Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 719, 2 June 1893 — Page 1

Page PDF (967.89 KB)

This text was transcribed by:  John Reppun
This work is dedicated to:  Riley Marie Torres

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                       HONOLULU IUNE 2, 1893             HELU 719

 

HE NANEA KAMAHAO

 

-NO-

 

MAIKA

-

KE KEIKI

 

Hapa Ilikini a Hawaii hoi.

-

KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA’U LOA AI – A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO – A ME KA LUKU IA ANA O KELA NUI KEAKA A LI.

 

-

Hoohauoli ia ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka hui pepehi kanaka o Conegokena ma Pepehi mainoino ia na ili keokeo. He $25,000.000 ka uku makana ke loaa o Maika. Kau hou ka weli i ko Kaleponi poe no ka eueu hapa Ilikini. 20 kue ia Maika 1. Aole oia he kanaka, he akua. Lele i ka pali kiekie me ka lio. He noho paipai ka ho kua o ka lio ahiu no Maika. Hui o Maika me na Ilikini iloko o ke kahi a-na nui. Mare hou o Maika. Lilo oia i moi. Hui ka makua me ke keiki. Ka loko ia nana o ka Hui Keaka a Li. ka loaa ana o kekahi keiki Hawaii oiaio opio ia Maika, ka ili poo o na ili keokeo ka mea e pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo. Good bye.

 

-

Hanana ko kuli i ihulua palu @a – aole no i pau pono hou ae keia mau olelo hoonaukiuki a ua  hapa ilikini nei; kamumu hou ana no kona waha me kekahi pai mahanahana i oi ae ka welenia mamua o ke pai mua i loaa aku iaia, a oia kana i ike iho ai; ua piha loa ua piha kakamahine nei me ka inaina no kana mau hana hoomaukiuki no ia kumu; ua hoopau iho la oia i kana mau olelo hoonaukiuki ana a haule aku la oia hiamoe, a @ paiwa ko laua hiamoe ana i ka hoala ia e ko laua luaui makuakane, e paina i ko lakou aina kakahiaka ua aia ino ae ia ua mau opio nei, a ko@@@ awewe iho la i ko laua niau a@@ a i ka paa ana o ko laua mau @@@ ua kaulana pono aku la na make @ ka  kaua eueu me na mina aka ana ma kona mau pap@lima imua na maka ano hookokoe o kana aloha me ko laua pane leo ole aka o kekahii kekahi, ua hoomaoho iho ia no ua hapa Ilikini nie i ke ano o na helehelena o ka hololio kamahao; oia hoi, ua hoomau no ua nohea nei i kona inaina iaia, oia kana i pane aku ai i nohea nei.

            Ea, nawai hoi oe i hanai iho nei i ka apa, e inoino nei kou mau helehelena maikai?

            Ua palua a pakolu ka ia nei noke ana aku i ka ninau, aohe wahi mea a pane iki mai o ua hololio kamahao nei, aole loa aku hoi ka hoike ana mai o kona mau helehelena me na nanaina oluolu ana oia mau no ke ano pi-na o kona mau helehelena, me ka hookokoe ana mai o kona mau kuemaka, a oia no ka wa a ua eueu kolohe nei a kaua i pane aku ai me kona manao la, o laua wale no@ke lohe ia mau olelo ana.

            O ke ano mau no  hoi e ka lio hou ke hoomaka ia no e kau, o ka hoomaka iho la no ia e -. Ua kahamaha ia na olelo a ka kaua eueu mamuli o ka hooho ana mai o ka leo o ko laua makukane i ka ninau puapuahulu ana mai.

            Owai! Owai keia lio hou i kau ia a piena au e kuu keiki e kamailio nei?

            Ia wa i huli ino ae ai ua Hapa Ilikini nei a ike mai ia i ko laua makaukane e ku aku ana ma ka puka, a oia kana i pane hoomeamea wale aku ai no.

            Aohe, i hookamailio wale ae nei no au i ka lio hou o kau wahi i hele mai nei iaia nei, no ka ia nei piena loa hoi i ko’u hoopaani wale aku no la.

            O ka huloaa iho ia o ko wahine, he puni oia nei i ka paani, a he puni wale nae i ka huhu.

            Heaha no  kona mea hoohaehae wale no ia’u.

