Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 957, 6 June 1894 — I PAU AI KE KUHIHEWA. [ARTICLE]

I PAU AI KE KUHIHEWA.

Ua pili keia manao iho i ka poe J Hawaii uuku o ka manao io a me j ka manao hoopouo, e hooluli mau! iar ana, ko lakou manao, e like me ka ohe luli i ka makani, e na olelo kumu ole a hoopunipuni maoli no hoi a na misioiiari. Aole no he nui

loa o keia poe, aka. ua makaukau mau lakou e hoolohe e like me Ewa i hoolohe ai, i na alakai olelo pakeie a e hele aku e kanu i ka lakou anoano iwaena o ka lahui, a ma ia ano e hookui ana i ka noonoo maikai o ka lehulehu o na Hawaii aloha aina. He nui no hoi ka poe nasuao o ka lahui e hoopahaohao ia ana e keia poe nahesa hoopunipuni o ka aoao kipi i ka Moiwahine a ake pakaha aina, me ka lakou mau olelo e i ana, "aole e hoihoi hou ia ke aupuni moi a me kona Moiwahine, ua pau loa, no ka mea ua olelo oia e oki ia ke poo o na kipi nana i hookahuli ke aupuni moi o Hawaii nei. a no ia kumu ua hoopau mai ka Peresidena 0 Amerika Huipuia i kona kokua ana e hoihoi hou i ke kulana o Hawaii e like me ia mamua o ka hulihia ana." O keia ka olelo hakuepa a ka poe misionari a me na haole hoohui-aina e hoopuka akea ana ma na nupepa a lakou. a e poolelo ana ma na awai o na luakini o ke Akua, ma o na hoahanau Kahunapule Hawaii puni-daīa e makaukau ana e pahola aku ia mau hana hoopunipuni, a na haku diabolo a lakou. no ko makou lohe ana i ka hoohuoi a kekahi mau hoa Hawaii naauao i hoopahaohao ia e na olelo alakai hewa e hoonee malu ia nei e na paahana o ka aoao aihue-aina, ua manao makou he mea pono no e hookui pono ia keia mau olelo ā ka poe powa a poe hoopunipuni, me na olelo pololei mai ka walia. a mai ka peni mai a Peresidena Cleveland, ma kana haiolelo inuia o ka Ahaolelo o Amerika Huijsuia e pili ana i keia mea, i ike pono ai hoi ka poe naau lole-lua a naau hikiwawe i ka aapo i na mea a pau e panee ia mai ana. me ke kumu a kahua ole, e hoopoino ana. i ko lakou aoao, oia keia: " Aka nae, aole no hoi Au i hoopoina i kekahi ano o keia haha hoopilikia wale i hanaia, e waiho nei i kupono e kamailio ia. Q na hoa o ke aupuni noho manawa a me ko lakou mau kakoo, i kuleana ole i na munao aloha piha, ua alakai ia hoi a ko lakou kulana maikai ole i keia wa o ke kipi ana aku i ke aupuni o ka Moiwahine mamuli o na hana hoihoi a me na kokua hiki ole ke pale ia a ko kakou luna aupuni nui ma Hawaii. O keia mea paha ke kumu e hiki ai ia lakou ke olelo he kuleana ko lakou e haawi ia iku ai kekahi noonoo aaa no ko lakou pakele, oiai kakou e hoao ana e hoo-. ponopono i ka mea hewa i hanaia, Ua kakoo ikaika loa ia keia manao kanaka mamuli o ko'u akenui aole e hana aku i kekahi liana e poloai ana i na hoiopei oolea ma ka aoao o ka Moiwahine a hana lima oolea a me liookahe koko paha mai kekahi wahi e mai. Me ko'u manao e oluolu ana ka Moiwahine, a me kona īnau enemi pu hoi, e lawe i ke alahana e liiki ai ke alo ia -keia mau auo, a mamuli no hoi o ko ka Moiwahine a me ko ke aupuni noho manawa aeiana ma kekahi manawa 1 ka waiho ana o keia hihia holookoa ke aupuni o An.erika Huipuia, a

