i ka hoopii e hana ia ka bila lotere. O keia iho la a pau, a koe kakaikahi aku paha, ka poe hoohui aina i keia wa.

 

UA MAKEMAKE NUI E HOOPONOPONO OLUOLU LA.

He mea hiki ole ke olelo ae me ka pololei i ka mea e hiki mai ana, aka o ka makemake nui no kekahi hooponopono oluolu ana oia ka mea e ulu nei iwaena o ka poe Kalepa, a mamuli wale no o ka hoopihapiha a Mr. Stevens, i ola ai ka hoohui aina, a me ke kulana maopopo ole o Amerika, ka mea i hooia mai kou ike oia ka mea e alia nei i ka pau kahiko i ka hooponoponoia.

Oiai ke aupuni noho manawa, e hana ana i na kanawai a e haawi ana i na oihana i kona mau kakoo, a he akaka loa he aupuni aia ka mana ma ka lima o kekahi heluna uuku, eia nae e olelo akea ana hoi he aupuni oia i kukuluia no ka hoohui aina. Maloko o kana olelo kuahaua mua ua kukala ae oia ua kukuluia e mau a hiki i ka wa e hooholoia ai na olelo hoohui me ke aupuni o Amerika. Hoko ia o Ianuari. Hookahi pule i hala ae nei, ua kukala ae kona waha olelo oi aku o ka makaukau ma kona aoao ka Awalakaika penei:

"O na hoopaa ana o kela ame keia aupuni paa e lawe nona iho i ke ano o ke aupuni ma o ka lehulehu, he mea no ia ua maopopo, aka nae, aole ke aupuni noho manawa he aupuni noho mau. E hoolawa ana i kekahi ano o ka noho ana mana manawa a me ka hooponopono ana i na hana aupuni a ka lilo ana o Hawaii he apana no Amerika. Ka hopena a me ka makemake o kona noho ana oia no ka loaa o ka hoohui aina."

Ma ia la hookahi no ka Hope Peresidena o ke aupuni noho manawa, iaia e kui ana i kekahi mau hana kanawai i manao ia, i olelo ai maloko o ka halawai oihana: "He mea kupono e ike ia i ko na Mokuaina Hui o Amerika, aole i makemake ke aupuni noho manawa e hoomau iaia iho no kekahi hana e ae mawaho o ka loaa ana o ka hoohui aina i na Mokuaina Huipuia o Amerika," a oia hoi kai hoopuka ia, me ka naauao i ko'u manao, e koi ia e puka koke mai ka ke Aupuni Amerika olelo hooholo elike me ka hiki.

 

PLOLI NO NA OIHANA.

Iloko o keia manawa o ka hoohalahala a ko ke aupuni noho manawa poe oia no ka haawi ole ia o ka oihana ia lakou. Hookahi mea ikiiki loa o na 'hooikaika' i hoopuka i kona manao ma ka nupepa:

"Ke kaahele nei ka manawa, a ke waiho nei na olelo a me na hoopaa pili kalai aupuni a ke aupuni noho manawa i hoolana ai i kona mau kakou me ka hooko ole ia. He mea i manao e hooko ana ke aupuni noho manawa i kana mau olelo e like me ka hiki aku i kahi o ka hookohu ana i na kanaka ma na hana a me na oihana o ka poai o kona mau hoaloha maika."

He Farani ka mea nana i kakau, pela ko'u manao, mahope o kona ola loihi a me ka nana akahele ana ua hiki aku oia i keia hopena manao, he poe make wale no ke ano nui o na kanaka. Ke ike mai la oe, o ke kanaka (e leo nui nei) aloha aina e makemake nei i wahi nona a i hana nana, a i makaukau hoi hoi e kuai i kona aina o loaa ia mau mea, ua like no ke koikoi maa nei nei e like me ko kakou wahi, a malia paha e hoomaka ana oe o haupu iho, o keia hookahuli aupuni, i hana ia e na kanaka i hoopii iho nei mamua koke iho nei no, ika Moiwahine e ae ia ka bila lotere i loaa ai he hapa miliona dala i mea e hoolilo ia ai no na hana aupuni, e lilo hoi i mea e manao ia he hana imi aku na ka poe e kuhele ana mawaho o ke aupuni e komo iloko o na oihana aupuni.

Hoomauia aku ana.

 

KE ANUENUE.

A ME

Ka Luakalailani,

OIA NO HOI

KA LUAHOANO.

 

( Kakauia e ka Hon. Joseph Nawahi, no ka Nupepa Ka Leo o ka Lahui.)

O ke Anuenue; oia no kekahi o na mea pahaohao kupaianaha lua ole a kakou e ike mau nei ma ke Aouli. O ka wehewehe ana aku i na kumu oiaio maoli. a me ka hoakaka ana aku, i na loina maopopo loa e pili ana i ke Anuenue a ko ke Akua Mana i kau aku ai ma ke Aouli o ka Lani; oia no kekahi o na Kumuaoike maoli, i kupono i ka uhane ike a ke Akua i haawi mai ai i ke kanaka, i mea e kokua ai i kona hoomaopopo maoli ana aku i ko ke AKUA MANA NUI KIEKIE LOA

O ke Anuenue a kakou e ike nei; oia no ka hoailona o ka berita o koke Akua aloha; e kaupale mau loa ana, i ole ai e luku hou ia na mea ola a  pau Ana i hana ai, me na wai hoeo nui o ke Kaiakahinalii.

Ma ka hoomaopopo ana i ka ke Akua hoike ana mai ia Noa ma; ua maopopo loa ke kumu i kau ia mai ai ke Anuenue ma ke Aouli; aka, aole nae ia he kumu e manao ia ai, aole i ikeia ia mea mamua aku ma kekahi ano e ae.

Mamuli o ko kakou maa a ike pinepine ana i ke Anuenue iloko o kela a me keia Kau o na makahiki i hala ae nei; ko kakou hoomaopopo maoli ana i kanu a me ka uuku o na pio-anuenue; ke ano o @@ waihooluu like ole iloko olaila; a me ka manawa o kela a me keia wa o ka La o kau ana ke Anueneu; a me na loina ike a pau loa, e pili ana i na hunawai makalii o lewa ana iloko o ko oa; ua loaa @@ ia