Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 936, 8 May 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unnhiia e Mow Manu no CI KA LliO,' Ka lua o ka Makanikeoe hnakai me Kotta wahi hrra hele me Awini. Hiki hou oia ma Kahooiawe me Maui. Molokai, Oahu, Kauai a me Lehna. I keia manawa. ua hmkuu aku la ua eoeu nei o Hawaii i kana h&k* akamai nui wale i kaulana ai 0 ke kumu o ke aloha hihiu me ke kupanaha e loohia ai na naea kino 1 ke aloha. A ua loaa io aku la ua wahi kaikamahine nei ia a oia -; na e noho mai la me ka nwe aua. a oia ka Makanikeoe i nina a aku ai. Heaha kou mea e uwe nei ? ■ Pane m;ū ke kaikanmhīiie. e uwe : ana au ia Kaohaiula i ko'u ike ana aku nei ia oe, me he mea aia eia i'U keaahi me oe i hele mai la. Oleio hou ak'u 'a o Makanikeoe. Heaha ko.u'pili ;a'' : a—a owai hoi kou ' ' inoa? ; Pane hou te kaikamahine, he hanau mua o Kaohaiula no'u ma ka hanau ana o na makua o maua; ! 0-Kamikioioknaa au oia ko u inoa ponoi, a nolaila. e hoi kakou i ka hale. ua ae koke aku la ks malihini i ke noi mai a Kamikioioiehua. Ia lakounei i hiki aku ai iua kona haie ponoi me kona m?.u m.-.kua e noho mai ana n»e ka oh«na, ua 1-ko ift iiiiii la nei mr, ke ano he mau ma'.ihini. a ke la mai ia ko kuiana kanaka ui me ka maikai. a , ua haawi ia ; mai la ko lakou aloha ia laua nei; j a ua panai pu aku la no hc;i na n ahhini ia mea* a ke ninau iho la na poe kamaaina ia lakou iho no kahi i hele'mai ai keīa maa mali-j hini, aia nae ia lakon nei i hiki aku i ai ma kā hale, ua ike hou aku lu , : t no o Makanikeee he elua »naū kaikamahine e noho mai ana, ua )ikej wale no ko laua mau helehelena me ko Kamikioiolehua. ke ae aku nei j ■ H t ka niea kakau. |

I G Kapilipilwlaikala ia me PuaI kiaknlii o na kaikamahine Pukolu ! keia a Ainaike ine Kauualewa, ka 1 poe no lakou ka wai Liula o Map«. | Ma-keia J: hoobip»'-;s9"'ā[na«' uat- la--i welawe īa niai la na mea ai, aia i j keia manawa 1 ninau mai ai o Ai- | naike ia laua nei. ua hai pololei aku ka malihini, enai ka mokupui ni mai muua ma ka hikina a ka la; \ o ka lua keia o ko'u hiki ana i keia l aina. oia kana olelo hoomahua i | Dane ae ai, auhea la ke kaikamahi- • ne ui a na mea nona kela haie e ku ir.;ii la iuka? Pane aku o AinaiKe, he mau la ; loihi i haia ae nei, na hifci mai ia | kekahi keiki kaa#ka ui e iike pu j no me oe. a ua hookipa ia no hoi e [ka laua kaikamahiue maikai o Kaohaiula ka inoa, a o ka nalowale no ia a hiki i keia la, a ke noho aei ia mau makua me ke kaumaha i ke j aioha a hiki i keia la. a nalowale | pu me Kaulaaihawnne, hookahi o jlaua manawa i naiowale iike ai me ke keiki alii o Kauai nei, o Kawe- ! lo'naHkalailehua, ka mea nona keia f_ . . : wahi aina unku e ku mai la iloko o ke kai e kokokeak\3 la i Xiihau. i ' A no keia luau olelo poioiei a ke 1 kamaama, ua pane aku la ua ka- ; maeu nei o HoW^ii. ■i He aiea kau e h;,i mai nei ; ia maua,.ano e hoomauao iho oe o ka mea e kam 'ilio pu noi me ee i keia wa. Owau no ia. j ; A no keia olelo a Makanikeoe, ! aiuve ka pu:iwa me ka olioh nui o j ' keia kanaka- nie ka ia'ia m.au kai— I kemahiue i:.ka lo'ue p.>r.o ana ī keia oleio. ua olo.ae la .kq. lakou mau leo uwe m« ke kapaiili no ko iakou ' hoalmnau no Kaohaiuia. a na ko lakou mau ieo uwe i kahea aku i ka lthu!fhii n:e'na manao hoohuei me ka haoh.io i keia makena, a ua heie mar la ka lohnleau ine na makua pu o Knohaiul.i, a i k i lohe pono ana o Papinhuii tne kaoa kane ine Puuka:'*-Ie ia Puikaakuli no; ka Inua knui;vi\-j \w keiki ua : komo pu iho la iana iloku o ia'liaai wina hoakahi. a he mau.-.wa ioihi keia o ka hOopulu ana o ko lakou | mau lihilihi me na papalina e na waimaka aloha ktiki. Mahope iho o ka uwe ana, ua hai aku o i na mea a pau ana i hiki .mna ai a lawe ai oia īa Kaohaiula a me oa mea a pau loa a nie kona lawe ana iaia i wahine ponoi nana mamuli o ka manao o kona kaikuahine haku alii oia o Laukaieie ka nani hiniu o Waipio; ke kane hoi a ke keiki alii o Kauiainuiomano, Kaweio'naakalaiiehua

