Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 850, 9 January 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileol'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." Nolaila, ua loaa ia olua he pomaikai nui mamuli o ko olua hoonele ia ana mai e Koaekea, aia nae, ua hala ia mau olelo paoa mahope, a o na la ma keia mua aku ka olua e nana i na mea e hoea mai ana, a e loaa no he pomaikai nui ia olua. I ka pau ana o keia olelo a Kukaohia me kana wahine, ua huli hoi aku la laua no ko laua home kuahiwi, a ua hoonoho ia iho la na lau nahelehele aala a pau o ka uka waokele me ka mea nona keia nanea. Ma keia noho ana o Laukaieie me kona mau makua hookama, me ka malama pono ia i na mea a pau me ka hemahema ole, aia hoi, ua ua pii malie ae la ka nui o ka oiwi kino o ua nohea nei iloko o ka haiamu ia e ka nani a me ke kilakila lua ole, a aole hoi he wahi ki-na i hekau aku maluna o kona mau hiohiona kaili kumu-hana, e hewa ole ai kaua ke puana ae: Maikai Kauai Hemolele i ka malie Kupu kelakela ke poo o Waialeale kela i ka Lani Kilakila Kawaikini kano Kahelekua. Iloko oia manawa a ua nohe a no e noho ana me kona mau makua hanai i hoopiha ia ka houpo i ka hauoli palena ole, ua kukulu hou ae la laua i hale noho hou no ka laua hanai me ko laua hoa noho, e like me ka nui o na manao hiaai a me ka makemake e hoolauwili ana, ia loko o laua, ua hanaia na mea a pau o loko me ka maiau lua ole.

I ka makaukau ana o na mea a a pau o loko o ua home hou nei, ua hoi aku la o Laukaieie me kona mau hoa ilaila, a ua kupu ae he wahi noonoo maikai iloko o Puahinano me Puaawikiwiki, oia hoi, i wahi hana hoonanea i ko lakou haku alii, a oia ka lakou kuka iho ai me ka ui pu ana aku ia Pokahi mai a ua ae oluolu ia mai ia manao o lakou me ke keakea ole ia mai e na makua hanai o ua nohea nei. I ka uhi ana mai o na eheu ano ano e ka poele-pakini ia aluna ahiahi, ua hana iho la o Laukapali he wahi pu la-i, a puhi ae la; a he ku i ka nanea a me ka lealea ke hoolohe aku; i ka ike ana hoi o Lauakolea i ka walea loa o ke alii a milimili a lakou, i ka hoolohe i ka hone a ka leo o ka pu la-i, ua oili

malu aku la oia no ka huli ana i ka Pupukanioe iloko o ke opu nahelehele. Aole i liuliu ia ku'ekaa ana aku a ia nei, ua loaa aku la ka ia nei mea i kaunui ai e uwe hone ana iluna o ka lau laau; o ko ia nei lalau aku la no ia a pe'a ae la no hoi, a komo aku la no i kauhale, a e kani mai ana no ka pu la-i a Laukapalai; o ke komo pu aku la no ia o kahi Pupukanioe ma ka houheuhene ana i kona leo, a he ku maoli no i ka hoopoluluhi noonoo ke hoolohe aku. Mamuli o ka hiaalaai loa o ka puuwai o ka nohea i ka maikai, a me ka honehone o ka leo o keia mau mea kani, ua hia-a a ua pale ia aku ka make hiamoe mai iaia aku, a oia kana i pane aku ai i kona mau hoa, a me kona mau makua hanai: ina paha e loaa hou aku ana ia oukou e o'u mau hoa he mau mea kani hou aku, he oiaio, ua hiki loa ia'u ke hoomanawanui i ko'u make hiamoe a hiki i ke ao ana, pehea la ia ?

O kou leo ke hoolohe ia; ia wa i nalo aku ai o Puakokio, aole no hoi i u aku, noho ana me ka pupu Hinihiniula, he pupu onionio keia i moe ia e na ala ula elua, me he kupee anuenue ala kona mau hiohiona ke nana iho. I ke komo ana aku o Puakokio me ua pupu nei, ua haawi loa aku la oia ia Laukaieie a oia ka ua nohea nei i kiko-o mai ai, a hookau aku la maluna o kekahi lala o ke kumu lehua e ku ana ma kona hikiee, me he kuaahu hula ala. I ka meha laipu ana o na mea a pau, ua hoomaka hou mai la ka leo hone o na mea kani mua e houhene, a komo pu aku la ua wahi pupu Hinihiniula nei iloko o na hoinainau ana a ko lakou mau leo, a ua ku a hoohihi maoli ua nohea nei i keia mau leo ekolu e kikeke a e aihue aku nei i kona puuwai, mamuli paha hoi kekahi o ka moakaka pono o na huaolelo a ka pupuHinihiniula, a no ka nui loa o kona hoohihi, ua hoopili aku la oia i kona leo me ko ka Hinihiniula, me ka puana pu ana i na hopunaolelo a ka pupu nei e puana mai ai: Kahuli aku kahuli mai Kahuli lei ula lei akolea Kolekolea.

I ka hoolohe aku a kona mau hoa, a me kona mau makua hanai, aohe wahi ae o kona leo me ua pupu nei, ua like loa me na ano a pau, a ua nui loa ko lakou lealea a hiki wale i ka pilina o ka ao, akahi no a akakuu mai ka makemake o ua nohea nei, a nanea wale iho la no lakou, ma ka hoohali kamailio ana. Honolulu Dec 6th 1893. tmsd1yo He kuai hoopakika hoona hee ko ka Heiau o na Paikini o iloko o keia mau la ma na wawai o kela a me keia ano a i oi loa aku hoi ka ka emi i ike mua ole ia ma keia kulanakahale i na WAIWAI KUi LAIA o keia maa lanui e nee ma nei. E kipa mua ae malaila i ike ma ka i ke emi io elike me kana hoalo ha.