Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 852, 11 January 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipoio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." I ka pau ana o keia mele oli a Laukaieie, o ko iala haule aku la no ia me Niolopua, e ake ana no o ka huipu me ke a-ka kino wailua o ka mea ana e anoi nei; a mamua ae o kona haule ana e hiamoe, ua papa mua aku la oia i kona mau hoa, a me kona mau makua hanai, aole e hoala i kona hiamoe. Ia haule ana a ua nohea nei hiolani, ua komo mai la ka hoohuoi iloko o na makua hanai o ua nohea nei no kela mele ana i oli ai, a ua hoomaopopo iho la lakou i ke kaona o ua mele nei, a oia ka Pokahi i pane ae ai. I ka nana aku i ke ano o ke mele a ka hanai a kaua, me he la, ua loaa paha iaia ma ka hihio kekahi mea kino kanaka, a oia kona kumu i oli ai i keia mele. Pela io no, wahi a kana kane i pane aku ai. Ma ia hope iho, ua noho iho la lakou a pau me ka hoolohe i ka olelo a Laukaieie no ka manawa e hiamoe la. Ma keia hiamoe ana o ua mea nei nona keia nanea, ua hiamoe oia no na po ekolu a ala mai oia i ke kakahiakanui o ke kolu o ka la, me ke ano mau o kona mau hiona, aole nae he wahi huaolelo ana i pane ae ia wa, a he manawa ma ia hope iho, ua ninau aku la kona kahu hanai wahine: he mea haohao no maua a me kou mau hoa e noho pu nei kakou i ka loihi o kou hiamoe ana, i ekolu la me ekolu po, me kou papa pu mai aole e hoala i kou hiamoe; e like me ka loihi o kou hiamoe ana, pela makou i noho ai me ka ai ole, a ala wale mai la no oe. No keia olelo ninau a Pokahi i ka laua hanai, ua hai aku la oia i na mea a pau ana i ike ai ma ka hihio, oia hoi kona ike ana i kekahi keiki kino kanaka ui a maikai lua ole, ua like kona ili me ka hoea ana mai o ka la i ke kakahiakanui a me ka wena ula o ka la i ka wa e napoo ai, a ua ike aku oia – e huipu me ua keiki la maluna o ke kau wahi mokupuni uuku e ku kaawale ana mawaena o na mokupuni nui elua, a ike pu iho la no hoi i ka lele mai o na manu mai ke kau wahi mokupuni uuku okoa e aku e ku kaawale loa aku ana, a oia na hoa noho o ua keiki nei maluna o o kona wahi mokupuni uuku, ua hele nae a po ua keiki la i ka lehua

ma ia ano ana i ike ai ma ka hihio ua anoe kona noonoo ana, ua hiaai i ka nani oia pua, a oia ke kumu o kona oli ana, a pela oia i hiamoe hou ai no na po ekolu, ma ia mau po nae, ua hui hou aka la no oia me ua mea nei no ana i ike ai — a oia ko laua hooipoipo ana ma ke aka kinowailua a naia mea i hoonioni i kona puuwai a hoike maila kona mau kiionohi i kaukana a kona lihilihi he waimaka a oia kana puana hou ae ai ma ke mele. Me he kuauala no ka Hooilo Kawaimaka i kuu lihilihi He lihi kou e ke aloha ia nei O wau ana kahale a ko aloha Kuu ipo. Ma keia mau olelo a ka mea nona keia molelo e hai nei i mua o kona mau makua hanai me kona mau hoa ua maopopo mua ia lakou ma ke la mele mua a o ka lakou noonoo wale no ia manawa ona mea e hana ia aku ai. E ka mea heluhelu, aia paha iloko ou kahi i nalu iho ai no kela hai pololei ana o Laukaieie imua o kona mau makua hanai a me kona mau hoa, no kela keiki kanaka maikai nui wale ana e hooipoipo nei ma ka moeuhane, a owai la ua keiki la? a nohea la hoi oia ? I ole e hoouluhua ia kou noonoo, ke hoakaka pokole aku nei au me ka hookaunui ole: O ka mea a Laukaieie e olelo nei, oia ke keiki kaili la o Lehua, ka mea i kapaia kona inoa o Kawelonaakalailehua, ka makahiapo a Aahoka me Hoakalei o ka Mokupuni o Kauai, ka hanai a Kawaihoa me Halalii o Niihau, a oia ka mea nana e kii nei ma ka hihio a loaa aku o Laukaieie i na kukuna o ka la i Hawaiinuiakea, ka mea nana e hoonioni la i ka puu o ka mea nona keia moolelo. Na Manao kuka olelo a Kaukini me kana wahine me Pokahi— Hoounaia kekahi kaikamahine e hele e huli i ka mea a ko lakou haku wahine Laukaieie e uwe haalipo ala no ke aloha. Mahope iho o na olelo ana a Laukaieie imua o Kaukini ma, ua pane mai la kona mau makua hanai: aole auanei he mea pono na kekahi o maua e hele e huli i kau mea i aloha ai, i ole ai hoi e mau kela mau haawina e aahu ala maluna o kou mau helehelena i malihini i kela mau hiohiona; pehea la ia i kou manao ?