Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 8, 2 January 1895 — Page 4

Page PDF (1.04 MB)

This text was transcribed by:  Na limahana a pau o ka ?Aha Punana Leo, ko Ka Haka
This work is dedicated to:  ?Anake Lolena Nicholas

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO

 

JOHN E. BUSH.

 

HONOLULU IANUARI 2, 1895.

 

   PUA MOKIHANA SONG.

           

 

Hooheno keia no kauila. 

E anap@ maila i ka paia Lani. 

Ke hii ia mai la keao o pua,

Hooheno e kaua mea liilii,

Ka onohi ua kokola i ka moana.

Koiawe i ke kai lai o ka Iwi

Pua lei mokihana oe kuu lei,

Na iwi ai pua lehua o uka

He lehua lei oe na Lihau

Kikaba i ka nalu o Keawaiki

A he iki ka manao oni malie.

I ke ika malu ulu o Kaulana

Loku ana e kaua pau-pili

Nehe ana i ka luna ao Halona

Ka ma@@ne luhe i ke kula,

I-o wili@@ no kuu kama

Heaha aku no wau eo mai oe

E hike no paa lawa ko lei.

            Composep by J. K. M.

Honolulu January. 2, 1895

           

 

HE MOOLELO KAAO HAWAII

-NO-

 

LAUKAIEIE.

           

Ke Kino Kamahao Iloko

O KA

Punohu Ua-koko.

           

Ke Kahulileol ʻ a o ke Kuluaumoe o na Pali

o

Waipio Hawaii.

         

Unuhi m@ M@ M@ no "KA LEO"

         

 

Ka huakai hele makaikai a Laukaieie kana Aliikane- Lilo o Makanikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana.  Ike ia na lua hohonu maloko o ke kai a me ka aina nei-Hele pu me na ohana ponoi-Hoonohoia o Laukieleula i Dukalani-Ulu ka ieie ma keia mau mokupuni-Lilo i mea hoomanao ia e ka Lahu Hawaii nei.

           

 

       I ka manawa i waiho ia aku ai o keia mau olelo i mua oua ui nohea la o ka moana, ua huli aku la ua wahine nei a nana ihola iloko o ke kai, a ike iho la oia ke alanui hele a makanikeoe i hele ai i ka mokupuni o Maui a oia kana i ninau mai ai ia makauikeoe.

       Aole auanei nau i hoola keia kaikamahine make iloko o ke kahi lua huna?

       Nau no wahi a makanikeoe ua moe pu au me ia wahine, aole nae oe i hanai ka hewa me ia ua honi nae olua ae wahi a makanikeoe.

       Ma keia ae ana o makanikeoe na ike ia aku la na @la ohelohelo ma ko Kaohaiula mau papalina e puapuai mai ana me he ua koko ala, oia ka inaina wela o ke aloha iloko o kona puuwai e pila ana a mahope iho o keia ninau mua au hai hou ae la oia i ka lua o kona ike kilokilo.

       Owai kainoa o keia kaikamahine ka mea nona kahale iluna o ka puu kiekie e ku nei ma ke alo huli i ka@nakani.

       Pane aku la o makanikeoe o Kahalaomapuana kainoa o ua kaikamahine ui nohea la ka mea nohea ia ka mea nona ka hale iluna o ka puu la.

       He mea pili loa ia kakou ma ka mana o na kupuna nana mai kakou a pau.

       Pane hou ka ui nohea aole auanei nona mai a me kona kaikuana na lei hala i haawi mai ai ia oe ma hope iho o kou haalele ana aku ia laua ma ka keka ki ʻ o wai?  No laua mai no wahi a Makanikeoe.

       Pane hou o Hinahelelani o au mau leihala ala i haawi ia mai ai oe, nolaila mai ka pili mau loa ana o ke ala o ka hala i kou kino a hiki wale mai la oe i mua o makou.

       Aole nae he mau hana pilikino i hanaia mawaena ou a me laua he mau mea laua i pili ma ko makou ano mana mai na kupua mai.

       Nolaila, aole he mea e aku a ʻ u e hoike hou aku ai i mua o kakou, aole hoi he mea ma waho aku o ka ʻ u hoakaaka ana me ka oiaio ma o@i me ka pololei.

       Nolaila, ala au me @u me ko kaikoeke haku lani alii ma muli ou a hiki i keia la.

       Ma keia mau olelo a ka Punohu ulaokamoana, e like me kona ike ua pane hou mai la o Kaohaiula me na olelo imua o Laukaieie.

       E ou mau haku lani alii, ua mai kai na olelo a pau i hai ia a ʻ e nei i mua o kakou, aka, no ʻ u iho ua oi aku no ka maika ʻ i aole e hookuu hou i ka ʻ u kane e hele hookahi oia mai keia aina aku o kakou e noho nei o kakou pu no i na manawa a pau loa a hiki i ka palena hope loa o ka kakou huakai e hele nei.

       A he ike pu iho noia i ke a ʻ unui ke au iki aoia kau manao hoakaka hope i mua ou e kuu haku alii.

                                    Aole i pau.

