Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 857, 18 January 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." I ka hiki ana ae o ka la i ka lolo ua pau ae la ka hula ana, a hoomaha iho la ia koena la; a ua hoohala ia iho la ia koena la ma ka papaleo ana o kamaaina me ka malihini. I ka uhi ana mai o na eheu anoano oia ahiahi, ua pane mai la o Kaana: ia olua hoi na lealea o keia po e na malihini ? Aohe a Pupukanioe olelo ana, oiai, ua puai pono mai no ka leo hoounauna mai ka waha mai o ka mea ana i aloha, a o kana wale no o ka hoonaaho ana aku, oia keia mau huaolelo: Heaha la auanei hoi, he mea nalowale anei ia mea. I kuu ana iho o keia mau huaolelo, poha mai la kekahi malamalama kupaianaha mailoko mai o ka ululehua, aole no nae i liuliu ua nalo honua aku la ua mea nei; a hoolai iho la na mea a pau me ka puai Uahi leo ole; a oia ko Pupukanioe manawa i hoopili ae ai i kona mau manamana lima akau ma kona waha, a o kona lima hema hoi, ua paa ae la oia ma kona ihu, me ka upoi malie ana o kona mau manamana lima, e puai malie ana kona hanu iloko iwaho me na hua mele kaili puuwai oia po. Iaia i hoomaka ai e hana me kona leo nanahe e hone ana, he mea i maa ole keia ano lealea i na poe kamaaina, aia hoi ke onioni ala na iini a me ka hiaai nui i ke keiki Kaana a me kona mau kaikuahine, a he mahalo wale no kai ko lakou waha. He mea oiaio i kela po, ua hoolei pau na nanaina o na poe kamaaina maluna o Pupukanioe, ua hui ka aha i kela wa, ua lima nui iho la ke keiki o Hina i kela manawa, kupono oe e ka mea heluhelu ke hoohana wale ae no i nei mau wahi lalani mele: Hao ke Koolau wahine i ke hoa la lilo. Ma keia ano ua wehe aku la o uwahi ia Pupukanioe me ke keiki Kaana, me he mea la e kali aku ana ia Kauhikoa, ke kau wahi mele kaulana o na kau i hala hope aku la. Mamuli o ka hiu ana aku la o na

manu o Kaula ua ahiahi, ua lilo ia he mea nune nui ia, e Maohelaia ma me kahi poe e noho mai ana, a oia hoi ka Kaiolohia i hooheno ae ai ia Makanikeoe: Pehea no hoi oe ke lawe aku i kekahi o maua i hoa kaana nou no keia aluna ahiahi, aia no i kau mea e lawe ai o maua, hewa ia la ? Ua maikai ka olua i olelo mai la aka keia o ka ilina o ka maua huakai i hele mai nei nolaila e hoo- manawanui ko olua makemake a huli mai au mai ka'u huakai mai, no ka mea, aole no maua ka makemake hele, he okoa ka haku nana i hoouna mai nei i kuu kaikuahine; a mamuli hoi o kona mau kapuai au i ukali mai nei, aka, ua okupe e ae nei no hoi oia; nolaila aole e hooko ia ana ko olua makemake. I ka pau ana o keia mau huaolelo, ua ku ae la oia iluna a kanaenae ae la: ae, aloha no hoi oe e kuu kaikuahine: nohoia i ka la o ko makemake, a owau hookahi hoi ke hele ae i ka huakai a kaua. I ke kuu malie ana aku o keia mau olelo a Makanikeoe, ua haawi iho la oia i ke aloha hope i na kamaaina, me he imo ana ala na ka maka ua nalo aku la oia. Ia Makanikeoe i haalele aku la ia luna o Maunaloa, ua hele mai la oia a hiki i Kaluakoi, ua huli aku oia a nana ia Kalae; a ua ulu ae kona manao e hele ma ia wahi, nolaila ua hoea aku oia ma kela punawai i kapaia kona inoa o Waialala, a ua hiki aku no hoi oia maluna pono ae o na welelau pali o Kalaupapa a me Kalawao a ke huli iho la oia a nana i ke kula palahalaha me ka luakai o Kauhako a Pele i eli ai. Aole i pau. ♦ ♦ ♦ Aia he pahu Uwila kupanaha maloko o ka rumi o na Ipuolelo Kupanaha a Adisona e ku nei ma kekahi rumi o ka Hale Pohaku o Burua ma, ma ke alanui Hotele. Ua hiki i keia pahu Uwila ke hoike mai i ka nui o kou mau makahiki. E hookomo mua iho nae oe i hapaumi iloko ona alaila hoike mai oia a oe i ka nui o kou mau makahiki a helu eae paha au i manao ai. Ke puka aku nei ma ka pepa o keia la, he hoolaha na Ordway & Porter no ko laua Hale Kuai Lako Hale ona ano apau. He emi na Kumukuai o keia mau waiwai. E loaa ana he ehiku apana o na lako rumi Moe o na laau Oka, oia hoi he Moe, Pahuume, Pahu Pawai Holoimaka mau Noho no ke $30 wale no. He laau paina ka mea e loaa no keia mau kala mamua. E kipa e na makamaka e ake ana e loaa na pono Lako Hale me ka oluolu maloko o keia Hale Kuai, a e ninau i na kumukuai.