Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 713, 25 May 1893 — NA LETA. [ARTICLE]

NA LETA.

Aole » Hiakou makemake e lawe i ke koikoi o mh hala no na maiiMO i huopuka ia malaio. o keia poo e ko mako;. pue kakau mauao. j ' " >Mk. Lvxahooponopom>. ; Alohn g<*'.— | E oiuolū oe e kukala leo nui ae ! ma kekahi o na kolamu kaawale o I kau Elele kino inhilahi. i ike roai ko j kaua mau kiui makamaka a pau | uaai ka La hiki ae nia Haehae a i ka I welona la i Lehua i ka nioi wela o I Pakaalana, a me ka paakai akiaki ! i mikomiko ai na lelielehe a e no- ! konoko ai ka puu moni ai o ka poe i hoohui aina, ika pane o kh wehe- ; wehe a Kakela [W. R. Castle] nona i ke poomanao. "Xa k»mu o ka hoo- » loli ia an& ma ii awaii," a i hoololi ; ia ae hoi ma ka inea e pili pono ai | ua poomanao la a me na hoakaka ! ana maloko penei: U G KA LEO, O ' KA LEO NO IA O JACOBO; ONA ! LIMA, O NA 'LIMA NOOESAU/'| E hoomaopopo pono ka rrea feelu- ; helu i ke ano uai o kela poomauao aela maluna i ioaa pono ai ke aa wela oka nioi, a uae ka poupuu i paakai e nokonoko ai ka puu o U- [ kou la ma. Eia ke ano nui. "Ke , mali mai nei ka [eo me ka n«nahe j i maliu aku oe; aka. ke lawelawe | nei na lima kakauha hoom&kaukau ' e like me ka huluhiun o na lima o

E»*u." E Mr. Lu:i«booponōpono maikai, ioa ko'u heluhelu aknhele atia i k« kAona o ke kuaiumānāo i hoakakn ia e W, it. C*fttl« nā aoao mua o kahi apapr buk« i k&pa :a 4 'Ka «aio a pau &o ka !loohuiaina, n u« U& iho an. iM he la. • k« manao « . . -v

0 oa makaaimka 1«, e hoomaikeik» ana i kein mau mea ekolu~ Ekahi, i kuiana aupuni e like me ko Enelani. Blua t e hooia mai an& 1 ka oi kelakela o ka naauao o oa kanaka Hawaii maoli mamua o na haole ili keokeo iloko o 1874; Ekolu, he ake ka Moi a me ka poe» kakoo ana iaia, e loaa »a pomaikai no lakou wale iho no. Ma ko'u ano he Hawan oiaio $iaoli ma ka io a„ma ke koko» a he kuleana maopopo hoi i ka lepo o Hawaii nei a ke Akua i haawi mai ai e noho a make, ua loaa ia'ua m» ko'u mau hoa Hawaii oiaio a pau ke kuleana maopopo e paio no ko makouaina hanau, kona kuokoa & me kona noho'na hooponopono Aopuni Moi ia ana mai kinohi noai. Wahi au e VV. R. Castle i hoike mai ai, **o ka hooponoponO Aupuni ana o Enelani, kekahi o na keehina noho'na Aupuni holomua ana o ka. honuanei." Mahalo au i kela; a ke ninau aku nei au i ke>a maa

I ; :i' - • ninau ia oe penei: Pehea ko Enelani noho'na Aupuni ana ? Aole anei o ka hoomalu ana a ka Mo - wahine Vitoria ma na mea e pih ana i ke kulana o kona hoopooopono Au'puni ana maluna no iao kona Lahui ponoi [Enelani] ? Aole* anei na na makaainana ponoi oka Moiwahine Vitoria e hooponopon» nei i ko iakou Aupuni ? Ua lilo anei na hooponopono ana o EneK* ni malalo o ka lima o na malihini na aina-e mai, e like me ka mea e ia nei ma Hawaii nei. Nolaila, i|na o na hoakaka ana keia a kn makamaka ana i manao ai be mea ia e holomua ai ka aina, alaila e ninau ī?ou aku ana au i keia uoau ! ninau malalo iho nei: Ua hlki j anei i ka | ]>oe o oukou e lawelawe Ipu nei i keia mau hana hookahuli j aupuni o|keia mau la» ka poe aol# | i kulearu|i ka leno o Hawaii nei a ; me kona niau pomaikai, k& poe j aole i laoolilo ia lakou i maa ! kupa HaWaii ke< haalele ibo iaa ) hoojx>nopono ana oke Aupuni Ha--1 waii ka limao kona mau makaainana ponoi ? A i na aok e ;■ hik.i, heaha ke kumu oia hiki <4% •ma ? QKa makou e ike nei ona | malihini i mai na Aina——E w» |he mau la wale no, pule waleno* mahina wale no a mau mkahiki !• wale no ka hiki ana mai īa nei be ; poe aole i hookupa ia lakou < o ka hae o keia Aupuni a me koaa : mau kanawai, ua liloaku )a oia ka» , kahi maUma moku nana e kia ka i hoeuli o| ke Aupuni, a kahe aai | aku la ka wam a rae ka meii, i '»la o|ke kanaka Hawaii hoi, waām ■ mau oo iloko o ka hune ine ka oa;le elike me Lazaro ,ka hamu im* i hunahuna uiea ai mai ka papaaiita mai 0 ke! kanaka waiwai.

