Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 895, 12 March 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." Hiki hou o Makanikeoe makai o na pali hulaana—Hui hou oia me kona mau hoa aukai —Haawi oia he papaaina nui na na Mano —Hoolilo oia ia lakou i mau kino kanaka maoli—Nui ka hauoli oia poe eepa—Hookaawale oia na poe malihini me kona kaikuahine. He kikina lakou no ke kaa, a a e huli ae kaua a nana aku ia Makanikeoe me kona kaikuahine me ko laua mau hoa hele, ka poe hoi e noho la iloko o ka hale nani a hihiu mana ano apau o ke keiki kaulana Makanikeoe nona hoi kainoa Hikalani. Hoike o Makanikeoe iaia iho i mua o Laukaieie kana mau olelo pale no kona kaikuahine Pupukanioe kohu Loio ua Makani Puahiohio la o ke kuluaumoe. I ka manawa a Makanikeoe e noho pu nei me ka laua malihini i loko o ka malu o ka ohu me ka maluhia me na lako piha me ka hemahema ole, a ko lakou kamaaina Makanikeoe, ua ku ae la oia iwaena o lakou, a pane ae la i kona kaikuahine auhea oe e kuu kaikuahine, eia au ke hele nei e halawai aku me ka haku alii o kaua ka mea nana i hoouna ia oe e hele e imi iaia nei Kawelonaakalailehua aole e hiki ia'u ke hookuu aku ia oe e hele imua o ka Haku alii o ka ua, no ka mea ua haule oe i ka hewa a he mea haumia loa ia mea i mua o ua haku alii ala o kaua, nolaila na'u e kamailio iaia a nou me a'u a loaa ia'u ka hoapono ia mai no kaua, alaila e manao iho oe aia oe me ia ma kou ano mau imua ona alaila ua lanakila oe me ke kau ole o kekahi mau kiko eleele maluna ou e kuu kaikuahine a oia kou hui hou ana me ko kaua mau ohana

Me keia mau olelo a Makanikeoe ua lilo ia he mea maikai iwaena o laua, a ua ku ae la oia iluna me ka waiho ana iho he wahi huaolelo kauoha i kona mau hoa, e kali lakou no ka manawa a hoi hou mai oia, a oia ka lakou i kulou haahaa mai ai imua ona, a puka aku la oia hele no ka home o Laukaieie mailuna o Kaauwana. I keia wa a Makanikeoe i hele aku ai mai kona home halelewa maluna ae o na kiekiena o na kuahiwi, he manawa keia no ka uhi ana mai o na eheu o ka poeleele maluna o ka honua, a ua hiki aku oia ma ka pili o ke ahiahi mawaho o kauhale noho o ka mea nona keia nanea. Iaia e ku ana malaila, ua lohe aku la oia i na olelo a ua ui nohea nei o na pali o Waipio me kona mau hoanoho a me na makua hanai ona, no na olelo a Puaohelo mamua no kana hoike e pili ana no ka hiki mai o Pupukanioe mai kana kuakai hele. Oiai lakou e nanea ana i ke kamailio, ua komo koke aku la ua Makanikeoe nei iloko o ka hale me kona ike ole ia mai e ka poe o ka hale, a liuliu iki keia maloko o ka noho ana, ua hoike ae la keia iaia iho imua o Laukaieie me kona poe a pau o loko o ka hale me kona kulana ui launa ole, a oia ka lakou i puiwa ae ai me na manao eehia nui me ka olioli kuhihewa o lakou i pane ae ai. .... Auwe! ka nani o keia keia keiki e ku nei iwaena o kakou, aole auanei oia nei ka mea a Pupukanioe i hele akn nei e imi, no ka mea, ke ike pu ae la no kakou, aole kekahi keiki kanakanui o ko kakou wahi nei e like me ia nei a kakou e ike aku nei i kona mau helehelena ka- naka maikai. No keia mau olelo pahaohao iwaena o lakou me ka maopopo ole, a ke hookau iho la na hoano ano e o ka makahehi maluna o ua poe nohea nei o ia uka iuiu anoano me ka hiehie i noho ia e ke onaona a i mea e pau ai ko lakou manao nune ana, ua kamailio ae la o Makanikeoe me na olelo oiaio a pau imua o na anaina o na ui e nonoho mai ana ma ka hooheno ana aku i keia mau olelo: E ka hakualii o kuu muli poki'i kaikuahine i noho ai ka mea hoi e like ole ai o kou mau hiona kilakila e like me kekahi mau kaikamahine ui e ae o na wahi a pau o na mokupuni a pau a maua i hele aku nei; ua kilohi ia e au na kaikamahine ui a me na keiki kanaka maikai a ua lewa ia'u na wahi a pau a ua ike ia ke au nui a me ke au iki a ua koe aku na mea iluna lilo o ka lani a me ka papaku o ka meane kai lipolipo.