Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 722, 10 July 1893 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

 

JOHN E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKAHI IULAI 10, 1893

 

O Amerika Huipuia ma ka Wana.

 

(Hoomania).

            Ua ike makou i ka A.D. 1798, aia hoi o Europa, Asia a me Aferica. ua noho ia e na kanaka, na puulu kanaka, a me na lahui kanaka, a pela no hoi lakou mai ka wa kahiko loa mai, nolaila, oiai na hoailona e pili @pono ana i na holoholona e hoomaopopo ana i ka mana Roma ua komohia pu mai na wahi ano nui o keia mau mahele aina o ka poepoe honua, a oiai no hoi na wahi e ae a pau i ike ia o ka mahele hikina o ka poepoe honua ua piha mua a ua noho mua ia e na lahui kankaa, nolaila, ua kono ia kakou e imi aku i ka hooia o keia holoholona ma ka mahele komohana o ka poepoe honua. Aka, aole wale no hoi ka mahele honua hikina ua paa mua i ka mana i hoailona ia e ka holoohlona nona na pepeiaohao he umi, aka e paa ana no hoi o Farani, Sepania, Potugala, a me Beritania Nui, i kekahi mau wahi o ke aupuni o Roma, i kekahi hapa nui loa o ka mahele honua komohana, a no ia mea o na Mokuaina Huipuia o Amerika wale no ke aupuni kuokoa e ku ana maluna o kahi i noho mua ole ia e na aupuni kahiko e ae, nolaila ua hoopuni ia kakou a paa i ka hoopena manao hookahi, o Amerika ua mana la i kuhikuhiia ma Hoikena 13: 11-17.

            Aka. he mea maopopo no. aole paha keia hopuna manao e apo koke ia mai ana ke ole e hiki ia makou ke kuhikuhi aku i na mea i hana ia e hoike ana, eia ke hooko ia nei ma Amerika Auipuia. ka hana i oleloia ma ka wanana, oia hoi, ke kukuluia ana o ke kii o ka Mana Pope. Ma keia i ikea ai ke ke kupono o ko kakou ike maopopo pono i na ano o ka Hoomana Pope, no ka mea. o ke kii oia mana. he mea kupono e like kona ano me ia mana. ua hoike ia. ka Mana Pope, wahi a na hoole pope a pau, mana olelo ma 2Tes. 2:1 a mahope mai. Ua hoopili aku o Dowling. ka haku moolelo kaulana, i keia mau olelo o ka Baibala i ka Pope penei:

            "Aia hoi kekahi mau olelo kamahao ma ka Tertullian's Apology," i hiki hoi ke kokua i ka hooia ana ke ai o o na manao a ka poe hoole pope e unuhi ai mai keia mau olelo o ka Baibala; a oiai ua kakau ia he manawa loihi mamua o ka hooko ia ana o ka mea i manaoia ua lilo he mea e nana nui ia ai. Wahi a Tertullian. 'Ua komoia hoi na Karistiano. malalo o kekahi kumu ano kepanaha e pule no na Emepera. a e hoomau la uku hoi ke aupuni o Roma; no ka mea ua ike no hoi makou i kela mana weliweli e kau ana maluna o ka honua, a me ka hopena o ka manawa e hooweli ana i na poino weliweli lua ole. ua kaohi ia mamuli o ka manawa i hoonohoia no ka Emepaea o Roma. O keia ka mea a makou i makemake @ ia e ike; a oiai makou e pule ana e kaohi ia ia mea ua hoike hoi makou ma ia mea i ka manao maikai e hoomau loa ia ke aupuni Roma--Moolelo o ka Hoomana Roma, Mok. 1, pauku 5.

