Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 718, 1 June 1893 — Page 1

Page PDF (978.10 KB)

This text was transcribed by:  Kumu ?Aina Badua
This work is dedicated to:  B Battalion moʻopuna ʻewalu me moʻopuna kuakolu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

 

Buke II.                                   HONOLULU IUNE 1, 1893.                                                                        Helu 718

 

                                   

                        HE NANEA KAMAHAO  --NO--   MAIKA

 

 

                                                KE KEIKI

 

                                    Hapa Ilikini a Hawaii hoi.

 

            KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA ʻ U LOA AI---A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO--A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.

 

                        Hoohauoli ia ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka hui pepehi kanaka o Conegokena ma Pepehi mainoino ia na ili keokeo.  He $25,000,000, ka uku makana ke loaa o Maika.  Kau hou ka weli i ko Kaleponi poe no ka eueu hana Ilikini.  20 kue ia Maika 1.  Aole oia he kanaka, he akua.  Lele i ka pali kiekie me ka lio.  He noho paipai ka ho kua o ka lio ahiu no Maika.  Hui o Maika me na Ilikini iloko o kekahi a-na nui.  Mare hou o Maika.  Lilo oia i moi.  Hui ka makua me ke keiki.  Ka luku ia ana o ka Hui Keaka a Li.  ka loaa ana o kekahi keiki Hawaii oiaio opio ia Maika, ka ili poo o na ili keokeo ka mea e pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo.

 

good-bye.

 

            Aka nae, ua pakele nae oia mai ke kamumu ana o kona poo i ka papahele, ma o ke apo koke ana mai o na luna o ke aloha i kona pauku kino palupalu, a lomilomi ihe la iaia a hiki i kona pohala ana ae, a ia wa i ike ae ai ua nohea nei, eia oia iloko o ka poli pumahana o ka mea a kona puuwai i aloha ai kahi i hiipoi ia ai.  me he wahi bebe ai waiu la e hii ia ana, a ola ka wa a kona mau lima pelupalu i hapapa ae ai i ka a-i o ka mea e hii ana iaia, a haawi ae la oia i kahi i hoa o kela mau wahi lalani mele e i ana penei:

                                                O ko ihu upepe ka ʻ u e honi

                                                A koe iho no ko nui ihu

                                                Ua kapu na ka mea ihu ole.

 

            Ua panai pu aku no hoi ka kaua no hoi ka kana eueu ia haawina hookahi, aohe paha e mele ia mea i ua hapa Ilikini nei a kaua e kuu makamaka heluhelu, he kawa no ka hoi ia na ka mea nona keia nanea i lele a apo, aohe  kanana he he mauu hilo:  aia ka pono o ka piliwi ia mai.

            I ka mao ana ae o na lima o ke aloha e haehae i ko laua mau puuwai mai na lulumi loaa ana iho hoi i ko laua mau kino, oia ka wai lohe ia aku ai ka o ka holoua ka mahao; i ka puana ana ae maka nahenahe i kana aloha.

            E hoi paha kaua e holoholo no ka mea, ke hele lo aku nei ka kaua ala ana i ka wehena kaiao ua ae aku la no hoi o Maika i ke kono a kana aloha, a uhoi like aku la ua mau ipo nei e hooluolu ia koena po oiai nae laua e hiolani ana maluna o ko laua wahi moe, oia ka wa a ua nohea nei i imai ai.

            Heaha no la hoi kou kumu i hunaloa ai i kou ano ia ʻ u?  Ina no hoi paha, oe i hahai mua mai ia ʻ u.  o oe no hoi o Maika aole la hoi au e hoomaka ʻ uka ʻ u i kuu wa a ʻ u i alawa aku ai ia oe i lena o ke kumu niu.

            Ua manao mua no au aole oe e puni mai ana i ka ʻ u mau olelo, a heaha ko mea i hahai ole ai i ka mea oiaio i kuu makuakane?  I ke aha la?  wahi a ua hapa Ilikini i pane aku ai me kona akaaka hoopahenehene ana aku i kana aloha.  a oia ka ua holoio kamahao nei i pikanana mai ai.

            I keaha hoi.  i ke ahakea; aohe no ka hoi he ike iho o ko ihu i kau mau olelo i hoopunipuni iho nei i kuu makua pane.  i ko olelo ana iho nei, i hopio oe i ko wahi ilio i alualu ai i ka manu au i ki ai, oia ke kumu ou i ike ai i ka puka o keia a na, O! iu big devel tu masi laia.

            He aha iho la hoi ko ʻ u kumu i like ai me ke debolo hoopunipuni o! molowa, hiamoe kana.   huhu wale hoi oe i ka noke ia aku i ka mele.

