Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 717, 31 May 1893 — Page 1

Page PDF (964.97 KB)

This text was transcribed by:  Sarah Whitaker
This work is dedicated to:  no Mikihala Mahi

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

BUKE II.  HONOLULU MEI 31, 1893.  Helu 717

 

HE NANEA KAMAHAO

NO

MAIKA

 

KE KEIKI

Hapa Ilikini a Hawaii hoi.

 

KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA'U LOA AI - A O KA WELI  HOI O NA ILI KEOKEO - A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.

 

Hoohauoli ia ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka hui pepehi kanaka o Conegokena ma. Pepehi mainoino ia na ili keokeo. He $25,000,000 ka uku makana ke loaa o Maika. Kau hou ka weli i ko Kaleponi poe no ka eueu hapa Ilikini. 20 k@e ia Maika 1. Aole oia he kanaka, he akua. Lele i ka pali kiekie me ka lio. He noho paipai ka ho-kua o ka lio ahiu no Maika. Hui o Maika me na Ilikini iloko o kekahi a-na nui. Mare hou o Maika. Lilo oia i moi. Hui ka makua me ke keiki. Ka luku ia ana o ka Hui Keaka a Li, ka loaa ana o kekahi keiki Hawaii oiaio opio ia Maika, ka ili poo o na ili keokeo ka me e pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo. Good-bye.

 

            Ua lilo keia mau olelo a ua kaikamahine nei, i mea maikai i ka manao o kona makuakane, no ka mea, ua ike maoli iho la no oia i kona maluiluhi o ka hele ana iuka o ke kuahiwi, a oia kona wa i haawi mai ai i kona aloha ahiahi i kana mau keiki e hana nei i ka ino, a hoi aku ia oia e hooluolu, i ka ike ana o ua mau opio nei i ka hoi ana o ko laua makuakane e hiamoe oia ka wa a ka hololio kamahao i huhu aku ai ia Maika, i ka i ana mai,

            He keu maoli no oe a ke kanaka maka'u ole i hoopunipuni ino iho nei i kuu makuakane, a ua puni loa ia oia me kona poe kanaka i kau mau hana hoopunipuni, i na paha e loaa pono ana keia mau hana apuka au i ka inoa laahia o ko makou akua, pau kaua i ke koli ola ia aohe kaua e pakele, o ka pono wale no ia kaua i keia manawa, e mahuka mua kaua i pakele.

            Heaha iho la hoi ko kaua mea e mahuka ai?

            I pakele ai hoi paha kaua mai ka make mainoino mai.

            Heaha iho lo hoi ka kaua hewa i hana aku ai iaia, e make ai kaua?

            Auwe no ka hoi, aole no ka paha ou noonoo iho i kau mau hana apuka au i hoowalewale iho nei ia'u e kokua aku i kau mau hana hoopunipuni i wahi no kaua e pakele ai mai ka make mai i kuu makuakane, he keu maoli no oe a ke kanaka maka'u ole.

            Ano–e maoli no ka hoi oe, e kuhi ana au ua pau kou pohihi no ke ano o ka mea e kamailio pu nei me oe, i ehia no la hoi a'u manawa e hahai aku ai ia oe no ko'u ano.

            Alaila o oe io no ko makou akua Maika ea.

            Pehea iho la ka hoi kau ike ana iho la, i ehia manawa e hahai ia aku ai ia oe noke mai no oe i ka niele.

            Ua lilo keia mau olelo pakike a ka kaua eueu i mea hookahaha loa i ka puuwai o ka hololio kamahao, a oia ka ua nohea nei i namunamu iho ai iaia iho. O Maika i'o no ka paha keia, ina oia i'o maoli no keia, he keu maoli no keia a ke kanaka huhu hikiwawe, a oia kana i pane aku ai me ke ano kaumaha.

            Hikiwawe no hoi kou huhu i ka ninau wale ia aku no ka hoi, o kou pakike koke mai nei no ka hoi ia, aole paha oe e niele wale ia aku, ina paha oe i hahai pono mai ia'u i kou ano, he mau aoao hoopunipuni kau ia'u e kokua pu aku me oe, o ko'u kumu no paha ia i maopopo ole ai i kou ano.