            He mea maopopo loa mai keia mau olelo a Tertullian, e nana e ana no na Karistiano, he haneri a me iwakalua makahiki mamua o ka hiki ana mai o ka hopena o ke aupuni pegana o Roma, me na halialia mua he manawa ia i piha i ka hookumu ana mai o na poino nui maluna o ka Karisto hana i hele mmai ai i keia ao. Wahi hou a Dowling: "A oiai na hana hoomainoino a na Emepera pegana o Roma e hookoia ana ia manawa, a e hoomau ia ana hoi, a o na pomaika hoi a pau aia ma ka aoao o ka poe pegana. ua uuku loa kahi kuleana e hoohoihoi mai ai i na kanaka e lawe ae i ka hoomana Karistiano no lakou. ke ole oia i ike maoli i ka oiaio a me ka nani o ka hoomana.

            Hoomau hou aku la oia, penei: "He mea oiaio no hoi na na ao hewa lehulehu wale o na keneturia. ka hua hoi o na ao hewa ana a ka hoonoo kanaka ma na mea hoomana, i waele i ke alanui no na mea i komo mai mahope; aka aole no i pau loa na kumu e alai ana i ka hookaawale ia, a hiki aku i ka wa o ka Emepera Constanatine. i kona hoolilo ana ae iaia he Karistiano. ua h ao aku oia e hoolilo i ke aupuni o Karisto i aupuni o keia ao. ma ka hookiekie ana ae i ua kumu hoomana Karistiano a ke kulana like o ka hanohano a me ka waiwai iloko o ka Emepaea o Roma e like me ia i loaa i na kahuna pegana a me na luna oihana maoli o ke aupuni i ka loaa ana o keia kahua akea i na kahunapule i lawe i ke ano Karistiano no ka hookoana i ko lakou ake i ka mana, ka waiwai a me ka hanohano, ia wa i pio ai ka pili oiaio mawaena o na aoana Karistiano a me ke Kea. O ka mea i ukali mahope o keia oia no ke aupuni o na Kahunapule e komo ana ma kahi o ke Aupuni o Karisto Iesu.

 

Kuu Akeaia ka Mai Lepera ma Inia.

 

Ke Aupuni o @ a me ka Hoike a ke Komisina Mai Lepera.

 

            Ua ike me makou ua hooholo ke Aupuni o Inia, e like me na olelo o ka hoike a ke Komisina Mai Lepera, aole i manao ia he kupono he mea kupono e hoomau ia aku na hana e hana ia nei no ka hookaawale ia o ka poe lepera ma ke au hookikina ia e ke kanawai, a no ka hookaawale ana i kekahi puu dala ma ke ano nui mai loko ae o ke dala o ka lehulehu no na halemai hoomalu mai i wahi no na mai e hoakoakoa ia ai. Aka aole hoi keia hana e manaoia he mea e kaohi ia ai na hana manawalea kokua a ka poe aloha, a me ke kukuluia ana o na nohona akoakoa o na mai e kela a me keia anaina kanaka. - British Medical Journal.

            Ma keia kakou e ike ai i ka pololei o ka olelo a Kauka Lutz, aole keia he mai lele, aka, he mai loaa ma ka launa kino, ma o ka pili ana o ka pala o ka mai i kahi pohole a eha paha o ke kino ola. No ka oi loa ana o keia ike o Kauka Lutz i ko na luahine Kauka a kakou i makemake ole i ka ike i oi ae i ko lakou, e ike, a e lohe ia ma Hawaii nei, pela no i hooke@ ia ai ia Kauka a haalele ai oia @ koolua wahine i noho mal@ ai i na mai ma ka Halemai ma Kalihi. Miss Rose Gertuede ME ka lana hana maikai, i mahaloia e na mai, a i ola ai hoi kekahi o lakou. no ia kumu, ua imi hala ia laua a hiki i ka haalele ana. Me he la, he lili a he ake e hoopi likia i ka lahui ke kumu oia mau hana.

