Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 714, 26 May 1893 — Page 3
| This text was transcribed by: | Cyndi Defenbaugh |
| This work is dedicated to: | Kaelene Ahu Rey |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
pono ole paha, e alakai ai ia lakou o ka pilikia a e hoopahua ia no paha ka lakou mau hookele plikino ana no ia manawa.
CHARLES NORDHOFF.
KUHINA HOU.
Ua lohe wale ia mai o S Damon ana ke lawe ana i ka oihana Kuhina Waiwai no ke aupuni Kuikawa (P.G.). a e hookomo ia ana i haole ili ulaula ma kona wa@i, a o na inoa o J. W. Kalua a me J. K. Josepa, ua pahemo ma ka apua me ka palka maoli o na inoa o J. Kauhane o Kau, a me ko Kauhi i Ewaewa i ka hapai ia ae ma keia mau kulana, a wahi a ka lohe mai, ua olelo ae kekahi poe o lakou, he mau wahi hua alani laua i upi ia a pau loa ka wai, a koe wale iho no ka iamuemue a me ka aa oloko. Aloha no na hoa i haalele ia ino la i muliwaa.
HE nui na hana aka a ma kekahi ano he kolohe.
Ma ke kakahiaka Poakolu nei, ua ike ia he Hae Kelemania ka iluna o Puowaina, a kii ia a lawe ia e ka oihana makai.
Ma ke kakahiaka Poaha, ua ike ia ua lilo ka Hae Amerika o Kuka Makalu a me ka papa hoolaha inoa o Kauka Pekekona.
Ua lawe aku ke kolohe, a kau ma kahi noho o Maunakea, a aia malaila ia e welo ala, aia pu no ilaila ka papainoa o Kauka pekekona, o ka mea nana keia hana kolohe aole i ike ia.
Hor 8 a.m. Poaha, ua huki ae la kekahi Pukiki i kona Hae Amerika iluna o kona pahu hae, a o ka mea epa ilalo ke poo o ka hae, a iluna ka hiu.
Ua nui ka poe makaikai i hele ae e ike i keia mea kupanaha, ua kau ua hae ala pela, aneane hooka hi hora, e ole kekahi poe kanaka hele aku aku e olelo aole pololei o keia kau ana i keia hae pela, oiai, aia ilalo ke poo, a o ka huelo ka maluna, akahi no a ike ke Pukiki nona ka hae ua hewa io kana i hana ai, a hooponopono hou i ke kau ana.
O keia Pukiki nona keia hae, aia ma ka pa o Iona, ma Kawaiaho ae nei.
Nui ka aka, o keia mau hana, nui pu no hoi me ke kolohe.
HE MAU HANA HOOHALUA.
Eia kekahi poe haole ano lapuwale ke hele nei e hoohalua hele ma na ipuka hale o na kanaka Hawaii ma na hora o ke kulu aumoe. Ma keia ke ike ia nei, he hana ano ino keia, o ke ano lapuwale haahaa loa; a he anoano hoi o ka poe aeahaukae powa, limakoko, e manao ana e pakaha i ke oia makamae a ke Akua i waiho mai ai iloko o kela kanaka keia kanaka.
Oiai hoi, ma ka po Poakolu iho nei, ua hoao aku la kekahi o keia mau limu pae e hoohana aku maluna o Miss Molly Bush, oiai oia e hoi ana me kona mau hoalele no kona home, oia ka wa o Miss Molly Bush i haawi aku ai i kekahi o na kuala paa ma ka papa auwae o na limu pae nei, a niniau hele ana i kahi e, i kela wa ua lele mai la ua limu pae hewa kolohe nei, me ka manao e hakaka me keia lede, ua aa aku no oia ia hana, a kuemi hou aku la ua limu pae hewa nei i hope; a oia ka wa o keia lede i holina ai.
Ua hoomaka keia poe kolohe e holo me ka mama nui, a nalowale aku la, mai ka ike ana aku a ko lakou mau maka.
