Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 973, 29 June 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unnhiia, e Jfose Manu no "KA LEO.' Ka lealea hope loa a na kaikamahine o Kauai me ke kaikamahine ahi Kalehuamakanoe Hauie oia me Hniawe. Kona naauauwa ana i ke aloha a hiki i kona makeana. Lilo o Kaulaaihawaue malalo o ka Laukaieie malam? ana me Makanikeoe. E like me ka manao o Laukaieie. I ka pau Ana o keia mau olelo a Laukaieie, ua ala pono a« la o Kaulaaihawane noho iluna me kona kulana o ka hiehie rne ka puapuai mai o na ula ohelohelo nia kona mau pāoalina, a»a hoi, ua hone malie aku la ka īeo o ua Punukanioo ia o Kauai' e like no me kozia ano mau. Me anapu.... la na ka uila ika lewa Ke anoano haliaiia i kuu maka I makamaka au nou e ke aloha I hale -kipa boi nou e ka luhi o'u haku 0 Makanikeoe rne Laukieleula E hoi e kaua me ka makani E hoi e ka ohu ka noe o Waipio Eia ka'u makana la he leo-e. Ma keia mele a ua Pupukanioe lao Kauai, aia na kulu waimaka o ka mea nona keia nanea ke puapuai mai la ma kona mau lihilini me ke aloha. 1 ke kuu ana iho o keia leo oli t ua wehe ia mai la ka puka komo o Ihikaiani, a oio ua manawa 1 komo aku ai o Laukieleula me kona | kaikunane me ka laua malihini Kalaeohia me kona aahu piha o ka hulu o na manu o kona uka noho! kuahiwi, aia i keia wa a lakou e! noho nei me na manao' oholna, ua| kukuli hoomaikai aku la kA ui opio iuiua o kona maa luiku lani alii me na hoomaisai ana, ame kona hai ana aku i ke ano a pau o kana' wahi i hele ai u loaa aku ai koiia 1 kaikunane Makanikeoe maloko o; ka hohonu oka moana, a uie na =

mea a pau ana i ike ai malaila. a ido ko laua hol' hoi ana mai a hiki i ka loaa a na o Kalaeohia iaia ma ke alakai a kela wahine nani nui waie o ka moana, a hiki i ka lawe ia ana mai o Kal&eohia, a mahope iho o keia mau olek ana, ua 1 lo ia i mpa maikai imua o Laukaieie a me kana ahi kane, aia no hoi i keia wa, am no boi i wa ua ano e ka nanaina a me ka manao 0 ke keiki malihini no na ano a | pau o ka mea nona keia nanea, a i me ka uhia kapukapu o kona hale i noho i Aia i keia wa, ua pane mai la o | Laukaieiie ia Kaulaaihawane. "O I keia keiki kanaka maikai au e na-1 na nei, aole ia he keiki e ae, he ka- . ikunane ponoi oia no kaua ma ko'u i ano, ua piha ia'u na wahi a pauo j ka ama nei a me ka moana. aia au I iloko o ka lewa a noe kela lani k?ekie iluna liio, nolaila, e nono pu aku ana oe me ia nei a hiki i ko i olua hopena, a i keia wa ua hoao ia olua mamuli o ka'u mau olelo« a ma ia hope iho, ua hoouna i» aku la o Makanikeoe no kai o Kaau vana e hai aku ia Kankini me Pokahi e hoomikaukau i ka haie no Ka. j ulaaihawane me kana kane hou, a 1 ' i, ; I e hai a*LU i ka lohe i na mea a pau j ua lilo o Kaulaaihawane ia Kaleohia. ; I He eoea oiaio, ua hala koke aku i ■ ; la ua mea kino makani nei o Waipio no kahi i olelo ia, a ua bai aku oia i na mea a pau ia Kaukini ma, a ua pahola pu aku oia i ka lohe 1 na ohana a pau a me na poe e no ho ana ma Pakaalana, a i ka lohe ana o ka ohana a pau i keia mau olelo, ua nui ko lakou nu-ne ana. ! Ma keia lono ana o na mea a pau no keia mea hou e pili ana i kekahi o na kaikamahine o Kauai i lawe mua ia mai ai, oia hoi, ua kuka oleU like ae la na hoa o ka hele pu ana mai ma ka huakai huihui a kolea a Makanikeoe, a ua ; hui pu | ae la hoi me kona mau kaikuahine a pau, oiai, o na manao aloha a 'pau o ko lakou hoa, aia no ia iloko o ko lakou puuwai kahi i waiho ai a ua huli bou aku la ua Makanikeoe nei no uka o ka home noho o kona kaikuahine lani alii, a ua kamailio pokole iho la lakou no ia wa. A mahope iho o ko lakou kamailio ana, nia hoi, ua hoonee koke ia mai )a lakou a pau no kahi o ko lakou mau makua hanai maluna o Kauv wana, a ua hu\ fm aku hoi o Laukaioie iue koua mau Kahu hanai, a ua waih) aku oia i kaoa mau

