Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 896, 13 March 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." Hoike o Makanikeoe iaia iho i mua o Laukaieie kana mau olelo pale no kona kaikuahine Pupukanioe kohu Loio ua Makani Puahiohio la o ke kuluaumoe. – – – Nolaila, o ka mea au e ke Alii— wahine o ka Punohu Uakoko i noho ai, a ike ai oe ma ka moeuhane, oia wale no ka mea i like pu me oe. Eia oia ua hiki mai me kekahi poe e ae a'u i lawe mai ai, aia ke noho la me Pupukanioe i ka hale, me ua poe malihini ala. Owau keia o Makanikeoe, ka hanau mua o oukou a pau, e o'u poe kaikuahine e noho mai nei, a he malihini au ia oukou a pau e nana mai nei ia'u, a me ka hiwahiwa a kakou e noho mai nei, ka mea i makepono ai ko'u luhi o ka hele ana e imi a e huli hoi i ka mea a ke Aliiwahine nei i aloha ai. Nolaila, ua kupono ko'u luhi ana me kuu kaikuahine. No keia mau olelo hoike pololei a Makanikeoe, aia na lihilihi o ka kaua nohea ke hiolo makawalu ala kona mau waimaka, me kona mau hoa noho oia uka a ke aloha i noho ai. A oia ka Laukaieie i ninau mai ai: Auhea o Pupukanioe? Pane aku o Makanikeoe? Aia no i ka hale kahi i noho ai me na malihini a maua. Pehea oia i hele ole mai nei e ike ia makou? Olelo hou aku la o Makanikeoe: Auhea oe e ka haku alii o makou, e hoike aku au ia oe i ka mea pololei. Ua ike au ua haule mua oia i ka hewa, mamuli o kona makema-

ike i ke keiki o Maunaloa, ma Molokai. Nolaila, ua hoonoho au iaia malaila, a ua hele hookahi aku au no ke kai malihini me ka aina makamaka ole, a hiki i ka loaa ana o ka mea au i aloha ai ia'u. Nolaila, ma ia haumia ana o kuu kaikuahine, aole e hiki iaia ke hele mai e huipu me oe, a me kona mau kaikaina e noho nei, oiai, he kumu kou me ka mole e hiki ole ai na mea haumia e launa me oe. A ina aole e malama ia kou ihikapu, alaila, aole oe maanei kahi i noho ai, aia oe iloko o Kapapaiaoa, ka Papa nui o Kane. Kanehunamoku, pau kou ike ana i na mea a pau loa ma ke ano kanaka. No ka mea, he poe kupanaha kou mau mea nana oe i hoolilo i kino kaikamahine iluna o ka iliwai, ka mea a ka Punohu Uakoko i hoopunana iho ai no kekahi mau anahulu la. He poe kino Lau, Mano, Kini, Lehu lakou, he poe hiki ole ke uhai ia ko lakou kanawai paa, a oia ko lakou mea i oleloia ai ma ke ano o Hinauluohia: E hooulu aku ana au ia oe e Kapo, E Kapoulakinau, Ka wahine pii kuahu, He mokulehua no Hinauluohia No Kahailiokalani E ulu Kini o ke Akua Ae a'e a noho i ko kuahu E iho e Lianiwahine E ka wahine i ka Punohu Uakoko E Laukaieie. Nolaila, aole ou mea e loaa ai ke huli ia, owau wale no o ka mea e kamailio pu aku nei me oe, ina aole au, aole e loaa ia Pupukanioe, ka mea au i manao nui ai. Nolaila, e hoomaemae au iaia a pau, alaila, mahope iho oia wa, e launa mai ai oia me oe. I ka pau ana o keia mau olelo, ua olelo hou aku oia ia Laukaieie, ua kokoke mai kou manawa e hui kino ai oe me ka luhi o maua i hele ai. Nolaila, mai pulale oe, na'u ka hana a pau pono na hemahema, a hiki ae i na po piha o ka mahina, oia ka po i o Akua, Haku Malani, na po i oleloia ai he mau po alii, a no keia mea, mai hoohewahewa ia Makanikeoe, ka mea nana e hooko me ka ka eleu i kou makemake i na wa a pau loa, aole he mea e nele ai. No keia olelo maikai a ua Ulili holoholo kahakai nei o na kuahiwi uka o na pali o Waipio. I ahu la ia, a iaia e olelo nei, ua kulou like mai la kona mau kaikuahine a pau imua ona me ke aloha iloko o lakou.