Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 724, 12 July 1893 — He Moolelo Kaao NO KOOLAU, KE KAEAEA O NA Pali Nihoniho o Kalalau KA WELI O KAUAI O MANOKALANIPO. [ARTICLE]

He Moolelo Kaao NO KOOLAU,

KE KAEAEA O NA Pali Nihoniho o Kalalau KA WELI O KAUAI O MANOKALANIPO.

Ka Maka Uwiila Nana i | Oani ae i na Ihe Lan- ! nieki Kauila o Pnnka--1 '

Ka Mea Naua i Luiuai aku la me ka })ahuie])o i ua Elele AliailouoOk a Loiioiuakua iloko o ua Awaw a o Hauaka- ] ]>iei a -111*- Lauiwai. j

He kunaka o Kenlau i loaa i nu • haawina a-rrr a me na ouii | , pahaohap <» kn p . « iike me ko Ka- ! likini. lue ko me leo Kauahoa a me ko K;u*alo«. Mamuli o o KooJ»u i leahpa uioa loa ia ai ka Mo:vuain;l o Koolau uia Kai.ai i ka w* o keia kapainoa ana, oia ka manawn lit? Hookahi Kana- j hiku hunauua maniua <> l'mi. 1 Mamuii o ko Koolnu makemakvj t iiolō kaapuni uiakaikai 1 na mo-: kut i'ui o Ka !*.»♦' Ainn o Hawiii; nv»t: u« haalekKaku la «>ia ia Kala-' ■lau. a hoi ai;u la a n«>hu mt k kona n>.. kuahine ma Haena. a mahop*; ?»ku. h >i aku la, a % tra ArahO" ! la i Koolau o Kauau ' . ■ - * 1 kv au o Ua nohvi al:vnntt ae o* l'una. h«Hnu»Ka iho la n lsot>Uu o haa;*v!o ia Kauai. *a kau rtkw ia u>f kona maku ih nV HAj>na • a aku la no ka mv>kuj)iini o Ka*kn.h.i? > e*va.. c»o»!u u >. tnai»una h«»r a Kuo!{*u .. kf kau ana iho; kaat x a ana kn m.iki; »hi;ie: ]■ k*» kei> ki !. Kia ka aina ia k<* oi»! inu: ;u k i ī kuAh'w '* H«»aha m o kuu makua»: h;:u> Kl ta :«o n * »» ka }

ht «na iho« owe »na k& » iā'" waa i ke one o Waikiki. leta laua nei īuka, kip» aku la 1 kahi ō knmaaina.' i ka wanaao .j»oeleele no aoie i'wehewehe ae kai ao. Noho laua nei iuka o Mauoa he npau la ekolu, naahope iho ho!o k*a laua nei eoe kamakmihine «o Koo- ' laupoko; pae laua nei ilaila i k« wanaao; noho aku nei laua ilaiU; hoao ae nei o Kooiau me kekahi kaikamahine ui ulaila, o Heeia k:» ua inoa, ā hapai i ke keiki a kauoha o Koolau i ka wahioe. ina e hanau ae ke alaila, e kahea. iho ī ka inoa o Koolauomanokaianipo; 'aka nae, i ka vra i hannu ae ai, he maumahoe wahit»e eiua; no ia hanau keiki fcane ole ana; kapa ia ka inoa o na mau kaikauiahiiu' ia, o Koolaupoko a ine Kooiauloa he liokole ke kino o Koohkipoko h» loihi ke klno ō Koolauloa,* oia kahea ia uiia o na inoa Koolau o Oanu. la Koolau i haaiele iho ai ia Oahu nei. ua holo pu n'o oia kona makuahine a pjie ma ka aoao akau o Mgtofeai, nia kahi i kanai* o W'aikolu. I ka noho ana aku 9 laua la wahi. lawe hoao hau ae la t» Kooiau 1 ko la'ila kaikamahine ui ia Kanolei. hapai o!a i ke keiki a. hanau ae la he keikikane. kapaia kona īnoa o Keolau ; oia ke ka|uia o Koolau o Molokai a hiki i keia la. Haalele hou no o Koolau uieHaena ia Molokai, kau no ma ka wra*. % pae ī Keanae ma ka aoao hikina akau o Maui o Kama; noho ilaila. moe ia, Uluhani kolaila ui opiopio nohea; hypai a hanau ae he keikifcane, kapaia ka inoa o Ko</I\u; oia ka me:i i kapaia ai o Koolau h* Mokuama no Maui a hiki i keta 1«. Mai Ma'ii aku laua nei, holo m» Hawaii; a ke kowa o Alenuihaha, punia laua nei e ka ino. kemakani me ka ua; Ko<i)au h«n>'& ole wale no ka mea» rae na iima wale i»o o Koolau i pealŪ Aku ai i ke kai. a lilo la ka moaoa wai l«na inahe. eiima vto mapunahoe a ke keiki Kooiau, om ana ka īhu o ka wa*o laua nei i ke ili o Haena ma KohaU Hawaii. 1 anei. haa'.ele keia i ka ixl2k.ua • hine ooa ilaila el\jgio Ai a Uiki. 1 kona huli hoi ana niai ka aoao hikina mai o Hawaii mai« urUiU, ua knpain ka inoa\> oi:; wahi o Hmiia. mamuli o hn iiioa o ko Koo> !au makuahinea hiki 1 keia la. I ko Koi>i;»u hele una. ua pii ak44 ia oia iUii!iin;\ o na |>a'i o Hone,a?»e a Waimanu a \Va;pio, u>alaila ak« 111,1 Haiuaku*. a Hiio paliku,noiko i l.au)tahoe<HH : «ioh* ae ia i ka ntaknalune ona a Haena, i ka' hanU'ie ;«;»:> akn • Knhalu: ua ano ah;ahi .h \ :ho aki: !a oia ?*fe*hakai a hapil aku ia he waa no a kau ;ho ta. Ih»! » :u> Kohala. nte ka oī*' nni 0 kamaaina i ko m nt*i law'» ana k « w-v;*. Mini"! o kv» ; ano ku)«ua ua kuhea la ,i.i » koua at.;)»ak*ta ii»ona mai i ka. U«e is«a »>v K>-haia. a«M* h<* v ta

