Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 1081, 19 December 1894 — Ka Hihia Ohumu Kipi. Na Alakai o ka Lahui Iloko o ke Ehuehu. A ME Ko Laua Mau Hoa Imua o ka Aha. Akipoka ka Alihikaua. A O VAN GIENSEN Ka Makai Kiu P. G. Hu i Kula Kana Hoike a Nanahu no ola i Kona Alelo Ponoi. MALAMALAMA KE ALAHELE O NA ALAKAI. [ARTICLE]

Ka Hihia Ohumu Kipi.

Na Alakai o ka Lahui Iloko o ke Ehuehu. A ME Ko Laua Mau Hoa Imua o ka Aha.

Akipoka ka Alihikaua. A O VAN GIENSEN Ka Makai Kiu P. G.

Hu i Kula Kana Hoike a Nanahu no ola i Kona Alelo Ponoi.

MALAMALAMA KE ALAHELE O NA ALAKAI.

Ua lioea mai ka la o ke kakaliiaka Poalua nei me kona naui nui a e hoike mai ana hoiaia he hana mai a hoea mai a o ua hana la oia na mea e pili ana i ka hookolokolo ana i ka hihia o na Alakai o ka Laliui a me ko laua mau hoaloha i komo pu iloko o ko ke Aupuni hoohuoi ana mamuli hoi o na liana a me na alakai anaa na lioike o ka aoao o ke Aupuni e imi ana e hookomo i na kanaka a ka lahui i wae ai i mau koo a i mau ipukukui uwila hoi nana e hoomalamalama i ka io a me ke koko o ko laua mau hoa kanaka o ka pupuu hookahi o kekahi auwaha a lakou ipaeli ai no ka uliane ola o keia mau kanaka a ka lalini i hiipoi ai iloko o ke aloha a me ka hilinai īiui ia. Mamua ae o ke kani ana o ka hova eiwa aia hoi ua pihakui aku la o loko o ka rumi liookolokolo o Kalakaua Hale i na makaikai e ake "ana e ikemaka i ka huaelo mau nana e wehe mua ke alanui i hookaliua ia ai ko ke aupuni e ku nei kulana iloko o keia hihia ano nui ma ka moolelo o ko lakou hookele aupuni ana. He mau -miuute walo no i liala ae o ka hora 9 ua keakea ia mai la.ka pii ana aku o ka lehulehu e ka Puali makai no ka pilia loa o ka rumi hookolokolo a aole hoi he wahi kaawale e hiki ai ke hoopiha hou aku i na wahi i hakahaka aka ua lnmhewa uae makou mamuli o ka hyao ana o kekalii poe makai e ku kiai nua i ke alapii e hoopunipuni i ka lehulehu ma ka iiui aua e hoohoka i hi poe e pii aku aua me ke kuhikuhi pae-e ana a iuaLope kipaku ia mai la. NolaiU ko makou ano makee i k* pono o ka lehuleh'u e pono i ka lUmuku * uie koua ouu pMlnio ikiūk* i

keia poe ma&ai imi apakee i ka pono o ka leliulehu. Iloko o na poe kiekie i hiki ae oia no ka Hope Kanikela Pelekane T. R. Walker ma ka hele ana ae hoi e hoolohe i ka pono o na kanaka o kona lahni iloko o keia hihia kipi a ohumu kipi hoi i ke aupuni e ku nei. i O ka Loio Kuhina W. O. Kamika ame kona Hope A. G. M.„ Robikana ma ka aoao o ke aupuni, a o C. W. Akipoka a me A. P. Pikakona ma ka aoao o ka poe i hoopii ia. ! He lehulehu waie o na poe kakau nupepa i komo pu aku iloko o na hana. © keia la ma ka hooka- : ]■.' ■■'. \p ■ ■ ■ ■ !'■ . - la ana ika oi o ka lakou mau makapeni ka pomaikai ona mea a pau. Ua hiki ae malaila kekahi mau pilikana o ka poe i hoopii ia oia o Miss Bush Miss Weed a me kekahi poe e ae. s Ua heluhelu mua ia na kumu hoopii ma ko ke aupuni apao e kue ana ia Buki. Nawahi. Orick a me Weed no ka hewa he ohumu kipi no na mahina eoho i hala no ka hoala ana i kekahi kaua e kue ana i ke aupuni Repubalika o Hawaii. Ua ku mai ka Loio ma kaaoao