Mahope iho o ka nalowale ana a ku o keia poe limu pae, ua alualu aku ka makai, a loaa aku iloko o ka pa o Kamaki Kuea e okuu nui mai ana, a ua lawe ia ae imua o ka mea nana ka uala paa i haawi ai, a ua hoopau wale keia lede Hawaii i kona manao hoopilikia ia lakou, a pela i pakele ai, ina ua ike ia Kalakaua Hale.
Nolaila, ke kamailio nei i keia hana pono ole, mamuli o ko makou ano he waha olelo no ka lehulehu mai o a o o ka aina, a he kue mau makou ina hana ino a pau, o kela ano keia ano. O ka hewa he hewa no ia ia makou, o ka pono hoi he pono no ia ia makou.
Nolaila ma ka aoao o ka pono a me ka pololei, malaila makou e kako ai me ka ikaika, a ma ka aoao hoi o ka hewa e kue aku ana no makou ina wa a pau, a e ahewa mau aku ana no makou ina hana ila ano, ina wa a pau.
UA HOLO HONUA.
I keia mau la ke ike ia aku nei ua naolwale na lipine hoohui aina o kekahi poe mai ko lakou mau umauma aku, a ke koe kakaikahi mai nei ka poe e ike ia aku ana e ka mai ana.
O keia a makou e olelo nei, mawaena no ia o na kanaka Hawaii, i alakai hewaia e na keiki o ka hewa a o ka hopena, e pelu ana lakou a nahu i ko lakou mau alelo ponoi iho, a na ko lakou mau lunaikehala iho no e hoahewa ia lakou iho.
Oiai hoi, o kahi a oukou i kiei aku la e ka poe kumakaia, he pali lele aku ia na ke Koae, he make iia ilaila, eia mai ke ola o ke aloha aina. Aloha no paha oukou i ka puni wale.
PUALI KA HAU NUI I KA
HAU IKI.
Mamua aku nei, ua hoolaha aku makou i kekahi manao malalo o keia poo hookahi, a me na manao hookaka, e pili ana no ka aoao hoohui aina.
A ua hoike makou, o ka aoao kue hoohui aina, oia ka hau iki, a o ka aoao hoohui aina oia ka hau nui, a ua hoike makou, ua puali ua hau nui la i ka hau iki; a o keia hoi, ke olelo nei makou, hookahi no o Hon. James H. Blount puali ka Aha Kuka, a hiki ole ke aa e hookolokolo ia Mr. Chas. Nordhoff, ke kaeaea o ka makakila, ka mea nana i huepau ae nei na kinaunau o ke aupuni ku manawa. A o Mr. Chas. Nordhoff, na like oia me keia olelo kaulana ou e Hawaii, “hookahi no Hawae lauhue Kona.” A ma keia ua hoomanao ae la makou i keia olelo kaulana ia ka poe nana kakou i ao mai i ka ike, “ua oi aku ka mana o ka makakila imua o ka pahikana”
A ma ia ano, ua lanakila loa o Mr. Chas. nordhoff ka mea nana ka makakilia kaulana e pahola ala a puni o Amerika, me ka moolelo pololei i hana ia maluna ou e ka lahui Hawaii oiaio, a me ko kakou Moiwahine i aloha nui ia Liliuokalani.
O keia kalena i loaa i keia keonimana, e hoike i ka mea oiaio, mai ke Akua mai no ia a nana i haawi pu mai i ka uhane o ka hoopono iloko ona, a pela pu ke Komisina Blount, a Kuhina noho hoi i ke alo alii o Hawaii nei.
A ma keia ano, ua loaa ia kakou ka lanakila oikelakela, ma o ka wae pono ana o ka Peresidena o Amerika Huipuia, a hoouna mai i mau kanaka hoopono i o kakou nei.
Aka, aole nana ia, na ke Akua no, a ma kana alakai ana a hooponopono ana pela i ola ai oe e Hawaii aina, Hawaii lahui a me Hawai aupuni Moi.
