Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 934, 4 May 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

■. ■ ■ i Unukiia e Jfo#e Manu no "KA LEO.' j ■ : ; 'I Ka lua o ka Makanikeoe huakai wahi hoa hele me AwinL Hiki hou oia ma Kahonlawe me Maui. Molokai, Oahu, Kauai a me Lehua. i Ika pan aaa o keia man olelo a Makanikeoe, ua hoea mai la kahi auwaalalua mai ka hohonu mai o ka moapa, me na lako ai oa laua nek.e hiki ai ke hoolawaia na ono apau me Ka hemahema ole< A oi&i laua e ai ana a he wa maikai hoi ia j no kamakam -e holo mai ana ma j kailikai mai ka Hikina mai, a oia I ' I nc hoi kamanawa a Makanikeoe ej hai nei me k<? kuhikuhi aku i na ; wahi o Puna a hiki wale iko laua j kaalo fc.na e mawaho o Kau, n>a ke-; ia huakai moana a laua e 14010 nei,! ua hele waho loa laua. a ke aneane j aku la ke kai e ale i luira 0 l\a kua-! hiwi-kaulana 0 Hawaii. ua Iwomau I Jaua maia ihu no ke Komohana j Hema a hiki ika nalo ana 0 B&- j waii, mai ko laua mau maka aliu. j O kaili hanupanupa o ke ka ; 1 na i ale ahiu o ka moaea oia na niea i 1 niua oko iaua mau anaina i kela| wa.

A oia ka ka oiea nana kahuakai i olelo ak'u ai i kona wabi hoa hele 0 ke kau aii&awi na&nawa 'aua, elike me ke ano o ka poe e bolo nei raaluna o Oh, nioku he wati okoa ko ke Kapena, a oela no ka Malamamoku a oiai ke ala hele laoi o ka )a e hi-o ae ana, nolaila, ua lilo a« la ia manawa'oka hookele ko laua waa pupu i ukali iae ka aawaalua ia Awini, a haule aku la o Makanikeoe e hiamoe, aia ia e hiolani ala, ua nui ka holo o na pupu me ka anaaka ana wahi Awini nei uie ka leaka nui. Okeiaala holo moana a laua e holo nei, ua hele loa i waho loa»aua kapaia keia ala hele moapa e ka poe kahiko,[he lepo*). Oi& ka me» 1 olelo ia*i e ia poe. Kuo na w«a i ka lepo, [he mamao loa mai ka aioa ku uei ke aoo

| oift hua olelo Hawaii]. i I Aole i maopopo iki ia Awioi keia wani a laua e holo nei, a iaia . no p ana, naike maila oia i kahi mea nui loihi me he lae kahakai ala, aia nae he Punohu-uakoko k«. uhi iho ana malun* pono-a ke pii la kaehu o ke kai iluna, ai ko Awi-' ni hoomaopopo aua Ike ano, ao-le maopopo iaia a no keia mea, ua hoala ihola oia i kona hoa hele. . Eia nei e moe nei. e ala'e oe, e nana ponoT keia mea npi ioihi e holo mai nei, knua e nookui a pehea lau&n<-i ko kaua pono?

A no keia hua oleJo a Awini, ua pane ae la o O Ke alakoiula ia, i kii maila ia oe 1 pupu no k& awa o Kamohoalii, kelii nena o Kahoolawe, nolaila. e pao aoa oe i ke ale ia, aloha ino oe, a no keia olelo hoonuinui a Makanikeoe oa nui ae la Ka lea o Awini i kaawe me ka haalulu nm no ka make.

A no keia leo uwe o Auini. ua olelo aku o Makahikeoe ia Kealakoiula. E ahana ke alii? Wahi a Kealakoiula i pane afcu ai e noho ?.na no. ua hoouna mai e ninau aku ia oe i kau huakai e hele nei panei aku o Makanikeee K hele hon ana au no kahi no a'u i beie mua e hoi aku oe a hai aku oe ike alii, ekolu anahulu alaila hiki aku au m»laila, a e lawe pa aku oe me ia nei. Ir* iohe pono ana mai 0 ua wahi Av:i: ; i nei, he mea e ke kunaka i 0 īa nei me h-e ala e lele loa ae ana kahi hanu, a no keia wa i i>ii ae ai kekahi halo o'ua nmno nei o Kealakoiula a kau nono ihola maluna o Awmi a olet>e'ia aku la ma; luna 'ku oka waa pupu-a haule aku la i loko o ke kai, a oia kona hopena ia o kona poino. aia naei kaemi ana iho i lokoo ka hohonu lipolipo oka mouna, ua hoopui ia ae la ua wahi Awiha nei kona kin > hoiookoa ma ka aoao hema o Keala'koiula, aua loaa hoi la Awini lie wahi

