Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 881, 21 February 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." Hoike o Makanikeoe iaia iho imua o Kawelonaakalailehua, me kona mau kaikoeke Kaana me na kaikamahine a pau. Kana mau olelo ao ia lakou, pae lakou ma Kahoolawe oia hoi o Kanaloa. Pehea no la hoi oe i hooko ole mai ai i ka mea ua hanai ia e ka makua a nui ? naaupo oe e Makanikeoe. A no kela mau olelo hooni a Kaohaiula, ua minoaka iho la ua eueu nei a kaua e ka mea heluhelu me ka alawa iki ana ae o kona mau maka ia Maohelaia ma, i ke kokolo iho la ke a-a o ko laua mau lae me ka hookuekue makanui ana iho a ke hoano iho la na hiona o ke okaikai maluna o laua. Oiai hoi, no laua ka manao mua i noi aku ai iaia, a ke ahu wale ala ko laua manao ia Makanikeoe. Mahope o na olelo ana a Kaohaiula, ua kuhikuhi ae la oia ia Kewelonaakalailehua, eia ua mea ala a'u i olelo aku ai ia oe, oia keia e noho nei iwaena o kakou, e haawi i kou aloha iaia. I loa no a pau keia mau olelo a Makanikeoe, ua puana koke ae la o Kaohaiula me ka uleu. O oe ia e Kauakoko Ua koko ula i ka maka o ka la La koili i ka ili kai Kowelo la o Lehua Ihiia e na manu o Kaula E ka iwa anai maka He makamaka au nou e kuu lani He pili hanauna au nou O Kaohaiula au o Mana O Kawelonaakalailehua oe O kuu haku alii kaikunane Hoa ukali o ke kai O na ale o ka moana Hui ai kaua i ke aloha malihini Aloha wale.

I ke kuu ana iho o keia mau kanaenae a Kaohaiula, ua kukuli aku ia oia imua o kona haku alii kaikunane me na waimaka me na muki papalina ana, a lilo aku ia manawa no laua. A oia ka Makanikeoe i huli ae ai a olelo aku la ia Kaulaaihawane, kela kaikamahine opulepule. Ua lawe mai au ia oe ma ko'u aloha iaia nei, (Pupukanioe) ko'u pokii kaikuahine nei ma kou lealea i na mea kani, a nolaila au i lawe mai ai ia oe, a kapa au i kou inoa o Pupukanioe, a ua olelo aku no oia ia Koiahi ma ke ano waianuhea o kona aala oia i lawe mai ai a pela no hoi ia Lihau nona hoi na pua lehua like ole o ko lakou mau waihooluu. Ma keia mau olelo a Makanikeoe ua hai hou aku oia i na olelo hoomaikai he nui wale, aole oia e hana hou aku i kekahi mea pono ole maluna o lakou, o kona makemake wale no i lawe mai ai ia lakou, i mea hooheihei ma ka aoao o ke keiki Kawelonaakalailehua ke hiki aku lakou i na hora e uniki ai o ka mea nona keia nanea me ka la o lalo, ka pahuhopu hoi o ka lakou huakai malihini, nolaila, ua lilo ia mau olelo i mea maikai iwaena o na hoahele. Mahope o keia mau olelo ana a ka eueu o na moku, e huli iho kaua a heluhelu i ke kamaaina nana lakou i hookipa ma Kahoolawe me kona lokomaikai palena ole, iloko o kana papaaina kupanaha me ka eehia nui launa ole. Ae, owai la ia? aole e liuliu a hoea ae no. Ka Papaaina hihiu a Kamohoalii, i lawelawe ia e na Pihi huhu o ka moana [mano]. Me kona hoomakaikai ana i na malihini i kona mokupuni. Kana makana i na mahhini. Mamua ae nei o keia moolelo ua ike iho kaua e ka mea heluhelu, aia o Makanikeoe me kona mau hoa hele a pau ma Hakioawa ma Kahoolawe ua hookipaia e ko laila alii Kamohoalii ka mea hoi i pane iho ai i kaua kamahele e noho iho i ka kaun kamahele e noho iho i kona hale a hoi mai oia ka wa pokole, a oia ka kaua e nana ae e ka mea heluhelu. —♦♦♦— He Kanaiwakumamaiwa ka nui o na Pake i loaa na palapala ae mai ke aupuni aku, o ka huli hoi ana no ka Home. Maluna o ke kiapa Velocite lakou e kau aku ai.