            Ua mopopo mua no ia kakou aole he mai lele wale aku ka mai lepera, ma ka nui o na kane a me na wahine i noho pu me ka loaa o kekahi a loaa ole kekahi. Eia no hoi, ua hoao maoli no na kauka i ka o ana i ka palahehe mai lepera, i kekahi paahao i alewa ia e make, ma Kawa, a aia wale no mamuli o ka hoomano ana i a@i ai keia mai maluna o kona kino. oiai he kuaha kona e ia ana. Nolaila, o ka poe e kaena ana e noho nei me kakou. i ko lakou pookela ma keia mea he ike, he hiki no ke ike ia aku no hoi e ka poe a lakou i hoole ai i ka ike ole, he hupo no ma ke kahi mea. a mamuli o ko lakou paakiki hupo ua nui ka hoopilikia ia a me ka make maoli no o kekahi heluna kanaka nui mamuli o ko lakou ike hakina a haanui ike hookama@. Ina he mea hiki i ka poe make ke hoike mai i ko lakou hanai hewa ia i ka laau a make hupo mamuli o ia hana. me he la. he hookahi hapa o ke ao ua make mamuli o ka ike ole o na Kahuna Lapaau i ka lakou mea i a@ena ai ua makaukau.

 

UA HOOLEMAUO KOOLAU.

 

            Ua hoike mai o Koolau, a me kana wahine. aole laau e lawe ola ia me ka laua keiki a aole@ hoi e haawi pio oiai ka hanu iloko o ko lakou mau kino. Hoomanao ae la makou i ka olelo a me ka hana a na kankaa kea a wiwa oia@ a wa kai iko o na lahui o ke ao nei Hoomanao a@ la makou i ka poe Koa Sparia he mau haneri wale no he olkolu k@ lakou nui i keakea aku ai i @ Koa o na enemi o lakou ma ka puali pali kaulana o Taermopylae. e paio ana no ko lakou ola, no ko lakou ohana, a no ko lakou one hanau. Me he la, ua like keia kanaka Hawaii, me kana wahine, a me ka laua keiki; me kekahi o na kanaka Kaulana o ka wa kahiko, i aa e huli mai a e mahai i ko lakou ola oiai lakou e noho malie ana ma kahi kaawale a kupono loa no ka hookaawale ana aku ia lakou me ka hana ole, me ka hana ole ana i kekahi Karaima, e like me ka makemake o ke kanawai i hana ia mamuli o ka manao a hookikina ia e kekahi poe malihini puuwai pohaku nana i hana ka hana. ka o-lima. i laha ai ka mai malui a e keia lahui. Ua hookuuia keia mau hana hoehaeha a hoopilikia i ka ohana mamuli o na ao a hana hupo i kauoha ia e ke aupuni malalo o ke alakai a na misionari mamua, loa. Eia ke ike nei kakou i ka hua oia mau hana. hupo, a eia kakou ke ike nei i ka wikiwiki o ka mamo nana i alakai na hana a ka lehulehu. i ilihia ai keia  poino maluna o keia lahui. e hapai i na hana kanawai e hookaumaha hou aku ai i ka poe i loohia i ka ulia poino mai mamuli o ka lakou mau hana. Ke ao nei, a ke lawelawe pu nei keia poe, e hana aku i na hana hookaumaha wale. me ka lahilahi loa o ke kumu o ka hana ana aku, a me he la e hoohali imi hala ana i kumu e hana ai ka lahui i kekahi hana e loaa ai ko lakou ahewa ia e ko waho mai a e manalo ai na hana lima kakauha a lakou i hana palua ai iloko o eono makahiki, imua o ka ahewa a na aupuni nui o Amerika, Beritania a me Farani, a me na Aupuni nui e ae e ahewa nei, a i makaukau e kau mai i ka ahewa ma keia mua koke iho o kakou. E like me ka makou i olelo ai, e hana mai ana ke Akua maluna o kekahi mea palupalu loa, e like me keia kanaka i loohia i ka mai i olelo ia ma ka ke Akua olelo he mai hookae ia, a me kana wahine, me ka laua ukana aloha hookahi he keiki. i kekahi hana e hoike ia ai kona nani, kona hoopono. kona kaulike, e like me ia i hoohaahaa ai i ka puali Pilisetine me ko lakou alakai kupua ma ma ka lima o ke kahu hipa opio o ke kula o Betelehania.