m&muli no hoi kekahi o keia mea i hou aku, oia hoi ke kukala poikoi I ana no o ke aupuni noho manawa i kona kaupalena ana i kona noho ana "e ku oia a hiki i ka ioaa ana o na olelo ae o ka hoohui-aina me ke aupuni o Ameiika Huipuia'' wale no, ua manaolana hoi au aia mahopfe aku o ka hoike ia ana o na oleio hooia i na hoa o kela aupuni aole j hoi e hiki i na hoohui-aina ana la ke hooko i na hana hooponopono o keia pilikia me ka oluolu. Maapuii o ke kouoia ana e k*iimi a me na manao a me ka hoopoino ole hoi 1 na pohihihi e piii ana jl ke kulana o keia hihia a me na kaupalena o kou mau imana ua kauoha aku' au ia Kuhina Willis e ao aku , i ka Moiwahine a m e kena mau i kakeo i kou mau manao e kokua i i ka lioihoi ana.ae i ke kuiana e like •me ia mamua o ka loli kanawai ole j ana aku o ixa koa o Amerika Hui- | puia ma Honolulu, ma ka la 16 o i hala (1893) ma ia hoii hoi hou ana e hiki ke hana ia ma- \ ; ■ ' I' ' luoa o na olelo e hoomaopopo ana no ka hooluolu ana a me ka hana ana I ka pono maluna o na mea a pau i kuleana like. O na kumu o keia hana i hoike ia aku e like me ,ka hoike ana a ka olelo kauoha (ia Wiliia) ua hooomaopopo iho hoi i kekahi huikala pau ana i na mea i iloko o na kukulu ana ae i ke aupuni noho manawa a me kekahi maa olelo e apono ia hoi na hana a me ka hoōpaa a pau i hana oli ia w lea 2>ololei. Ma fea pokole hoi, ua ae aku e kanu īa na mea i haia a e iawe ae hoi ke aupuni i hoih-i hou ia ī kona mana aupuni e like me he la aole i hoopoloke iki ia kona noho ana. Aole hoi keia mau kumu i kupono i ko ka Moiwahine makemake. a oiai ua hoike ia Aku r ei e koi ia aku ana e ae ia mai ia mau kumua ina aole e ae ia alaila q oki ana na hoao ana a Pereaidena e hooikaika i ka hoihoi hou ana i kona aupuni a hiki i keia manawa aole hoi au i lohe i kona oluolu e haawi mai i kona ae ana i ua mau kumu la. 0 ka ku ia i loohia kau mau hoolala hoohana ana ka mea i kaohi ityo i ! ka waih j ia ana aku o ia mau mea ! 1 hoolahi ia i na hoa o ke aupuni noho munawa, a oiāi hoi naolelo hoopoino hoopunipuni akea i ke kulana a me na olelo hoonuinui hoi e f»ili aiia i ka manao o ka lahui, he mea maopopo ua hoopilikia wale hoi i ka hiona o ka holopouo ana o' | na hoopono a ka Luna Hooko (ka | Peresidona), J Nolaila, i keia waiho ana aku i < keia mau elelo, a me na leta. 1 na 1 mana akea o k.t Ahaolelo, | nRo nei au e pakui aktt i na olelo, | oia hoi ? hauoli nui no au e hana. ! pu aku ma na ano lunu a pau aka | Ahaolelo • manao ai paha ehoohala ai no ka weheweheana i keia ivinau imua o kakou e like me ke kupono m*> ka hanohaino o Araerica, me kupia a īue kaihoot>ono. Ma kiia kskou § ike iho ai aole i hoopau o Ptr?si<jfn* CleveUud ī

kaoa hana *|t!i aoa iii* Hawaii, a hlki 1 kek k a t*3 W*» lele iho o liKe t»e na olelo Iwwpiimpuni a na misioQ*ri t ao ai i na Ka» hanapnle ane ba a mai & lakou ae hoi i ka lehulehu, a me ka poe naau nawaliwali a loie lua hoi. Ua ifce kakou a paa, o Hawaii nei t i ka ninati hoti ana a ke Kalii* na Willii « Kke im ka oleloa Clevekala ia na kipi P. G., ua ae aku oia ua ike tto hoi kakou a pan, mamuli oka ae ana o ka Moiwahine, ua waiho aku ke Kuhioa Willia i ke Aupuni Noho Manawa i ka oieloa Peresidena Cleveiand e waiho maikai aku lakou i ke aupuni i ka Moi-< wahine, mahope o keia huaolelo a ka Peresidena,« ma keia mau hana e hooia ana aole hoi oia i hookui hou ia, aka.ua wehe ia ae ke kumu 1 kaohi ai iaia ma ka aoao o ka Moiw{ihine ame Kona lahui. Ano keia ae hou ana o ka Moiwahine i ka mauao o Cleveland,

e huikala, ua hoomau mai oia a hiki i keia la e hooikaika, e hoihoi hou ia ka Moiwahine a e hoomaemae i &a inoa o ke Aupuni Amerika 1 hoohaumia ia e ke Kuhina Btivini me na puali kaoa o Amerika t me ke komohia pu ana i na kuko hewa a me aihue aina. A i keia la ua hiki hou mai ka oleio e hooiaio mai ana, ua pio na ku mu a pau e hiki ai ia Kakina a me k&na mamo ke hookahihi ae i ka olek> hoopunipuni, ua haalele ia ka Moiwahine e Peresidena Cleveland, nia ka pepehi ia ana o ka olelo hooholo, a Luna Senate ~srye 0 Maine, i waiho mai, ' ai e hoole ia ka hoihoi hou ia ana o ka Moiwahine, a me ka hoao ana a ka aoap repubahka e onou ae i ka daawina he $20,000 no ka Moiwahine, 1 pepehi pu īa e ka aoao Demokarata, me ka olelo ia afeu e na Luna Senate Domokarata he hoopunipu* ni ka olelo i hoopuka īa aku, ua ae ka Moiwahine e lawe īa puu dala make.