            Nau no ka hoi i kapa wale mai nei no ia ʻ u i ke debolo hoopunipuni a o kou huhu iho la no ka hoi ia.  ua kupana paha mau e huhu ka mea i kapa ia me kela inoa ino, a ka ua hapa Ilikini nei i hoonaukiuki hou aku ai ma o kona puana ana ae i keia mau wahi lalani mele akamalii.

                        Ke ano mau no o pepe

                        Ka hoopuupuu mai i na lehlehe

                        Huhu iho oe puu ko nuku

                        Lealea iho oe kani ko h---

            Aole i pau pono ae kaia mau huaolelo, pa ana ka waha o ua hapa Ilikini me kekahi pai hooheno ma kona waha mai na lima wikani mai o ka hololio kamahao, i o ka mea, ua hoopili loa ia ka wela o ua nohea nei i kona wa i lohe ai i na olelo hoonaukinki a kana aloha.  a oia ke kumu i hike ole ai alai ke uumi iho i kona piha ukiuki, a oia kona kumu i pai okoa mai ai i ka waha o ua hapa Ilikini nei.  me kona hoopuka pu ana mai me keia mau huaolelo iloko o kona piha ukiuki.

            Kohu kamalii loa mai nei hoi oe.  he lealea paha oe i ka hoonaukiuki ea, ua hiki hoi paha kau hana me na, aia hoi paha a a ʻ o pu aku au ia hana, aia hoi ka hema o ko puni koke i ka huhu.

            Auwe hiiahila ole oe, kaikawahine ohume o. ei kalikuli oe o kena lapuwale.

            Lapuwale no hoi oe, hapuwale! mai hana hou oe pela.

                        Aole i pau.

                                               

                                                HE MOOLELO KAILI PUUWAI

                                                            __NO__

 

                                                            MATIFIRA

                                                            Ka Hookolo Meheu Lua Ole

                                                                       

                                                                         ---KA---

                                                Olali o na Alahele Hoopaha ʻ oha ʻ o

                                                                       

                                                                        ---KA---

                                                Punawai Kupua o Alemoni

                                                                       

                                                                        ---KA---

                                                Huewai Ili Batenisa.

                                                                       

                                                                        A ME KA

                                                Luahine Maka Kupua.

                                                                       

                                    He Mooleo Kupua no Arabia.

 

                                                (Kaauia no Ka Leo.)

 

            Homai na ʻ u e hoe, e hoao iki aku hoi au, manao no hoi au ua hiki no ia ʻ u ke hookele pololei ia kaua.

 

            Iawa, ua ae mai la ua nohea la a haawi mai la iaia nei ka hoe, a pane aku la keia.

 

            Ma kou wahi e noho ai mai oni ikki oe, e noho mahe loa oe, ae mai la no hoi kana ipo, a hoomaka aku la ua Matifia la e hoe.

 

            I ka mapuna hoe mua no a ua Matifira la ua kulanalana ka nohona o ka nohea Hero Mineta  I ka lua o kana mapuna hoe, pau ka hoomaopopo ana a ua nohea la, aia la laua ihea e holo nei.

            I kela wa no hoi, ua like ua wahi waa nei o laua, me he pua la i oili aku mailoko aku o ke kakaka a ka mea panapana pua ka oioio iluna o ka iikai.  au leehu i ka auwaa liilii a kau a mea o ka hele.

            He mau sekona pokole wale no.  ua pae aku la laua nei i kala a oia ka ʻ ua nohea Hero Mineta i pane mai ai, auwe!  heana keia mea a kaua e kulana

nei?

            Ua pae kaua i kula wahi a Matifilo i pane aku ai.

            Auwa!  nani ko kaua hikiwawe, he keu aku oe a ke kanaka opio a ka ikaika nui wale, akahi no a i ae au, ua pono no kuu paulele ana mahope ou.          Ia wa lele aku la ua Hero Minet la i kula, a huli mai la oia a pane mai la i kana ipo. auhea oe, e noho malie no oe iluna nei o ka waa o kaua.  a e hoi ae au e kii i kuu kauwa wahine a hele mai maua.

            Ae aku lalo Matifira a hele aku la ua nohea la. 

            Iaia i hala aku ai, aole no hoi oia i huliu aka, aia hoi hoea mai la kekahi mau kiai o Debolo imua o Matifira.

            I ko Matifira ike ana aku ia laua panee aku la o Matifira i ka waa a hoe aku la o waho o ka moanawai.

            Oiai ua ano hopopo kona manao no kela poe holoholona, oiai.  he wahi kino hoowahi wale iho no kona.

            O na kiai hoi keia ua ka hoa-a wale aku la no lakou mauka me ka hoka nui.

            I ka wa hoi a ke kaikamahine alii Hero Nineta e hele la, ua hoohone la na kiai a pau me na leo nula o ke aheahe malie penei.