            Aole oe e eha ika leo e kuu kaikamahine, mai pono no hoi paha kau huhu ana iaia, i na oia i pepehi iho nei ia oe, i na hoi paha ua pono kau huhu ana, nolaila, e hoopau olua i kena mau nana uko  ole a olaa, e hoi ae kakou e paina i ko kakou aina kakahiaka.

            Ia wa i eu like ae ai lakou a komo like aku la no ka rumi aina, me ka mau no o ka hookokoe o na maka o ua nohea nei, a oia ka kaua eue i hoopa aka a@ i kona lima ma na papalina o ua hololio makahao nei, a ua like loa na lima o ua Hapa Ilikini me he pauku hao wela i enaena i ke ahi ka ua mea o ka piena launa ole o ua nohea nei, me ka hoike maoli ana mai o kona @@@ helehelena i ka piha inaina, me kona ke @ ana mai.

            I ka wa i aui niai ai o ka makuakane o ua nohea nei a ike mai la i na helehelena huhu o kana kaikamahine, oia koaa wa i pane mai a.

            Ea! Ea!! Ea!!! E hoopau koke oe i kou huhu e kuu kaikamahine a @@ o’u makemake e ike hou i kena maa hiohiona maluna o kou mau papaiina.

            Ma keia wahi o ko kaua moolelo e @@ makamaka heluhelu e kala mai oe i ku mea kakau nei ma ka hoani ana ae i kau kilohi ana ma ke@@hi ala okoa, a e waiho iki kaua e kuu makamaka heluhelu i ke kamailio ana no ka kaua eueu.

                                                Aole i pau.

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

-NO-

MATIEIRA

-

Ka Hookolo Meheu Lua Ole

-KA-

Olali  o na Alahele Hoopaha’oha’o

-KA-

Punawai Kupua o Alemoni

-KA-

 

Huewai Ili Batenisa

 

A ME KA

Luahine Maka Kupua

-

He Moolelo Kupua no Arabia.

-

(Kaauia no Ka Leo)

-

            Ua puana like mai la na kiai a pau, aole makou i ike ia kupua, aka, aia nae oia iloko o ka muliwai make kahi i lana ai maluna o ka waa.

            O keia mau kukai olelo mawaena o na kiai a me Debolo, ua lohe pono loa aku la o Hero Mineta.

            Oia ka kona naau e apoapo ana me ka pihoihoi nui, oiai ua haupu koke ae la oia no  kana ipo aloha ana  hoi i haalele aku ai e noho kiai lala a hoi aku.

            I kela wa, me ka hookaulua ole iho, ua pane aku la oia i kana haia wahine, auhea oe, e noho malie no oe, e hoi ae au i ke kane a kaua, oiai ke ike nei au e pilikia mai ana paha oia, oiai ua haalele hookahi aku nei au iaia.

            Eai nae ka’u akuoha ia oe, @ noho auanei oe a i puka mai ka ninau a kuu makuakane no’u hai aku oe aole au e hoi hou mai ana me ia oiai ua hana aloha ole oia ia’u.

            E noho no h oi oe a na’u no oe e kii mai, aole oe e make, a aole no hoi au e poina ia oe.

            Ae mai la no ho i ua haia wahien loaa hoomaka aku la no hoi o Hero Maneta e puka.

            I keia manawa hoi aia o Maifra ke holo ala iwaena o ka moanawai, aia hoi o Debolo a me kona mau kini ke kuku aku la mauka.

            Malalo o ka mana i loaa ia Debolo, ua ooloku au la na ale ahiu maluna o ua moanawai la pii mai la na ale nunoi me he kuahiwi la, pa mai la hoi na makani mai na kukulu eha mai, a hui ae la ua mau makani la maluna pono o ua muliwai la, puehu liilii ae la na wai iluna me he uwahi la, no kekahi kuapele nui, aole e hiki ke ike ia aku kekahi mea kino maluna o ua muliwai la.

            Wawalo ae la na leo ahiu ona ale e poi ana ma o a maanei, me ka pii ana hoi iluna a ilalo me he pali kuhohola.

            He mea oiaio e kuu makamaka heluhelu, aole kekahi hana weliweli i hanaia e ka mana o Debolo maluna no kela muliwai manua e like me keia.