 

KE KEIKI KOOLAU.

 

Ke Kaeaea o na Pali Nihoniho o Kalalau.

 

            I ke ku ana mai o ka mokuahi Mikahala i ke kakahiaka kapule nei. ua lohe ia mai la ka moolelo e pili ana i ke kaeaea o na pali nihoniho o Kalulau, ka hiapaiole o ka pu laipela, penei:

            I ak po manawa iho o kona hooana ana aku i na elele o ka make ina koa o ke Aupuni Kuikawa. eia kana i hana ai.

            Ua lawe aku ia oia he pahu hae. a kukulu iho la ma kahi. o ka no haku ana i hoailona ai: a he hana koa keia ana i hana ai.

            Ike ao ana ae. ua ike ia aku la keia pahu hae e ku mai ana, no ia mea. ua hoonee koke ia aku la ka hapa o na koa ilaila. me ka lawe pu ana aku i ka pu kuniahi. Ina koa i hiki ai malaila, ua ike ia aku la no ua kaeaea la, e ku mai ana iluna o ka pali, me kana pu laipela e hii ana ma kona alo.

            Oia ka wa i hoohuli pono ia aku ai ka waha o ka pukuniahi iaia me ka manao e ki aku. oiai nae o Koolau e haka pono mai ana kona mau maka. a oia kona wa  i ike mai ai i kekahi koa e oku ae ana kona poo, ma ke alapali, oia ka wa i ke aku ai o Koolau a ku aku la, a koheoheo ana i ka pali.

            O ka nui, o na koa i make, he ekolu, oia o Anderson, Osborne a me McCabe, a he hookahi i eha, a hookahi ia a ponoi iho no.

 

He Kupanaha ka ke Akua mau Hana.

 

            O ka ulu ana ae o na manao uilani iloko o ke kanaka, e lawe a hooko aku i na hana kauoha hooko i manaoia he mea e pono ai ka lehulehu: aka nae. ma ia hooko ia ana aku la, ua lilo aku la ke ola makamae o kekahi poe me ka loaa ole o ke kino ola o ka mea i upuia aku ai, e hopu, a i ole e hoopaiia me ka elele a ka make.

            O keia ka makou e olelo ae nei, he kupaianaha maoli ka ke Akua mai hana ! He mea haohao ia, ka haule ana o ka poe ikaika iloko o ka lima o ke kanaka nawaliwali: a he mea hooheneheneia hoi ka ikeia ana o ka poe e kaena ana. a e liki ana, he hiki ia lakou. ke hana i kela a me keia mea. eia nae, ua haule aku la lakou iloko o ka lima o ka mea a lakou i upu ai, e paa a e make ia lakou !

            Malu@a owai ko lakou poino ana? Nawai e lapaau i na palapu o na poe i loohia ia? Na ka lahui anei? Ma owai la?

            Ua kupanaha kahi i hooheleia ae nei na ulia o ka pilikia. a kaa loa ma ka aoao komohanae hoea mai ai! Ke kahi aku nei kakou me ka manao aia ma ka aoao hikina e hoea mai ai na nuhou ana nui; aka aole nae pela mau: eia ka mai ke komohana mai e loaa ai ia kakou na nohou koikoi a kaumaha hoi! O ko ke Akua makemake ke hana la.

 

            Eia mai KA LEO me ka mea hou ano nui o kela a me keia ano. ke paholo aku nei makou no ka pomaikai o ko makou  poe heluhelu. Hewa ia ea?

 

            He waiai @na pepe ku ke awakea o ka Poaono nei ma Kapalama na Joseph Kane, no ka piha ana o ka makahiki hookahi. i lakou keia mahina.