Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 838, 20 December 1893 — Ke Kumukanawai o Hawaii nei. KONA WAWAHIIA ANA. [ARTICLE]

Ke Kumukanawai o Hawaii nei.

KONA WAWAHIIA ANA.

Mamuii o na hana i hoakakaia mamua aku h#i; ua hiki īa kakou ke hoomaopopo i keia mau moa; a oia no keia; — (1) O ka Mana Hooleo pilia; oia hoi ka Moi a noe Kona Aha Kuhina; na hoopau ia lakou, ma ka Olelo Kuahaua a ke Konoite Hoopakele: Alaila; ua pau ioa, a ua hoohioloia, aua make loa na j.auku he 34 o ke Kumukanawai i pili ia lakoa. (2) Oka Mana Kaukanawai; oia hoi ka Ahaoielo; iloko o ia Haie, e noho pu ana na Alii a me na Lunamakaainana, a me na Kuhina o ka Moi ; aa hoopau loaia lakou; alaila, ua hoopau loa ia no hoi na pauku he 55 o ke Kumukanawai i pili ia mana. (3) O ka mana o ka poe koho balola iloko o ka Lahui, ma keia, ua haule wale ia meaOia nae ke Kahiia-alakai Kumukanawai, a ka phukii 5, o ka Oleio Kuahaua i oleio ai; he mau kona mana. Oia mana nae ua kailiia aku ia mai ka lima aku o ka Lahui. a haawiia aku īloko o ka poe he 14 ko lakou nui e noho nei iloko o ka Aha Kuka e hana ai i mau kanawai no ka aina, a e hooholo hoi i ka Biia Haawina hou, e iike me ko iakou makemake. Ma. ka hoopau ia ana o keia mana koho baiota o ka Lahui, ua hoopau pu ia na pauku 4 iloko o ke Kumukanawai e pili ana ia wahi. Ma ka houluulu ana ae i na pauku o ke Kumukanawai i wawahiia ua loaa ka aneanehe 73 hapa harmri o na pauku he 82 ī pau ī ka hoohiolo ia. a he aneane he 27 hapahaneri wale no o na pauku i koe iho. ' ■ *" ; I na e hooha"Hke ae t*kou, a e - •*... - * .>■■■■ * t •• ■ olelo «e, hoi; h» Pa-Hale keia i hoo» puniia me kekahi pa-pohaku y he 82 mau kauiajpao kona hoopuni ana; eia na<v he> 73 hapahaneri o ia mau kaulah&o,*rawa!u ia, a taa hoohiolo ia ilalo, a koe iho he 27 paha o lakou e k u ana; ala i U, ha mea kanalua ole i ka l«hulehu ke olelo ae. ua miikehewn ia pa pohaku, nff ka mea, ua oi pakolu kahi i hoohioio ia o ka pa mamua o kahi i koe e ku ana: Alaila, aohe maluhia i koe no kela Pa Hale, mai ke komo ana mai ka mea hoopoino wale, a e iiio ana ia wahi i wahi maluhia ole.

O ka Maoa Hookolokoio; oia ka j puuhomia aJfea Lahoi i paulele aku ' ai no ko lakou mau pono kanawai; a ma ia oiaoaoia, he mau Kiai Makaala lakon e nana ana. i ke kupono. a me ke kupooo oie o na kanawai oka aīna i ke Kumukanawai; a e nana ana hoi l&kou, i ka malama ponoia, a me ka haihai wale ia paha o na kanawai a me ke Kumukanawai, a e hoopuka i na olel© a me na manā kaoawai. Oko lakou noho hamau ana, me ka ike no rna hana haihai kanawai, he hoike maopopo no ia, he poe kokua lakou ina hana haihai kanawal. Ke olelo nei i»o makeu me ka maopopo loa:- O ka Mane Ho6kolokolo, e ku oloheiohe iaei i keia la; | oia kekahi i kokua i ka hanahaihai Kumukanawai. Pehea kona hai- ! hai ana ?- A heaha kana hana i > hana ai> i lilo ai oia he mea haihai | Kumukanawai ? | Eia kana hana i hana ai, ua apo!no aku ia Mana i ko Hoo» J. H. Waipuilani hookohu ia ana 1 Lunakanawai Apana no Kau Mokupum o Hawaii. Ua hakihaki ka Mana Hookolokolo i na olelo o ka mahele hope o ka Pauku 20, o ke Kumukanawai; a penei na olele o»a hapa hope-— 4 'Aole no hoi e hoonoho ia kekahi Lala o ka Anaolelo, oiai kona manawa i koho ia ai, ma kekahi oihana Kivila malalo o ke Aupu ni" * * * O Hon. J. H. Waipuilam, he lala oia no ka manawa Ahāolelo mai Feb la 2. 1892 a hiki i Feb. la 7, 1894. mai na Apana mai o na Kona Hawaii. Oka oihana Lunakanawai Apana ana e paa nei, o kekahi no ia o na oihana kivila (waiwai) malalo o keia Aupuni, r.ona ka uku ma ka BiJa Haawina, he $1,200 no ka elua makahiki. Nolaila, ke olelo nei makou mo ka hooiaio aku, ua komo na lima o ka Mana Hōokolokolo e wawahi i kola pauku 20 o ko kakon Kumukanawai, a lakou i hoohiki ai, e malama pono ?— Aole o:a wale no, aka, aia he mao hoa e ae o ka Ahaolelo o 1892-1894. ua hookohuia no ma na oihana k'▼īla o keh» Aupuni. E nana ia Hon. L. A. KlEina, aia oia ua hookohuia be Kuhina noho ma Wasinetonft, a e lawe ana oia he $12,000 no ka uku. e like m« ka mahele o kona manawa hana. Pela no hoi o Hon. X K, loaeoa he hoa o ka Ahaolelo mai Hana Maoi mai; ke noho nei oia he Hope Makai, me ka uk* kivila malalo o ke Auouni Pela no hoi o Hon. Jos. Mdrsden «nai Hamakua Hawaii j mai; h« Alii o(a|no ka *Ahaolelo, a ke noho nei oia he Luna /Jui no 'kahi Hoopuiapnla mea kanu o ke Aupuni ma Kulaokahua no ka uku nui malalo o ke Xupuni, a pela hoi me W. C. Waila i holo ai he lala no ke Komisina Hoohui aina i Wasinetona t ua uku ia oia no kana hana.

O lt9ift maa bftmt ā «an lofti hf «Mt ia, he mau hoike no ia no ka iĀaiiao wawalii Kamukanawai, aole ioa no ka hiipoi i kona laahia. Eia hoi kekahi; ona ha heolilo ike da!a o fea Lehulehu. Ua laweia ae, a ua hooliloia, e like tue ka manaoo keia mau mana elua, i koho ole ia e ka Lahui nona ia elala. He mea kuf*ftianaha loa keia, a ua Kue loa i na rula o na aupuni naalamalama: oia hoi; Na ka nui, « hooko no na hana a pan o ka Lahui, aka. ma keia; ua hooholoia na ka hapauuku e hooko. O keia ka makou e olelo nei, he bo«kimani ka olelo ae, e hahai ia na nianao alakai Kwmukanawai (Constitutional Principles) t oiai, ke hehiia nei uialalo iho no o ko lakou mau wawae ponoi iho ia mea. A nolaiia. ke olelo aku nei makou imua oka Lahui Hawaii, zpa keia, Aohe o l'akou Kumukanawai e noho nei Hawaii Ponoi