            A he mea oiaio no hoi, aohe mea kino e hiki ke ola malun ao kela moanawai, e laa ka pii ae o na ale a uhi pu iho iluna o ka waa uuku o ka kaua Matifire, a piho iho, he mea oiaio, o ka waimake oloko o kela muliwai ka mea nana e ako koke ae i ke ola makamae a ka kaua Matifira iloko o na sekona pokole loa, a lilo oia i luahi na ka make mainino.

            Aka, o ka kaua Matifira, aia no oia ke paio ala me na ale ahiu o ka moana, e pii ana iluna a e iho ana ilalo.

            Aole no he lana o kona manao no kona oia, o ka make wale no ka mea imua o kona maka.

            E waiho maile iho kaua e ka mea heluhelu no ka kaua opio Matifira e holo ala iloko o na ale kupikipiki-o me ka hoomanawai, a e huli ae kaua a nana aku no na hana a ka nohea Hero Mineta.

KAUKA

 

Yong Kam Pung

 

[ APANA.]

 

Helu 81 Alanui Maunakea.

-

KAUKA LOEA O KA AINA PUA

-

 

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma’i, mai ko na kane, wahine a me ko na keiki liilii. O na mai ha-no a me na ma’i e pili ane i ka maka, pau pu ia i ke ola. O na ma’i koko inoino a me ka hooulu hou ana i na wahi poino o ka puui wa a me ke kino, e hoola ia no me ka maalahi. Pela me na ma’i hui’i @@@ maloo, ua  hiki ke hoola ia me ke oki ole. Ke hoike ia aku nei oia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka hi ahuhau.

            E KIPA mai e ka poe hooluuluuia me na haawina pilihua ka ma’i a na’u oukou e hooluolu uku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

mar 29 – 2 monad

 

HUI ALAHA OAMAINA

O OAHU

Papa Manawa

Mai a Mahope o Okataba 1, 1892

NA KAA

 

A.     M. A. P. M. P. M.

 

Haalele ia Honolulu                6:15  8:45  1:45  4:35

Hoaa i Honouliuli                    7:20  9:57  2:57  5:35

Haalele ia Honouliuli              7:30 10:13  3:45  5:42

Hoea I Honolulu                     8:35 11:55  4:55  6:50

 

NO KULANAKAUHALE MOMI IHO

 

Haalele ia Honolulu                                        5:10 p.m.

Hiki i Kulanakauhale Momi                            5:48

Haalele ia Kulanakauhale Momi                     6:55 a.m.

 

            Poaono wale no

            Koe ka Lapule

            Koe ka Poaono

                                    Sept. 28 tf-dly.

 

OLELO HOOLAHA

-

            Oiai e kaawale aku ana au, [D. Keawemahi] no Iapana, ke hoolaha ia aku nei na mea a pau ua hookohu piha aku au ia S. K. Kane a me Henry Waterhourse, oia kou mau Hope oiaio no ka hooponopono ana i ko’u mau Waiwai paa a me na Waiwai Lewa a pau, a o ka poe a hau he mau. Aie ko’u ia lakou, e waiho ae i ka lakou mau Bila ia laua, a o ka poe a pau e paa ana he mau waiwai no’u, e hoihoi ae ia laua.

                                                            D. Keawemahi.

 

May 15, 1893 2wk dly.

 

-

Elia Kaululaau

-

Kauka Hana Niho

-

 

Ua hiki ke huki ina Niho me ka eha oile iloko o ka manawa pokole loa. He loea me ka noeau maka Hoopiha ana i ka niho me ke Gule Kala a mea e ke paha. He akamai lua ole i ka Hana ana i  na Niho Kui o no ano a pau.

            He Mikioi ka Holoi ana ina Niho lie palanehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho e na ano Hou loa i loaa mai nei. He oluolu no ke kukai olelo ana no kona ukuhana.

            O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ae o ka huina o 40,000 kanaka i loaa ka Kaikini Kauka Hana Niho: mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ka ike ana o na Hoa e na Papa Ole i  kona akamai maoli ma keia Oihana ano nui.

            E keia kakou Hoa Kanaka o hipa hewa ke aloha ia lakou nei ae.

            K@@na Hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi o Alanui Moa me Betela Puka komo e pii ae iluna o ke Keena ma Al, Meil

 

Mar. 6 - tfd