0 ka poe i lioopii ia a hōolialahala no ka lawa ole o na kumū lioopii ma ko ke aupuni aoao e liiki ai ke liookolokolo ia keia liihia, a maho pe o na kike olelo ana ua kahea ia T « hoike mua ma ko ke d,oao. ( ! J. H. Van Giesen ua hele ae la oia me kona umiumi e kikiwi ana me lie sepa la ka wawa na o na kui oia nei kekahi ai loaa a ke aupuni Moi i ka wa e noho Kuliina Nui ana o Kipikona a na ka ] nui o kana mau liana hookiekie ! i ua lioopau ia oi;i mai ka nolio! Luna Nui ana no ka Panaku\u o na mai Le!era a ua kuewa iikii oia anoho nia Halawa, M<>lokai, ua haawi ii aku he mau niuau e na loio aua pane mai oia (penei. Eia no au ke noho nei nia Honolulu, he hoa piia-ua no ka oihana niakai, (he wahi kulana 'lii makai paha koiia.) Ua lawelawe au ji keia h.ina. mai kft iiialama mai o Noveiualvi 'i>3. | He mea lawelawe au no ka Ilamoku, i a ua loan nvai la no hoi nii lono e pili ! aiUno J:eia hana, ua kaiiiaaina au ia I|jfoki,-'X:r>vaki a me Orio|k. aka. aole ! au i ike maopopo loa ia W eed | O BukL ua paa mau kj>ua mauawa | i ka hana hoolaha uupepa, iiona ka ' inoa Ka Leo o K\ Laki ' |e ku nei ma | ke Alanui Paipalapala. a | aia no hoi • malail* kona Paivipai j Va komo pu o Criek a me Buki u\a 1 ia Uaua. a ua kokua aku|U hoi o NaI walii i ke kakau aua i ua mauao no ' ka uupopa me he loio U. Va ko- ; mo pu a ku la *n na b hoohui pu - aua m« Ukou, ma ka l»ku maoao ana ; a m« k« kakou pu I Ua lilo makou i mau bo*kiluk me ' h« luau ] ulikoko U ma ka hauauana, a k« kaumaha n«i au i ka ik« aku ia Ukou i lfeit wa, tuaUlo o k«ia kumu nm. 1 H« l«hul«hu wal« ttJ wmw» a

makou i kamailio ai bo ka nooooo ana i keia hana ano nui, a oia hoi keia hihia eku nei imua o ka Aha. O ka mua o na mea a'u e hoomaina nei maka 1a22 no ia o Augate-o keia makahiki. Ma kela la, ua kamailio mai o Crick ia'u oke kahe ana oke koko, oia ka mea nana e hoonaueue no ka hooponopono ana i ka ninau no ka Bepubalik». Ua pane aku la au iaia, aia a pau pono na mea apau i ka hooponopooo ia iloko o ka wa pokole, elike me ko na kanaka ike ana ika oi aku oka pomaikai ma ko lakou aoao. Uia pane koke mai la o Crick ia'u eia he 300 kanaka i lako pono me na mea kaua malalo o ka Wilikoki hookele ana, a ua makaukau hoi i na wa apau. Ua kamailio aku la au iaia, aole loa e hiki i na kanaka maoli ke lawelawe holomua, elike nie na haole, a o lakou he lealea kamailio wale iho no wahi ana, a o kekahi poe o lakou, e komo pu ana no iloko o ka hakaka. Tom Woka, he puni hakaka oia e like me ke tiga. Ua ninau aku la au iaia, heaha la ke kahua hana iloko ! o keia mau mea e ulu ia nei no ka hoolala ana a hoiopono. Ua hoike niai la oia ma ka mahelehele ana ma na wahi like ole o keia! kulanakauhale, elike me ke kuhikilhi o kekahi Palapala Aina i hoomakaukau ia e Crick no ka hoonee ana i keia hana nui, a penei i hoolala ia ai no ka hoopuni ana i na Hale Au puni kihi ona Alanui Puowaina a me Beritania kihi o Alanui Puowaina me Moiwahine Alanui Moi melolani Moi ame Liliha Nuuanu ame Kula Ema ame Beritania Moi ame Kamika Piikoi ame | Beritania Nuua£tu a me Halekuai Eama o Kaopuaua I'uowaina a me Moi ma ke alo iho oka Hale Mele Moi a me Alakea Hokele a me Alapai I Beritania a me Alapai Alanui Paipalapala me Puowa ina ka hoopuni ana ika Halewai ka pa'lii kahiko ka Halel Aupuni ka Halepaahao ka.hale kukui uila na keena 1 liami telepona elua Ina wahi noho o

keia poe i manao ia e liopu pio W. O. Kamika, E. O. Holo, | Emaluka, Haki Dole, lana, Alani, Waila Kini, Hope Ilamoku Hikikoki, Anaru Baraunu, Eihopa (Kahunapule) Mendonca, 1» ! Lunia Dute Nui, Tene Klemme, De-

