Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 865, 30 January 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulilelole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO."

No keia mau olelo maikai a Kaohaiula imua o kona mama, ua pane aku la oia me ka leo malie a maikai, "aole a'u mea e hoole aku ai i kou manao e kuu kaikamahine, oiai, ua nui oe, ua kupono i ka hoounauna, a o ka pono e loaa mai ana ia oe, oia ke pono e loaa mai ana ia maua i kou mau makua, a pela hoi me ka ohana a me na makamaka hiki mai, a nui na hale kipa o keia noho ana, o ko'u manao nae paha keia, a he okoa nae paha ka manao o kou papa ke hoi mai." I keia mau olelo ku i ke aloha a kona mama e olelo nei, ua olelo mai la kana kaikamahine Kaohaiula. "E kuu mama aloha, mai hai aku no hoi oe ia papa ke hoi mai, a hala wale ka puulena i Hilo. I ka pau ana o na olelo a Kaohaiula me kona mama, ua komo aku la oia iloko o ka hale me kana malihini, a ke aumeume la ka ua me ka makani. Ma keia wahi o ka kaua nanea, e huli ae kaua a nana i ka Makanikeoe mau olelo imua o ke kamaaina, ua ike ae la oe, aia oia i ke anaina a Limaloa ka mea nona o Mana. I keia mau minute a ke kamaaina e manao la e hooko ia kona iini, ua pane aku la kana malihini. E oluolu oe e ke kamaaina maikai ma ka hoolohe ana mai i ka'u olelo. Heaha kau olelo, wahi a Kaohaiula. He kaikukane no kou? wahi a Makanikeoe i ninau aku ai. Ua pane aku la o Kaohaiula; oia kou mea e pono ai, o keia kino e noho aku la; aole oia alelo moewaa o ka po. I aku la o Makanikeoe, Ina

aole ou kaikunane ponoi ma ka hanau ana, i oi aku ka ui a me ka nani mamua o na keiki a pau o Kauai nei, nolaila, ua ike mai nei au i na keiki kanaka maikai a me na kaikamahine ui o keia aina e like pu me oe, a o ka mea a'u i ike ai i ka oi ae o ka ui mamua o lakou oia kau e hai mai ai ia'u. Alaila hooko ia ko makemake e ke kamaaina maikai, oiai, o ka'u huakai ia i hele mai nei a halawai iho la kaua, ke ole keia ninau ia oe aole loa e ae ia kou makemake a hiki i kou sekona hope loa. Ma keia olelo paakiki a ka malihini, ua ano e ko Kaohaiula noonoo me ka nae malie ana iloko o kona umauma, me he la; ua loaa oia i ka mai kuhewa. A liuliu iki, ua pane ae la oia me na huaolelo moakaka e loaa ai iaia he maliu ia mai. No kau ninau ia'u e ka malihini oia ka'u e hai aku ai ia oe. Aole o'u kaikunane ponoi mai ka pupu hookahi mai ka hanau ana a ko'u makuahine ia'u a hiki i keia la a kaua e olelo nei, aka he kaikunane ko'u ma ka hanauna makua he keiki kapu oia, aole e ike ia e na mea a pau. E like me na keiki e ae o makou nei, he kapu oia i na wa a pau, he mokupuni okoa no kona wahi e noho nei, he manu kona mau hoa noho i ke ao a me ka po, pela a puni ae ana ka makahiki. Aole i pau.