olelo kauoha a pau ia Kaukini ma e noho o Kaulaaihawane me kaoa aiii kane me ka maluhia a /ne na ohana a pau, e iike me ko laua ma. i-ima ana iaia a hiki waie i kona hui pu ana me Kawelonaakalai lehua he kane a he wahine, a mam uli o na olelo a Laukaiei.e, e maiama ia na leaiea hula o na ano a pau ma ia pn iho no fea hoao ana o Ivaulaaihawane me Kalaeohia; a ua hookuu akea ia ka nani īhi kapu o na hale elua oka mea nona keia moo!elo, a-ua akoakoa na doj kaikuahine a pau u Makanikeoe. aia i keia mau min*..t\ ua hawanawana aku la o Ka-.haiula ī kona hoa e hookaawaie ae ia laua ma kahi e no ka manawa pokoie, a ua ae aku i kana kane ia mea, a ia laua i ma- l mao aku ai, aia noi, ua hoopuka | aku la o Kaohaiula ī kana mau oieio pii o kona wahi kai. | E kuu haku kaikunane kane a'uj nei, a no ke ike kei au, i ke ano o i ko kaua noho ana, hq\o ou waiii mea a kuukuu iho i ne| manawa, aole auanei oe e hoehike mai ana ia'u aie Kaulaaihawane a me Hiilawe? __ A no ktia olelo ninau a Kaohai ula, ua. pane aku la hoi o Makanikeoe, e hoopau i kou mn?iu mai ia'u ne' ia mea, no ka mea, aole i like ko'u ano a pau me ko Hiilawe, ua hanaU ia mai oia me ke kuakoko. a ne ano kona e like me oe, a no'u nei, he alanui pohihihi ko'u wahi i loaa mai ai a lilo au i kane n*u, nolaila, mai hoomanao i na manao kuko waie iloko ou, o liio i mea pono ole no kou mau noonoo ana. JSo neia mau olelo a Makanikeoe ua pane hou aku la o Kaohaiula, aole no hoi paha oe e ninau ia aku ina aole ke aioha kane ibko o'u, nawai hoi e ulu mai ka manao e ninau aku ia oe i ua aole ke a'oha. nawai hoi e ulu mai ka manao c ninau aku ia mea oe, no keia oieio, » . ,j . ua hauwi aku la ua eueu nei o Waipio ho wahi wai e haomaalili aku ai i feona hoa, oiai hoi, nana i iawe mai inia mai Kauai mai, a nolaila ua hiki paha ia kaua e ka mea heluhelu i ka oleio a ba Haku ma ka | liuke Nui. O ke aloha i| oi aku mamua o na mea a j oia no ka Bolouiona i oleio ai. O i ke aloha, aole ia e mokuhia i na waikatve he nui. Xo ka hooluolu ana aktl o ka makani puahiohlo o Waipio i ka uianao o kana haku aiii wahine Kaoheiuia, aia hoi> ua pau ae 2a na uaanao okalakaa o u& ui nohea la

0 Mana. a me he mea ia e i ma i| ana ke aloha i kēia mtu wihi laia*; ni m&le a Ewa ae uei: | E hoi ka ohu i Waipio I ka wai hui o Kahuaiki 0 ka iki noeau keia 0 ka hana a ka rula Haweii. Ke kauohala aku nei ka poe la j we ma ka mahina o.Ka Leo o ka Lahuī, | e noi i ka oukou bila hookaa i ka oukou j mau Liana, i ko oukou hookaa ana mai i) j ke ola o ka wahaolelo ma ka aoao o k«. ' ahui. E hoouna aku ana makou i kekahi mea nana e hele aku e ohi i ka poe a ina&ou e ifee ana aoie 1 hoōkaa mai i ke ola o keia pena. E hoolohe i keia eko makou mau makamaka. &T Ke hoike aku r.ei o Kauka | Apana īmua o ke akea, e hoonee! aku ana oia i kona Hale Kauka ma uk.a iki aku o kahi ana i noho mua iho nei, e kupono ala ma Waikiki o ka Hale Kaawai Pake Helu 5; e ku nei ma ke Alanui Maunakea, ma ka la 12 o Mei Ke kono aku nei oia i kana poe mai e makaala e kia. o huhewa auanei. _ . ■♦•■■ ■. gld}' E loaa no na Papale nan no ka Ia Heihei Lio nui o .lune 11; ■ ma ka Hale Kuaio N. S. fsachs, ma ; ; t jna kumukuai i hoemiia mai ko j jna Wahine a ko na Kamalii. E ! loaa no na p.;pale Ssla i hoonaniia 1 t ja maikai no ka 75 keneta a pii aku lOnaPapalei hoonani ole ia. uaj i emi īho a ka 2o be»ieta. E kipa ! mua ae malaila e ninaa ai no keia mau Papale. '

! Nui ka poe i biki oaai i ko !makou nei Keena no ke kii aua ; mai. ika ana Aina Kaulana Hon» R. W. Wilikoki; e hele e ana i ko l»kou mau Aina 1 nalowale na palena. Ua hoopau ia keia pilikia o |ko kakou mau makamaka. mamuli io ko R. W. Wilikoki ana ana, a hookaa aku imua o na makatn:tk& i ka mea polōlei. E ioaa no īa ma. *ka aoao ena Waikiki o ke Alanni Alakea, mawaena oke Moi a nie Kalepa, a i ōle ma ke Keena o Ka Leo a me ka Oiaio.