Keia Kau Kinipopo.
Mamuli o ka hooholo ana o na Kapena o na Hui Kinopono like ole ekolu, nolaila ua hooholo lakou e hoomaka ka paani ana i keia Poaono ae, a o ka nui o ka manawa e paani ai he 18, a o ka paani hope loa, i kekahi la nui kulaia, a penei na kuhikuhi ana:
“ 27—Hawaii Kamehameha
“ 30—Kamehameha Crescent
June 3-- Crescent Hawaii
“ 10—Hawaii Kamehameha
“ 17—Kamehameha Crescent
“ 24—Crescent Hawaii
July 1-- Hawaii Kamehameha
“ 4—Kamehameha Crescent
“ 8—Crescent Hawaii
“ 12—Hawaii Kamehameha
“ 15—Kamehameha Crescent
“ 22—Crescent Hawaii
“ 29—Hawaii Kamahemeha
NUHOU KULOKO.
E hoomanao e na hoaloha, i na Kakini Eleele Daimana ano hou loa, i loaa ole kona lua ma kekahi mau Halekuai e ae o keia kulanakauhale. Nolaila, e hoonaue ae i ka Heiau o na Paikini, kahi i wae mua loa ia ai no ko oukou mau anoi.
Ua hookohuia aku nei o Jonathan Shaw i Luna Helu a Ohi Auhau no ka Mahele Ekahi, Mokupuni Oahu.
Eia kekahi hui hukihuki e manao ia nei, o na keiki. Poola o ka Uapo, manao o na poe a pau, ka hui keia e hukihuki ai me na hui e ae o waho, oia o Kapuukolo.
Ua kukala mai nei ke Kuhina Kalaiaina no ka la hanau o Kamehameha I oia ka la 11 o Iune he la Sabati la, nolaila; ua hoopanee ia ka malamaia ana oia la a ka Poakahi la 12. E pani ia ana na Hale Aupuni a pau ma ia la.
Ua hookohu ia ae nei ke kakauolelo mua o ke Keena Hoonaauao G. C. Porter i kakauolelo mua o ke Keena o na Aina E, ma kahi o F. R. Hasting i waiho mai mamuli o kona hookohu ia ana aku nei i kakauolelo na ke Kuhina Noho o Hawaii nei ma Wakinekona.
E hoomakaukau e na makamaka, i na mohai o ke aloha, no ka liuliu ana i mau kahiko nanai no ka La Hanau o ka Na’i Aupuni, nolaila, e pono i na makamaka ke makaala ae i na Wehi o ke kino, ma ka Halekuai Emi Loa o N. S. Sachs, ma ke Alanui Papu.
O ke kulana o ka Hale Pohaku hou e kukuluia nei mawaena o ka Hale kuai o Dilenahama a me Lui Ma; e hana ia ana a nani loa, a oia ana paha ka oi o na Hale Pohaku iloko o keia kulanakauhale. He Banako hoahu palapala o na ano a pau e hoomakaukau ia ana maloko o keia hale, a i na he mau pepa waiwai nui kau, e hoihoi aku ilaila i ka manawa e paa ai i pau ole i ke ahi, me kekahi auhau makahiki a malama ana. O ka nui o ka apana Puka aniani he 96x132, a o keia ana ke aniani nui hookahi i komo mai iloko o keia aina.
HOOLAHA IMUA O KE AKEA.