nna »»'»:< i hiilo uiai ai aial Laupa-in.-ohoi* };<»»?; Jr» KooUu no a kahea }k.'\i ij*;i.j ;t: :i . l*u«o u 'iiiu Hiā iee 'auai.-iko •o'.ka. ivaa; C> ko Koo-luw u<- ia no:.iari keko-lii kihei,kaUikah: •>»:• e aaliu 'una.. a nakii. aku K:i waena' o ua-eheu oka a hookuu aku Ja e lele : Koh;il>. a iioopaa iho la i kekahi i»ik<i v> ive ka' ukaiu ika manu o ka- ■ .tii WJ» J . »i,'l. ....:■ • : '$* kii'-uueo oia i ahai aku a pae ,nm i lvohala. rna kaiii i kapaia o >ī »:ir>]. it>o, oia ko ia \vahv kapaia ,I'ia > Hoiiopueo..,. Manmli o ko • Kooluu aliai ia ana e;ka pueo i na-■-k:i fa in-(vkft ka'lukalu. * Iko Koolai' pae ana aku, hele ' akn 1« oia'inaiika a hiki i Haena, e ?,oho a.na-.nO'kona makuahine lii.iii aku la o Koolau i kona ■■inaku.ahine,. a ninan no ka pono 0 ■iiona ii(i!io ana me na kainaaina v>ui w .ni, iiai mai o Haena, J.ie- :uaiic«i mo kona ana, aka, he mehameha •y' k o Koolau hele ana [ kfia \va, koī aKiinei o Koolau Haena no Puna a nii e .- j»:vna īa Kihiuea, ae m:)i a i* Vo laua kau no ia ma ko laua waa ;4 iiolo nia ke ala o Kona me Kan a hiki i Puna o Hawaii. I'a kipa aku laua ma. Keauhou» .!* ma Keei, alaila i Hookena: a mai sftila aku. pae i Punaiuu ma a iiiailaila aku pae Kalue o K*auferiu o Kau, alaila, holo a pae ma .Tj)ūa fua T*«n:i. r .■ , — I huaiele ka waa o laua i kao k:*maaiua. alaila, pii ak:u l»ua >>o Kilauea. E homianao kakou i\e-ano mana kupaianaha ko keia līeiki Koolau; a ma ia ano, ua koi .. aK» la -!>ia' i kona Hiakuahine ia Mat-na e pii.aku a ku iho iiuna o kekahi puupahoehoi; i uhiia ē ka i'.iii 'ehua Ka oheio, ka pukea w", k-' j uki, ki k;i amauinau, ka i'al ; { ka poiia a me na mea \ilu o .» n;th*'iē l;t w» no'o Kooiau i' la-1 '■m\ *.;u aki k?» pau p ihoehoe a ko i ■ m.i e ku ana, a oniu j , *i*. » n >;v< niai 1 a af >aiia nui i u»e na ulu a nau e ku j »>>•4 iluna ; a #>-»;»i ae ia. īiuna o ko. I tra :>•>■. <p7l>:i mai ia no Kiiauea. j