e hanu ai o kona ihu 1 loleo o ke am o ka naln. ; A Aia oia £e ahai la la ika hapa* lua like oka hohonu o ka meana. aia oia ke ike ala i ka nui hewahe* wa lauaa oie mai o na mano, ake halawai mai la mamua oua na pukoa nui pohaku o loko o ke kai me na Mwaawaa nui laua na ole mai aia hoi he inau pali nui me na I*!>a e ku an*, a he mau kumu Uau nui kekahie ku »na i kaoa i% kona ino4 9ka poe kahiko Heekah« t he laau oi aku keia o ka oolea o kona ano a pau aea loaa keia

i ka Doe lawaia, a he pae uiai no kekahi ma kahakai. , Ma keia huakai latnaa ole a ka kaua kamahele, aole oia i baina i kona w&hi hoa hele oia #ale no ike keia alanui pohihihi o kupanaha, ita emi pu laua i loko o ke kai i ioko o kona pupu tne ka Auwaalalua. a ke heie iike nei laua maia alanui hookahi e ike a nana 'ku i na mea pohihi o ka moana, elike me Kapena Nimo, a me kmia i moku luu he Nautilo. no ka mea. ua ike a3 nei »>e e ka maa heluhelu ma na helu «i»i* ue n«, maka Ma-i kanikeoe hunka «nua, uaekona ka. ikuahine i helē mai ai mai Waipio Hawaii mai, ua holoia maluna ona waa pupu-ana lele maoli ia'aku ma i k|i lewa kahapa nui o kana huakai; | a o ka lua keia o kAna huakai 0 hele nei i loko o ka hohōnu lipolipo o ke kai nii 0 ka moaoa, nolaila ua hupono .maoli uo o Makanikeoe ma na anj mana kupu» aoau loa, ua iewa iaia ka ike a me ka mana, aole he mea hiki ka ku a paio meia jAIa kamehai a-l&ua e hele nei, 111 e ka ukali o ke 'lii nni o na mano Kealakoini<*. ua like lakou nie ka Hoku welowelo e oulelo ala iloko o ka moana kai iipulipo ua lilo ke au o ke kai i mea loie

oiai lakou iwaena |tonu o ka hoho- | nu oka moana me\a halawai ole me na ulia uoino oke kai, ua hiki « pono aku ia lakou ma kekahi iapapohaku nui e hamama mai ana kekahi puka nui akea, a maialla lakou nei i komo aku ai, a ikeaka ia o Makānikeoe i kekabi anaina nui ona ano ia a pau loa ma kela huli aku o ua iapa poha&u nei. A oia kana i hoomaopopo aku ai 1 ke anoo kela anama ia nui e pohai nei. a matouli o koia nei ike ana aku. ua kaulua iki ko lakou nei holo puahio ana no kekahi mau minute, a e like me kona ano noii * nowelo ana, ua loaa iaia ka ike oiaio, aohe kumu eae o ka piha nui ana 0 na ia a pau ma kela wahuj he mea feino ano, kupua noho paa mau ma ka papaku o ka mo&na, oia hoi ka wahine i kapaia ai kima inoa o Hinalaulimukaia, tie wahine oi ako o kona ui a me nani iuaoie o na inoa Hina a i>au o kekai. Aoie i pau.

I7a hanla ia he Pio« Gala wahina ma ke Alaoui Hotele, mawaena o ka Hale Kauna o Makalu'a me kahi poho o ke Kuhn.a Amerika. E loaa no ka uku makana kupono f ka mea i loaa &i. ke ho«hoi tnai ma ke Keena o Ka Lko o ka Lahui, ma Alanui Paipalapala.