a ua hai pu aku oia i ko Kaulanihawane lilo ana ia Hiilawe ka hanau mua o ka mea t»6na keia moolelo kaao. a ua pane aku oia. ■:•■ _■■■■. ■■ . ■ ■■ ■;■"■ ■■■: ■ '\. ■,■■■; : ■ ■ .•,■.■ I kii mai nei au ia oukou a pau loa e holo kakou me maua e makaikai i ko maua aina, Oa hiki ia'o a me ko'u mau kaikmhine me ko makou mau makaa ke malama ia oukou e like me-ko oukou makemake me ka pilikla ole. ■..-! A no keia oJelo maikai a Makaua ae mai la na makua me ka ohana hele »ru i &eia huakai i Hawpii (ne Ma!c - .ikeoe. a ua hoouna loa ia ak'» 1 > keia* lono i ua Tnakua o^eirri'i.:mkani o uka o Peapea Kaulaaihawane. a u& hiki kino mai kona mau luakua ma Mana, a ke hui pu nei lakou me Makanikeoe roa me ke aloha nui i I ka kaua kamahele e noho nei • ma ka h»le o kona mau makuaho- { nowai ma Mana, me na manao hoohih: no o kela poe kaikamahine ! «kolu no a he kohu . .. . !■■ : ■' i | ilio lakou ke kaawili īmua o ke k!eiki alwaiwa o Hawaii, a ke noho nei nae hoi keia i ka ala paa o Kauweleau laua me Kauahon. I ke&ahi.'hi, ua hiki mni !a o Kawaihoa mai Lehu:! mai me kona mau'kanaka no Niihau u«ai no ke knahaua i oa alii a me na nmkaai-

a puni o Kauai no ka holo ana 1 Hawaii e ike ia h awelonaa-, kalailehua me kanu alii wahine a me kona mau kaikuahing_ pili hanauna i hele pu ai, nolaila, ua hoouna ia ni kukini a puni o K&uai; ma ka lohe ana o na iii me na makaainana, ua hoomakaukau ia na wa& nui kaulua me na waa kaukahi me na waa kialoa, mai na waa nui ame na waa i kupono no ka pul'ia a pukolu, ua hana ia na olenkea ulili nui me na ano puloulou alii me ka nani nui e like me ke ano mau o ke ano o na poe kahiko; he mau ike ko lakou me ka makaukaul tawa ko lakou holo na ana ma keia Paeaina a me na, I aina mamao. E like me ka leo kauoha o Kawaihoa i na niea a piu o Kauai no j ka huakai hele, ua lokahi iike na I manao o ka poe makemake e hele j no ka MoKupuni o Hawaii. I Aole i pau. !<}-; ■ : | I keia la efrueliu aku ai ka moI kuahi*Mt£ntlTni no kona mau awa 1 maa mau o Hawaii a me Mani. ; lla haalai ia he Pine Uula waliina nia ke Alanui Hotele, mawaena o ka | Halo KauKa o Makaiu a mn kahi noho o ike Knhina Amerika. K l<>aa no ka uku i makaua kni>ouo 1* ka mes i loaa ai, ke ! hoi.lioi mai ina k« Keenao Kal.koo ka L.mu 'i, ma AUwuii: l'aipalapula..