            I loko o keia mau olelo maikai a ua hololio kamahao nei i pane mai ai i ka kaua eueu, ua lilo i mea hoano–e i kona noonoo ana, no ka mea; ua ike iho la ua hapa Ilikini pakike nei i ka hewa o kana mau olelo, a oia kona wa i pane aku ai me ka leo oluolu, me kona mihi pu ana aku.

            He oiaio kau mau olelo e kuu aloha, na hewa io au i kuu hahai pono ole ana aku ia oe, a nolaila; eia au ke hahai aku nei ia oe i ka mea oiaio loa. O ka inoa o ka mea e kamailio pu nei me oe, aole no ia he mea okoa e aku, o kona inoa, oia no ka inoa au i hai mai ia ia'u he akua no oukou, a i mea e hoiaio ia ai keia mau olelo au, e kali oe me ka hoomanawanui, a hiki i ka wa e huli hoi mai ai o kela mau kanaka i kii aku nei i kuu makuakane me ko'u ohana, a ia wa e ike ai oe i ka oiaio o ka'u mau mea i hai aku nei ia oe.

            Ua naka haalulu koke ia ke kino holookoa o nohea nei i kona wa i lohe aku ai i keia mau olelo a ano hina a aku la oia e maule.

            Aole i pau.

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

NO

MATIFIRA

 

Ka Hookolo Meheu Lua Ole

KA

Olali o na Alahele Hoopaha'oha'o

KA

Punawai Kupua o Alemoni

KA

Huewai Ili Batenisa.

A ME KA

Luahine Maka Kupua.

 

He Moolelo Kupua no Arabia.

 

(Kaauia no Ka Leo.)

 

            Ua hele maoli aku nei no au e nana a ua ike maka aku nei au i ko laua mau helehelena, aka, ma ka leo a'u i lohe aku la, oia no ka leo o kuu Haku wahine.

            No ka hoka wale ana o ka manao o ua haia wahine la, ua hoi aku la oia a hiki iluna, a nana ae la oia i ka lumi o kona haku wahine a uwe iho la oia me kona pane ana ae penei:

            Kupanaha no hoi oe e kuu haku, ua ike no paha hoi oe e mahuka ana oe aohe hoi ou kii mai ia'u e haele like kaua, hookahi hoi ko kaua mahuka ana, hookahi no hoi ka make ana.

            Hilinai aku nei kou manao a p u maluna o ko kane–e, haalele iho nei hoi oe ia'u i ko kauwa kou mea hoi nana i malama i na la he lehulehu a kana i noho hoomanawanui ia ai hoi oe e a'u, hapai hou ae la ua kaikamahine la i kona le a uwe hou iho la.

            He mea oiaio e kuu makamaka heluhelu ua maopopo i ua haia wahine la ua mahuka no hona haku alii.

            Oiai hoi o Hero Mineta e holo la, a like a like o ka moanawai, haupu ae la oia no kana haia wahine, hu mai la kona aloha iaia, hiki ole iaia ke uumi iho i ke kulu ana o kona waimaka.

            Kaniuhu iho la @ me ka pane ana iho, kahaha, hele mai nei hoi au mahope o ke aloha o ko kane, hoole hoi oe ke aloha o ke kahu kuu makua hoi o kuu mau la opio mai a nui ae nei au a imi au i ka'u hoopoina aku nei hoi ia oe, oiai he aloha hou wale ae nei no keia, o ke kane, he loaa hou aku ia, o ke kahu hanai mai kuu la opio mai, aole ia e loaa hou ia'u.

            I ke kaikamahine alii Hero Mineta e hoopuka ana i keia mau huaolelo, aia kona mau waimaka ke hiolo makewalu la ma kona mau papalina, hoomaha iho la kona hoe ana, a hookahi hana o ka uwe.

            No keia mea kamahao i ko Matifira manao, ua huli mai la oia i hope a pane mai la.

            Ua olelo mua aku nei no hoi au ia oe e haawi mai oe i ka hoe na'u e hoe, aohe nae ou wahi mea iki a ae mai, a laa ko naenae la,

            Pane aku la o Hero Mineta aohe au i maloeloe, aka, hele mai nei kuu aloha i kuu haia wahine a nui a o ka'u ia oe e manao ae la la e hoi hou paha kaua e kii iaia.