I mea |io no » )ou «ii» kako* k* : noho'n» «up«>ni holomua «na uie ke auponi Mora o la * n« Vict«ria, i aupuni Moi no kok»> kou; » lr » kono i>« mku n«i Mktm ' u ookou « kokua po n>ai , m* ka h'Nhoi hou tnt «• i k« M*t* wnh(r>« kA iu»hu t

•roea e loaa *i ti4 noho'na aupuni en&ikai »o kakou e me ko Enelani, a o na iiiakauinana ::onoi waie no a me ka poe i hookupa tnalftio o ka hae Hawaii a me konu mau ■4aoaka ke hoekele i ka hoeuii o ke «opūm. Pehea ia la ? A malia he hoopalaim»ka wale iho no ia «nau w«hewehe ana a oukoir e hoakaka mai nei a o ka mea io he ka ae ana aku nae o na kanaka, oka noho koke no ia i ke -puhi, lawe oke A u-ka uie ke Au««iki, lilo loa o Hawa ii aloha ia Amenka, kipaku i» n 'eanaka i iuahiwi e like me na i .iJni, a e &ike me ke poo o ka'u kumumanao •e kau ae ia maluna, *'0 ka leo, o lāa leo no ia o Iakoho; a ona iiuia, oa tima no ia o Es<iu," Oia hoi, ■he nauahe na mah ana, he kakau|ia na lawelaiwe ana e hiki mui , ■■■" Kumu elua: He oi ae no ka naauao e na kanaka Hawaii mamua -a na hoahanau haole i ka 1874. $£ctpanaha, hoolaha ae hoi oe ma kt oupepa o Kapalakiko f [Exatniner] he naaupo kanaka Hawnii, aole hiki ia makou ke hooponopono iko makou aupuni, a ua like na •kanaka Hawaii me he mau apana<pana laau la ka paialewa ia e ka -wai io a ianei. Aole anei he mea maepopo ka oi ana oka naauao o na kanaka Hawaii i ka 1874, oiai ka naauao e pii mahuahua ae ana, 3ie mea ia eana e hooia mai ua oi papalua aku ka naauao o keia wa <e nee nei mamua okoka wa i hala ? Pololei hou no oe ena maka•maka nei. Oka olelo au i hoolaha me na nupepa o Kapalakiko no 3ca naaupo o kanaka Hawaii, aole ia he aiaio, ua ike iike ae la uo kaua, no ka mea, o ka naauaō au i mae nei iloko o 17 makahiki i hala hope aku nei, aole ia he mea naaupo hou ai iloko o na niakahiki he 17 mai ka 1874 a hiki -i keifi. makahiki o ka hookahuli au-

$>uni hou 1893. Ekolu. Oka Moi ame ka pon *© kakoo ana iaia, e iiui ana liikou i .ko lakou 121 a « poaaaikai lro. lie mea mau no ke Aloha Alii -* me ka Makee Alii Uv,ie*a o na 'ianaka Hawaii mai kinom mai; «.k&, ma kahi o ka pomaikai, ua kulaihewa loa kau hoakaka e pili ana i kela mau hopunaolelo, "pomaikai no lakou wale iho no." Ke na«a ia ka mooleio o na mak?hiki be 17 i hala, a mamua koke o;u wa, r ik« i.% na ona haole kai ai haakei ik& loaa o ke Aupnn* Hawaii; a u k« oi loa aku iloko mai r.ei o ku hookahuli āapuni o 1887, o na wakanaka, o ka hunahuna wale no. pela pu no hoi we ke kulana o k« • i& aupuni hou eku nei i keia mau Iju lioko no nae oia nele, hooin«oo na Kanaka Hawaii, k;. poe no lak<»u ke kuleana oiaio i k;» waiu a me ka meli o Hawnii nei. na malihini hoi, mai knhi e i, *no—ana,o ke ku kapena .kok** m*i 1a n« ka ia. O-na kan*ka Hnywāii Hoi noho aitu n<* Uoko o k.\

: inea ame ka nele, aole nae hoi f kul alahala ino elike me ko na haole k ikemaka ia nei. Peheā la keia? Oluolu anei o Amerika, a i ole |o kfkahi mau lahui e aku paha i kekahi k«naka i lo&a ol« iaia ke ki'leana iloko oia lahui, elike paha |me makou na kanaka Huwaii, ke | komo ana aku iloko o kekahi oia m«u lahui a haawi tfku i ke kuleana a nieia noho kuokoa ana oia I.ihui i kekahi mana okoa? O ka rnea ia e ike ia nei ma Hawaii nei. i oka hapanui o k& poe hooikaika ioa ma ia mea he poe aole i hookupa malalo oka hae o keia aupuni ame kona mau kanawai. Bololsi jaha keia la? No kahi wa aku. Ke haawi aku nei au i ko'u weHna pau ole ika Lunahooponopono ahonui ai na keiki oniu hua m§tala hoi ko'u poina ole. A. SOLOMON- KALEIOPU. Kamanuwai, Mei 22, 181)3.