Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 974, 2 July 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulilelole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O Ka Punohu Ua-koko.

Ke Kahulilelole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unnhiia e Mose Manu no ''Ka Leo." Ka lealea hope loa a na kaikamahine o Kauai me ke kaikamahine alii Kalehuamakanoe Haule oia me Hiilawe. Kona naauauwa ana i ke aloha a hiki i kona makeana. Lilo o Kaulaaihawane malalo o ka Laukaieie malama ana me Makanikeoe. E like me ka manao o Laukaieie. I ka uhi aha mai o na eheu o ka po, ua akoakoa ae la na mea a pau ma ka olelo kanoha a ka mea nona keia nanea, a ua hoopiha ia ka ha le me na lau-aala a pau o ke kuahiwi, a ua noho ke anaina me ka maluhia, aole he wahi mea pane leo ae. Aia i keia wa, ua hoike mai la na anoano eehia oia po me ka ulumahiehiee nui, a oiai na mea nona ka po nui e noho anu ma kahi kaawale e ike ole ia aku ai laua e ka lehulehu, a ua lilo i ke kaeaea Makanikeoe ke alakai ana ma ka aoao o na poe kupua a pau, a i kahi ui opio hoopono Laukieleua hoi ma ka aoao o ke anaina, oiai na manao o ke anaina e ake ana e ike i ka ui noho kuahiwi o Puna, oia hoi, ua ku mai la ka mea nona keia moolelo Laukaieie a hai pokole mai la i kana mau huaolelo imua o na mea a pau, a oia ka ke anaina i hoolohe aku ai i kona leo eehia. I ka pau ana o kana mau olelo ua meha like na mea a pau, a ua kahea pakahi aku la o Laukieleula i kona mau kaikuaana a ia lakou na lealea mua o ua po ala o Halalii, a ia lakou i kulike mai ai ma kahi hookahi, ua hoomakaia ka lealea he maile, he laaupili ke ano oia mea, na ka mea lealea i ke olioli ana, a na ka mea e paa ana i ka, laau i awili ia me na lau nahelehele, a o ka mea e makemake ana i kane a wahine, e hele aku e olelo i ka mea iaia ka maile e paa nei, o mea ka'u makemake, alaila, e hele

ana ka welelau o ka maile a kau pono maluna o ka mea i manao ia, me ke kapalili ia la e hele la ua maile nei, a oia ka wa e ku ae ai iluna me ka mea nona ka makemake, a o ka hope oia mea; e kaawale no laua ia wa mai ke anaina aku, a e pae ana laua i Waialua ae nei, i ka ehu kai o lalo. Ma keia akoakoa ana o na kaikuahine a pau o Makanikeoe ma kahi hookahi, he poe loea ma na mea kani, ua ike oe e ka mea heluhelu i ka lakou mau hana ma na helu mua o keia moolelo kaao. O Pupnkanioe ke alakai ma na leo mele o na mea kani, e like me ka mea i maa ia lakou a o na kaikamahine mahoe o Maohelaia me Kaiolohia na ahikanana o Maunaloa, o laua na mea mea iluna e ha-a ai, a o Kaohaiula hoi ke olioli maoli. I ka wa i hoomaka ai o na lealea ua hooho like ae la na mea a pau, a ua kupau iho la ua poe nohea nei i ko lakou mau leo me ka honehone a ma keia ano e lealea nei, aia hoi, ua ike ia aku la o Kaulaaihawane me kana alii kane nou e noho like mai ana me Laukaieie ma, a ua hoomaka ae la ke anaina e pihepihe me na leo o ke ohohia, ua hoomau ia keia lealea ma ia po me ka hauoli nui. Ma keia ike ana aku oka lehule- i keia keiki kanaka ui, i uhi ia e ka hulu memele o na manu, ua like ole kona mau hiohiona a pau me ko Hiilawe, a ua nui ka makemake o ke anaina no ua keiki la o ka nahele o Kamakoa, nolaila, e waiho iki kaua e ka mea heluhelu i ka olelo ana no keia po nui lealea o na mea nona ka po, e huli ae kaua e nana ia Hiilawe me Kalehuamakanoe ame kona mau hopena, Ma keia po nui hoao o Kaulaaihawane me Kalaeohia maluna o ko Kaukini ma home noho. Oiai hoi na leo kupinai e ikuwa na aia nae, ua pana pono aku la na leo i na pepeiao o ua mau eueu la o uka o Ulu, a ua hio i mea hiaa no Hiilawe ma, a pela no hoi kona mau makua, aia nae ke kau aku la imua o Hiilawe he mau kahoaka halialia no kana wahine, a ua kamailio iho la laua no keia pihe uwa maluna aku o ka pali o Waipio, a ua hai ae kena hoa ka ui hooheno o Kauai i kona manao, o keia mau leo uwa a kaua e lohe nei i keia po me he mea ala he po nui lealea keia hoi keia no na haku lani o kaua. Aole i pau.