Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 886, 27 February 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." Ka Papaaina hihiu a Kamohoalii. i lawelawe ia e na Pihi huhu o ka moana [mano]. Me kona hoomakaikai ana i na malihini i kona mokupuni. Kana makana i na malihini. Ma keia mele pu la-i a Pupukanioe ma, ua ahai loa ia aku la ko laua leo e na aheahe lau makani a hiki loa aku la imua o ka mea nona keia nanea, a me he mea la e hawanawana iho ana ma kona mau pepeiao: a ke amaamau ala ke kani a ka ula leo ma kona mau pepeiao, a oia kana i hai aku ai i kona mau hoa me na kahoaka ano halialia aloha me na waimaka. He mea e hoi ke kani a ka ula i ko'u mau pepeiao, me he mea la; aia paha kela i ke alanui; ae, wahi a Puaohelo i pane aku ai, eia aku i ke alanui e hoi mai la, ua waiwai ka huakai a ko makou hoa, nana ia aku paha. Ma keia mau hoaiai olelo a Puaohelo, ua olu iho la ua nohea nei, me he la o Kinau. Pa iho ia Kinau Waiolu wale ka manao Me he ua liilii–e Me he ua noenoe–la. He mea oiaio keia olelo a Laukaieie imua o kona mau hoa, ka mea hoi i hoakaka piha ia e Puaohelo, mai a Makanikeoe aku no ia. I ka manawa a Pupukanikeoe ma e ulele nei i ka laua ipu makani, ke hele la e ohi ka lau o ke pahili i ke 'lii nona ka moku, a o Kaana hoi me kona mau kaikuahine Maohelaia ma a pela no hoi me ke kaikamahine o Kauai me ko Oahu nei, aia like lakou a pau iloko o na ohohia nui me ka hauoli, a i ke kuu ana aku o ka Pupukanioe ma puhi lai ana, ua lilo ae la ka lealea i hope ia Maohelaia ma. I ka meha ana iho o ke anaina noho moana, ua ku mai la o Maohelaia ma iluna me na oiwi o ke kulana ano hula, a oia hoi ka Kaa-

na i ku ae ai iluna a olelo aku la i kona kaikoeke Makanikeoe, E oluolu mai oe e ko makou haku ka mea nana i hului mai ma ka olua huakai, no ka mea, eia i na kaikuahine wahine a kaua ka lealea i keia wa, a oiai, ua mamao aku nai ko makou aina paa mai a kakou aku nei hoi o na lako hula e kohu ai, a ke nana pu ae la no kakou, eia laua ke ku olohelohe nei imua o kakou, nolaila e noonoo mai oe. Pau keia mau olelo, ua ku koke ae la o Makanikeoe iluna a huli pono aku la kona mau maka no ka mokupuni o Hina. Ia kuhi ana aku no o kona lima akau iluna o Maunaloa, ko Kaana ma home mau ua olelo ae la ma nia ke ano mana i loaa iaia, a honoalele, i loa no a pau kana olelo, aia hoi ua ike ia aku la ka ula lehua e hele mai ana i ka moana me he kia la no na moku, me ka emoole loa kamumu ana ua ulu laau lehua nei i kahi o ke kahua moana o ka lealea. E like me ko lakou ano mau ua po ae la o luna o na poo o ua mau nohea la o Maunaloa i papahi lei lehua o ko laua kuahiwi anoano, me ka eleu piha o ua mau ui nei ma ka hana i maa ia laua, ua hoomaka ae la laua e olioli like. Kau haliaiia aioha ia'u o Maunaloa Ka hale noho o ka wahine hele lani O ka lehua o ka lama aia iluna He kanawai no ka wahine no Kapo He pii kuahu he moku lehua Ka owe'o ula i ke kai o Hoolehua He lehua lei no ka wahine– Pupu weuweu e Kapo–e–ua noa, I loa no a pau keia mele olioli a laua nei, ua loaa ia Kaohaiula me Koiahi na manao kuka e haawi aku i kahi mau wehi hou no ko laua mau hoa. Ua lawe aku o Kaohaiula a hoolei aku la i kona lei mau, o ka ohai o Papiohuli, a pela no hoi o Koiahi i kona mau owili lei maile laulii a no keia wa, ua ike ia aku la na kumu laau lehua e oni ana me he mau kino kanaka maoli la ke nana aku, ua ike oe e ka mea heluhelu ma na helu mua ae nei, i ka manawa i hiki mai ai o Makanikeoe ma ma Maunaloa, a no ka lilo ana ia Kaiolohia ma ka hula ana, a oia ka ua mau iwaiwa la o Maunaloa e kikaha mai la me he mau Kaupu la no ka moana; a ma kahi o ka lewa ana ae o ko laua mau pa'u lau lehua me he mea la O niniu mai Puna kaa keoahi Poahi koa ka luna o Kilauea A ma kahi o ka onioni ae iluna ua like me ka lupe hoolele a kamalii ka onioni malie iloko o ka lewa. Ma keia kuupau piha ana o ua mau eueu ala i ka lealea ua piha uwa na ia waha nunui o ka moana i haalele wale, i ka ua mea o ka hauoli. Aole i pau.