| mona, Alapaki kauka, Kapena | ru, (!ua heo i Maui) ka Luna Leta ; Nui| Bolote Walakahauki, Mokana, 1 Keoni Nota, Pota, Alekanedero, RoI welik, Hakiuika. Uilama Kamaki, Ma- | denii, Wile Kakela, ka Luna Auhau Nui Kalakamaea, L:i Pien-e, mea ohi ; puu kapiki pilau a nie ke kakau po- . kole o ka Aha Kiekie, ua komo hoi i loke o keia hoolala ; na hale hoahu j ; mea kaua, elike me ko Kakela me ' Kul:e, E. O. Holo, me keiki M&kuna, iMare Waila ma, Luiiame Kuke, Ho- , pemi a me Numana. I Eia keia mau lioolaln ana ma ke Keeua hana Buki, Kj\wahiame Crick Aol<» au i hoomanao he mea kekaki e ■ akenkea ana i ka'u īuau hoolala ana. Ma ia la 25 o ua kamailio mai la o Crick ia'u bo ka lawe ana i ka \ u & me ka j>oka ma ko maua houu' noho ka haawiaiu oiai ia'u no ka mala.ua aua, oia hoi he .ekolu . >nv i me 180 kahei |H>ka. Nh Crick i ha&wi lu&i ia'u i keia , mau mea apau Ua kamailio mai k .' uo lUi oia uo na kahua i hooUWia «u ' no keia hana He eha iuau piuUi i , liuliiu ia a aole lo* uae he m«sfc kiiwl i !k«, o**iU ua Kap«ua oia , to*u puali. | O kekah» o , du*lk • kukulu ii lakoa aawaho , o ka Pa In, ū% k% ho*«halu% %oa i { u* to* Au(hiui maloko mau O , &«kahi ut*u lu ii .ho, • ku-

ate qii «m knkoi me na ina olelo, • okioki la I m«& e keakea ai i ka wialawmlama, a e hiki ole ai kej ike a lohe ia, ua hai mai no hoi o Crick, oia ke Kapeoa o kekahi paaii. oa hoike ae oia, i ka wa e hoala ia ai o keia hana. 6 holiamahi koke no gia kanaka Hawail e noho ana iloko oka poali % makai, ma ka haaiele ana akn i ko Aapii&i, a komo pu e kokua ma koia hana. O ke Bchaetzen Kaiahn, (Hai Olelo E), aole loa iakem e keakea mai ana, o ka Ligi e nana akn ana ma ke ano hoaioha ole i ke Anpnni 0 Crick a me |a'u, ua noho d« mana ma ke Alanui Liiiha, ma ka la 7 o Novemaha, ua hiwe mai oia he eha mau pu raifela a me kekahi mau lako poka, na hai mai oia ia'u. aia he ekola pu raifeia ma ko Boki wahi. a he eha ma ko Kaoni &a~ maki i lawe īa mai no ka ana me ka maluhia, O ka piiilua wale no, o ka hiki ole ke loaa ke dala no ke kuai ana i na pn mai na Pakiki a me na Pake maL O Crick ka ageaa no ke frgfl ana i !na pu, ua hoike ae oia, aia he $45. |i makaukau no ka loaa mai no na mea kaua. | Ua hoike ae o Nawahl a me Buki 1 ka malama o Novemaha, aia iloko 0 kalimao ka Puuku o ka Waihona Hoahu oka Hui Aloha Aina o na Wahine he $475. aka } aole o lakou ae e kaai no na lako kaua. £ hoolilo ia keia huina dala iio na hana e hoihoi hou i ke Anpuni Moi. Ua kamailio aku o Nawahi 1 na wahine, e pono e "kuai i na lako kaua. Ua olelo pu mai no hoi o Nawahi ia'u i kahi manawa, aia he 1.100 mau lako kaua e paa ia nei e ka poe Aloha Aina iloko o keia knlanakauhale, a e hiki ai ke hoohana ia me ka hikiwawe loa. I ka wa i haawi mai ai o Crick ia'u i keia mau lako kaua, ua malama au U mau mea iloko o ko'u rumi moe. I kekahi ahiahi, oa hoi awiwi mai i ko maua home. a kamailio mai la, e pono e kanu koke ia na pu i ka lepo, a ua huna 10 aku la maua iloko o ka lepo, o ka la 22 keia 0 Novemaba o keia makahiki. £Ie meikai keia mau mea kaua. a

ua hoomaemae pono i». aia no hoi h& hana inaaiahi loa, i ki «a e puuiuulu ana r> ka lehulehu ma ka uaoo, oiai kaj Fetesi<iena o ka Reuubalik& e hoi mai ana mai Hawaii mai v oia ka wa e kiola aku ai i kekahi mau omoie inlii, i i>iha me na ahailpno o ka make. He hauia paakiki keia iko ka Makai Kiu nana ana, a o kekahi hoi e , puhi i ka PaHii. Aole i pau.