Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 940, 14 May 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

t M-on'e Manu no "KA LEO/ Ka lua o ka Makanikeoe hwakai me eona wahi hoa hele me Awini. Hiki hou oia ma Kahoolpwe me Maui. Molokai, Oahu Kau ii a me Lehua. Owai kn mea nona keia huakai noi ona waa e lana nei, a mai hei mai nei, a e hele ana ihea ? Ua pane koke aku la ke kaikamauine alii e Jhke me ka ninau. Owau o Kalehuamakanoe a me ko'u mau poe makua alii, me na makaainana ka mea nona keia mau manowaa a oukou e ike mai la. Wahi hou a ua poe kanaka ne!; Heaha ka huakai ? He huakai makaikai mai Kauni mii y e holo ana i Hawaii e ike i ko'u Kaikunane hanau mua uue ko'u mau hoahanau. No keia mau. olelo a ka ui o Kauai, ua kono ia mai la ua nohea nei me kona ooe a pau loa e pae iuka o Makua. aua huli ae la ua m la a ninau ia Makanikeoe no ka manao 0 na kamaaina e pae iuka. Ua ae aku oia ia manao maikai, noiaila, ua huli hoi aku la ua poe kanaka nei & hiki iuka t aua hai aku lakou i na olelo a pau i hai ia mai ai e ke kaikam&hine alii. no]aila, ua hai koke ia aku la ka lohe 1 ke 'lii o Kana, e noho ana ma Waianae ma i Poukahea ma Pokai o Kumaipo kona inoa me kana wahme o Laehano na laua hoi na kei - ki kane elua o Kapuni me M&lae a me ko laua kaikuahine o Maunalahilahi. Ikahikiana mai o keia lohe imua o ua alii Okana la o Waianae ua hoouna kokeia ka lohe i na alii malalo aku ona, a me na makaai-; nana a pau mai ka lae o Kaena ka,; palena o Waianae me Waialua hiki i Kapiliokahe e pale ai o Ewa e kalua ka puaa me ka ilio me na mea eae he nui i makem&ke i& & pela no me ka ai.

Ma ka nana ana mai o na poe a pau o Kauai mai hina mai o ko la - kou mau waa, ua po i ka uahio uka/6**Watßtoa holookoa iliai kela kihia keia pek o ka aiiiA, ua hele a kauluwela ka ®rtva i ko ahi o nJT' hale. a oia hoi kaK.g ka noea heluhelu e hoomanao ae wahi lalani mele pule a Hiiakaikapoliopele, mahope iho o ka make aoa o Panaewanuimokulehua iaia« a huli j aku ai oia a ike i ka a mai o ke ahi a kona kaikuana iuka o Kilauea Po wale Hilo ī ka uahi o ku aina Ola ia Kini Ke a mai la keahi. Aia i keia manaWa, ua hoounaia mai ia e ke lli Kumaipo i kekahi o Kona mau kanaka ponoi «10 kaoa kaikamahine o Maunalahiiahi, no na kaikamahine )a ka mookapu mai Waianae aku a hiki ma KuaJoa ma Oahu nei, a oia kela r>ui> bal»)i makai o Makaha 0 pili pu ala me Kamaile ma Waianae. A o ua kai&amahioe aiaia e hoouna ia la me na kanaka ponoi 0 kona makuakane mal'ma o na waa kauiua e helo aku e hui pu me ka mea nana ka huakai hoiomoana he mea oiaio ua hiki aku oia me kona |tiimu kanaka ma ka maknmua o na j waa mawaho pono ae o Ma&aha, a lua ninau aku la ua kaikamahine la i na kanaka 0 Kauai i ka niea nana ka huakai, & ua hai ia mai, aia o ria waa kaulua me na puloulou alii īwaena konu o na waa f i kupono mawaho o ke one o Makua, a o ka hope o na w-aa v aia no ia mahope aku o ka lae o Kaena. ' 4 I ka hiki ana aku o ua puuwai hamama ia o ka makani kaiaulu o Waianae a hui pu me fea ui nohea o ka mokupumi nona ka mea i olelo ia he hemoiele; e like me na ialani mua o ke meie a ke alii Kaisara Kapaakea i make: 'Maikai kauai Hemolele i ka ipalie j Kupukelakeia ke pooo Waiaieale— 1 ko Waianae ui hoi i pili aku ai o kona mau waa kaulua ma kahi o ka nohea mahhini o R«uai mai. ua haawi ia aku ke aloha me ke &hohia nui me ke kono pu aku e pae iuka o Waianae, un hookoia ka manao o ko kamanina, nolaila ua nee mai na waa a hikf ma W r aianue ponoi. O ke kHikauiahine ! huamakanoe me PuakaakuM me i | Xawaihoa ma, a me kekahi aole i nui ioa ka poe i iele aku I ; * iuka o W T a:anae. a o kahi Awim kekahi, o Makanikeoe hoi, aoie oia i ' kela wa, aiaiaku ia oia iuka o Mai kua i kela wa, kahi i hafciio »i i na

makua o Koiahi, a ua ike aku oia i kekahi wahi«pe e noho ana mawaho o ka hale « kaulai kuina kapa Pāiula ana nae na Pa-u Paiala i he}«. a puia i ke ala o tia mea hooluu aala oia aa kahiko, a ka oooau nni waio - a.ua loaa no i ka eueu o Hawaii he> ike ma ttona ano mana i ka waliine ana e ike nei, ua hoike aku ia oia iaia iho me ka oielo hoomatiualau ana aKu'i ua la, a oia kana i pane aku ai. [A uwila hou aku].