Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 878, 16 February 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." Hele ka wai hele ka ala i ke keiki Makanikeoe. O ka hao a ka wai nui, aole opala koe. I ka kaua kamahele i hiki aku ai malaila me na leo kanaenae, aole nae he akaka i ka poe o ka uka o Maunaloa ka mea nona keia mele e oli mai nei. Aka, o Pupukanioe nae, ua hiki mua iho la na kahoaka o ke ano halialia aloha o kona kaikunane iaia, a oia kana e uwe ana, me ka haohao nae o kana 'lii kane a me kona mau kaikoeke, a ua ninau mai la hoi lakou i ke kumu o o kona mau waimaka, aole nae oia i pane aku, a ia lakou no e hamumu ana ua maalo ae la o Makanikeoe mamua o ko Maohelaia ma mau maka a nalowale aku la, a oia ka Kaiolohia ma i hooho leo nui ae ai, me he mea la, o ke kaikunane keia o kakou e maalo ae la, aole i holo pono keia mau hooho leo ana, aiako, hele ana i kai o ke kaha o Hilia, maluna aku o Punakou o Makanikeoe me kona kaikuahine Pupukanioe, aia hoi na kaikamahine ke uhai loloa mai la mahope me ko laua kaikunane me ka uwe nui, a o ia hele no ia a au ana i ke kai, aia hoi lakou nei ke launa aku la o Lahaina, a ia huli hoi hou ana mai o Makanikeoe i hope ike mai la keia i ka okuku aku o keia mau poo ekolu iluna o na ale hanupanupa o Pailolo, a na manao iho la no oia, aole he poe e ae o kona kaikoeke no o Kaana ka lokomaikai me kona kaikuahine, a oiai, aia i ka lewa a ka moana ia e au mai la, o ke aloha wahine ia ke mauna la ke kino i kahi aole he paia paa, e apakau ae ai na lima, a no keia mea, ua hoohuli hou ua ia lele nei o ka moana he Malolo no ke kii

ana ia lakou e hoopakele. Nolaila, ke hone ae la keia mau lalani mele i kou poli e kuu hoa uhaiaholo o keia nanea a oia iho keia: O ko'u huli hoi mai ia la Lilo e i ke kolo a Pele la Huli hou ka ihu i Laeahi la Hao na ale o Pailolo la Lahaina ke awa e ku ai la Hoolai na ulu o Lele la. Ma keia huli hou ana ihope, puakauwahi i na pupu e hele ala i ke ehuehu o na ale hanupanupa, a o ka Auwaaalalua hoi aia ia ke hoolai malie ala i ke kai o Keawaiki me ko laila kaikamahine puni

heenalu, oia hoi o Uo. He aloha e ka nalu la Kahi nalu o Uo—e Nalu ha'iha'i maka—la Na ua hoa nei–e Ia Makanikeoe i hiki aku ai ma kahi o ka poe olulo e au nei, ua hookau koke ae la oia ia Kaana me kona mau kaikuahine maluna o kona mau waa pupu me ka hookaulua ole, oia no ka wa i hoomapopo iho ai o Kaana me Maohelaia ma o kona wahi kaikoeke no ka kela, ka mea hoi nana i hoanoe i ko Pupukanioe mau noonoo, a pela no hoi me kona mau kaikuahine, aia nae i keia manawa, ua ili aku la na haawina o ke aloha maluna o ua Kaana nei, a oia ka hookoia ana o ka Makanikeoe mea i olelo ai mamua ae nei. I ko Kaana ma kau ana iho maluna o na waa pupu ua huli mai la ko lakou alo no ka malu ulu o Lele ka ulu hoi i hele wale a wale waha. Huli aku ke alo i Lahaina la I ka malu o ka ulu o Lele la. I ka manawa o Makanikeoe ma i hiki aku ai ma ke kai o Keawaiki, aia hoi ka Auwaaalalua ke hookahakaha nei me kana mau nohea ma ka nalu o ke kaikamahine Uo, a oia ka ko laila poe e hookani pihepihe ana me na leo wawalo no keia poe kaikamahine malihini, a he manawa pokole ko lakou nei malaila ua kakele maila lakou nei no ka lae o Hekili ma Olowalo, ka lae lelemakawalu hoi o ka Lehua ma keia wahi o Makanikeoe ma i hoohikilele ia ae ai kona manao a me kona mau hoa e na papahi lei lehua iluna o ko lakou mau poo a me na a–i a pau, a oia ula no o na lehua a ula pu ka ili o ke kai me he kapa paiula la ka ua ulalena o Piiholo. (A uwila hou aku).