E o’u mau makamaka maikai o ke one oiwi o Kakuhihewa mai Hawaii a Kauai o Mano, eia au ko oukou hoaloha oiaio, ke hoike aku nei imua o oukou i ka mea oiaio e like me ka manao maikai i kono ia mai e kou hoaloha, a na oukou no hoi ia e kilohi pono iho, a oia keia; oiai au iloko o na la a ka ma’i e noho ana, he ma’i hoi e noho pu ole ai me ka lehulehu a me kekahi ano ma’i e ae no hoi e pii ana i ko’u kino, na nnui no hoi kou’u kaumaha a me ka’u kane no ka nui o na pilikia i ili iho maluna o’u nolaila ua imi aku la mana i kahi o ka pono, a ua loaa aku la keia Leong Keng Pong Kauka L., Akina, ma Alanui Hotele helu 40, ma kana mau lapaau ana ia’u a ua loaa mai no hoi ka lana kila a pau no hoi ke kaumaha o ka naau, a ua haawi hou mai oia ia’u i ka poinaikai o ko mana noho ana i ka laau hoohapai keiki a ua ko no ia mau lawelawe ana a keia kanaka me ka noeau loa a ua loaa ia maua ia hua maikai iloko o na la i noho loihi ai ma ke pale ia ana aku o na pilikia mai u’a aku, nolaila e o’u mau hoaloha oiaio i loaa i na pilikia a i hoonele pu ia hoi no ia hua laha ole, e hele ae imua ona i pau ka pilikia a hooko ia mai hoi ka makemake o ka ole ka lohe lepeiao, e hele imua o Akina i pau kuhihewa.
Me ka oiaio
LOMELE NANAU.
mau28-1m*,
Ina luna lawe pepa o KA LEO O KA LAHUI, ke kauoha ia aku nei oukou, e hoihoi mai i ka helu 707 o Mei 17, i na he mau pepa koe oia la ia oukou.
MA KE KAUOHA.
HOOLAHA PA AUPUNI.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka pa aupuni o Makiki nei kekahi mau lio helehewa, lio [k] ulaula hauliuli, 3 wawae eleele, 1 wawae keokeo hope hema, nao ano e kuni hope hema. Lio (k) eleele kiko keokeo maka lae, 2 wawae keokeo hope 1 wawae eleele mua akau ka wawae mua hema keokeo eleele ka hulu maluna o kapuai, hao C E, kuni uha; CK, BR, hope akau, kuni malalo ua hui, ua hookaawaleia i kulike me ke kuni lio [k] ulaula kiko keokeo ma ka lae, hao Y kuni uha hope hema.
O ka mea a mau mea nona keia mau lio, e pono, a kuai kukala akea ia aku ke hiki aku i ka la 29, o Mei, 1893.
D. KAOAO.
Luna Pa Aupuni.
Mei la 15
HE UMI (10) APANA AINA
HOME MAIKAI NO KE
KUAI.
Aia he Umi apana aina Home maikai loa no ke kuai aku e waiho la ma Kalia Waikiki, Oahu, mawaena o kahi o Hon. Chas L Hopkins a me Mr. Marefarlane a i keia mamua o ka aina o G. W. Keaweamahi.
A oia no na apana aina pa hale Inanai loa i koa iloko o ke kulana kauhale nei.
He oluolu loa ke kumukuai. He maikai ke kuleana. Na ka mea kuai mai e uku no na Palapala.
No na mea i koe e ninau ia William C, Achi Honolulu Maraki 27, 1893. tf
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hele maluna o na aina o Kahikinui a me Auwahi i lilo mai ia maua malalo o ke kuai a me ka hoolimalima a lawe aihue i na manu Pelehu. Pikake a me na ano manu e ae apau loa e hele ala maluna o ua mau aina nei. A ma keia hoolaha ke ae aku nei maua e haawi aku i uku makana he $25 i ka mea a mau mea paha nana e hoike mai ia maua, a hookolokolo, a hoopai ia e ke kanawai no ka lawe aihue i kekahi o na mau ano manu nei, e hoike mai ma ko maua Hale Kuai ma Wailuku. ua kapu pu ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele maluna o ko maua mau aina kula no ka lawe ana i na Bipi, Lio a mau Holoholona e ae, me ke noi mua ole mai ia maua a i ke maua Luna paha, oia o Frank Freitas e noho ala maluna o ka aina.
A. ENOS & CO.
Wailuku, Maui, Feb. 9 th , 1893
feb9 @@@@