            Aia!  Aia ke kaikamahine alii maloko o kona kino uhane ke hele ae la.

            Pane ae la kekahi poe kiai, he olaio o koua kino uhane kela, oiai ala oia iloko o he kino kuplikii loa i keia manawa, he pomaikai kona ola loihi iloko o keia mau hora, aloha ino ua Haku la o kakou.

            Maanei kaua e kuu mea heluhelu, e ike ai, ua piha ia na loaha i ke aloha no Hero Mineta, ko lakou aliiwahike puuwai oiuoiu me ka waipahe.

            I ua nohea la no hoi a hui me kana haia wahine, aia hoi ua lohe ia ku la ua leo iku-wa o na kiai e hooho ana.

                                    He kupua!    He kupua!!

            Na keia mau leo hooho o na kiai i hoowuiwa aku i ko Debolo hiamoe a pane mai la oia me ka leo halulu mehe Hekili la.

                                                            "Owai ia kupua?"

 

                                                KAUKA

                                    Yong Kam Pung

                                                [APANA.]

                                    Helu 81 Alanui Maunakea.

 

                        KAUKALOE. 1 O KAAINAPU.1

 

            Ua iki ke hoola ia kela a me keia ano ma ʻ i.  mai ko na kane.  wahine a me ko na keiki liilii.  O na mai ha--no a me na ma ʻ i e pili ana i ka maka.  pau pu ia i ke ola.  O na ma ʻ i koko inoino a me ka hooulu hou ana i na wahi poino o ka paui wai a me ke kino.  e hoola ia no me ka maalahi.  Pela me na ma ʻ i hu ʻ i koko maloo, ua hiki ke hoola ia me ke oki ole.  Ke hoike ia aku nei eia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka hi auhau.

            E KIPA mai e ka poe hooluuluuia, me na haawina pilihua ka ma ʻ i a na ʻ u oukou e hooluolu uku.

                                                KAUKA YONG KAM PUNG.

                                                mar. 29--2monsd.

                                   

                                                            HUIALAHAO A M AINA O OAHU.

                                                            Papa Manawa  Mai a Mahope o Okatopa 1,1892

                                                                        NA.  KAA

 

                                                                                                A, M. A. P. M. A. M.

 

Haalele ia Honolulu                6:15   8:45,   1:45,   4:28

Hoea i Honouliuli                    7:20* 9:57    2:57   5:35

Haalele ia "                              7:30* 10:18  3:45   5:42

Hoea i Honolulu                      8:35*  ll:55   4:55   6:50

 

NO KULANAKAUHALE MOMI IHO.

 

Haalele ia Honolulu                                        5:10 P.M.

Hiki i Kulanakauhale Momi                            5:48

Haalele ia                                                        6:55 A.M.

 

            +Poaono  wale  no

            * Koe  ka  Lapule

            I  Koe ka Poaono

                                                Sept. 28     tf-dly

 

                                    OLELO HOOLAHA.

 

            Oiai e kaawale aku ana au, [D. Keaweamahi] no Iapana.  ke hoolaha ia aku nei na mea a pau, ua hookohu piha aku au ia S.K. Kane a me Henry Waterhourse, oia kau mau Hope oiaio no ka hooponopono ana i k ʻ u mau Waiwai loaa a me na Waiwai Lewa a pau.  a o ka poe a hau he mau Aie ko ʻ u ia lakou.  e waiho ae i ka lakou mau.  Bila ia lana. a o ka poe a pau e paa hana he mau waiwai no ʻ u, e hoihoi ae ia laua.

                                                                                                D. KEAWEAMAHI

                                                                        May 15, 1893  2wk dly.

 

                                                            Elia Kaululaau.

                                                            Kauka Hana Niho

           

            Ua hiki ke huki ina Niho me ka eha ole iloko o ka manawa pokole loa.  He loea me ka noeau ma ka Hoopiha ana i ka niho me ka Gola Kala a mea e ae paha.  He akamai loa ole i ka Hana ana i na Niho Kui o na ano a pau.

            He Mikioi ka Holoi ana ina Niho.  He palanehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho e na ano Hou loa i loaa mai nei.  He oluolu no ke kukai olelo ana noko ua ukuhane.

            O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ae o ka hana o 40,000 kanaka i loaa ke Laikini Kauka Hana Niho;  mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuali o ka ike ana o na Hoa o na Papa Ola o kona aia mai maoli ma keia Oihana ano nei.  E ikeia kakou Hoa Kanaka o

hipa hewa kealoha ia lakou nei ae.

Keena Hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi o Aianei B a me Betela Puka komo e pu iluna o ke Keena ma Al Moi

 

            mar.g--tfd