            Auwe. E loaa auanei paha kaua ke hoi hou kaua i hope? wahi a Matifira i pane aku ai.

            Manao au aole kaua e loaa ina kaua e hoi hou ihope, no ka mea o ka hora 3 no keia o ka wanaao.

            Pane aku la o Matifira, aia wale aku no ia ia oe, o ka pono e loaa mai ana ia oe o ko kaua pono ia, ma kau wahi e hele ai, malaila au e hooko aku ai.

            Ia wa, hoohuli hou ae la ua Hero Mineta la i ka ihu o ka waa ihope a hoomaka aku la e hoe me kona ikaika a pau, aka no kekahi mau sekona wale no ua maloeloe mai la kona mau lima, a oia ka Matifira i pane aku ai i kana ipo penei:

 

KAUKA

Yong Kam Pung

[APANA]

Helu 81 Alanui Maunakea.

 

KAUKA LOEA O KA AINA PUA

 

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma'i, mai ko na kane, wahine a me ko na keiki liilii. O na mai ha-no a me na ma'i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola. O na ma'i koko inoino a me ka hooulu hou ana i na wahi poino o ka puuiwai a me ke kino, oe hooia ia no me ka maalahi. Pela me na ma'i hu'i koko maloo, ua hiki ke hoola ia me ke oki ole. Ke hoike ia aku nei eia ke ola ianei me ka oluolu pu o kahi auhau.

            E KIPA mai e ka poe hooluuluuia me na haawina pilihua ka ma'i, a na'u oukou e hooluolu aku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

mar29–2monsd.

 

HUI ALAHAO A M AINA O OAHU.

Papa Manawa

Mai a Mahope o Okatoba 1, 1892

NA KAA

 

            A. M.   A.        P. M.   P. M.

Haalele ia Honolulu    6:15*   8:45     1:45     4:35

Hoea i Honouliuli        7:20*   9:57     2:57     5:35

Haalele ia "      7:30*   10:13   3:45     5:42†

Hoea i Honolulu          8:35*   11:55   4:55     3:50†

NO KULANAKAUHALE MOMI IHO.

Haalele ia Honolulu    5:10|| P. M.

Hiki i Kulanakauahale Momi  5:48||

Haalele ia "  " 6:55* A. M.

            † Poaono wale no

            * Koe ka Lapule

            || Koe ka Poaono.

Sept. 28  tfdly.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Oiai e kaawale aku ana au, [D. Keaweamahi] no Iapana, ke hoolaha ia aku nei na mea a pau, ua hookohu piha aku au ia S. K. Kane a me Henry Waterhourse, oia kou mau Hope oiaio no ka hooponopono ana i ko'u mau Waiwai paa a me na Waiwai Lewa a pau, a o ka poe a hau he mau Aie ko'u ia lakou, e waiho ae i ka lakou mau Bila ia laua, a o ka poe a pau e paa ana he mau waiwai no'u, e hoihoi ae ia laua.

D. Keaweamahi.

May 15, 1893 2wk dly.

 

Elia Kaululaau.

 

Kauka Hana Niho.

 

            Ua hiki ke huki ina Niho me ka eha ole iloko o ka manawa pokole loa. He loea me ka noeau ma ka Hoopiha ana i ka niho me ke Gula Kala a mea e ae paha. He akamai lua ole i ka Hana ana i na Niho Kui o na ano a pau.

            He mikioi ka Holoi ana ina Niho. He palanehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho o na ano Hou loa i loaa mai nei. He oluolu no ke kukai olelo ana no kona ukuhana.

            O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ae o ka huina o 40,000 kanaka i loaa ka Laikini Kauka Hana Niho: mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ka ike ana o na Hoa o na Papa Ola i kona akamai maoli ma keia Oihana ano nui.

            E ikeia kakou Hoa Kanaka o @pa hewa ke aloha ia lakou nei ae.

            Keena Hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi o Alanui N@ a me Betela Puka komo e pii ai iluna o ke Keena ma Al Moi.

mar.6–tfd