 

 

KA POMAIKAI NUI

           

 

       He ekolu makahiki o ko maua noho ana, aole i loaa ia maua he hua ohaha mai ko maua puhaka aku a no ia hele ua konoia ko maua noonoo e hoao i ka LAAU HOOHAPAI KEIKI  a Kauka Apana e hoolaha nei a i hoolaha mai e kekahi poe i ai mua i keia laau: mamuli o ka hapai ana a hiki i ka hanau ana o ka maua keiki me ke ola maikai i keia manawa.

       No ka loaa ana o keia pomaikai nui ia maua, ke hoike aku nei imua o ke akea ma ka hooia ana aku i ka Waiwai io o ke@ laau hoohapai keiki a Kauka Apana; a ke kono aku nei i ka poe apau i hooneleia me keia haawina makamae e hele ae ia Kauka Apana; no ka ai ana i kana laau hoohapai keiki kaulana a e hookoia na ko oukou man@ iini i ka manawa apau.

                                    MRS. MALAEA KAOPUA.

                        Alanui Rikeke, Honolulu.

                                                Ocet. 15, 3md.

 

 

UA LOAA KA POMAIKAI

           

       Ma muli o ka nui o ka poe nana i hoolaha a Kauka Akina, no kona akamai loa ma ka Lapaau ana i na Wahine i loaa na ano mai like ole a ua loaa ia lakou ke ola kino maikai a i oi loa aku hoi i ko lakou hanai ana a hanau a eia na keiki ke ola nei me ka maikai.  Ua kono ia e keia mau hoolaha e hele aku i mua o keia loea no ka imi ana i ke ola, oiai he nui no ka huli ana i ke ola i waena o na kauka haole a me kekahi poe eae i ike ia he akamaiaka, aole nae i loaa mai ke ola a ua pau ka manaolana a noho iho la he luahi na ka mai no elima makahiki a ua mailo ke  kino me ka emi pu ana o ka ikaika o ke kino.

       Ua hele aku imua o kauka Akina a ua nana mai la oia a hoike mai ia i ke kumu nui o ka pilikia oia no ka maikai ole o ke koko a ua loaa mai keia mamuli o ka hanau ana i kekahi mau keiki ua haawi mai la oia i ka laau a ua hoomaka ka inu ana a au pii koke mai la ka maikai i kou ola kino a ua hapai pu hoi ia manawa hookahi ua mau ka pii ana o kou ola kino a hiki i ka manawa au i ike ai ua likeia me kou mau la e noho mai ole ana mamua.  Ua hapai au a au hanau mai me ka maikai a eia ke ola nei ka maua keiki me ka maikai aole hoi elike me na keiki i hanau mua ai ka make wale.

       No keia loaa ana iau o ke ola kino maikai a me ka loaa ana ia maua he keiki ka waiwai makamae loa o keia ola ana au manao mau he haka kupono ka hoike ana aku imua o ke akea ma ke kono ana aku i ka poe i loaa i na haawina ehaeha a ka mai e hele koke ai imua o KAUKA AKINA, ma kona Keena Kauka ma ke Alanui Hotele 317, e kokoke ala ma ke kihi o ke Alanui Kamika no ka hoike ana aku i kou  mau pilikia a nana no e haawi mai i na laau e hoopau ia ai ia mau kaumaha.

                        Elena Kamala Hiona

            Honolulu Nov. 1@ 1894 3 mdly.

 

 

HOOLAHA A KA MEA MORAKI I KONA MANAO E HOOKO I KA MORAKI A E KUDALA IA.

 

       I kulike ai me na olelo o kekahi Palapala Moraki i hanala o Charles E. Wilson, o Honolulu, Oahu, ia George P. Townsend, o Honolulu i oleloia i hanaia i ka la 9 o Augate. A. D. 1894, a i hoopaa ia iloko o ke Keena o ka Luna Kakau Kope, ma ka Buke 147, Aoao 478, 479 a me 480.

       Ke hoolaha ia aku nei ma keia ke manao nei o George P. Townsend, ka Mea Moraki, e hooko i ua moraki la no ka haki ana o na olelo a ua palapala moraki la oia keia: Ka hookaka ole ia o ke kumupaa i kona wa e hookaa ia ai.  Ke hoolaha pu ia aku nei hoi ke kuai kudala ia ana ka waiwai i hoike ia ma ua palapala moraki la, ma ke Keena Kudala o James F. Morgan, ma Honolulu i oleloia, ma ka Poaono, ka la 22 o Dekemapa, A.D. 1894, ma ka hora 12 awakea.  Penei ka hoakaka ana o ka waiwai maloko o na palapala moraki la.  O kela wahi apana aina hoi e waiho la ma Kulaokahua, ma Honolulu i oleloia ae la, i ana ia kona mau palena, penei: E hoopaa ana ma ke kini mauka o Alanui Young a me Piikoi, a e holo ana ma ka moe ana hikina ma Alanui Young @@@S kapuai, malaila aku ma ka moe ana akau 150 ka@@@, mailaila aku ma ka moe ana komohana a ke Alanu Piikoi 210@ kapuai, mailaila aku ma ka moe ana Hema ma Alanui Piikoi 150.3 kapuai a kahi i hoomaka mai ai, nona hoi ka iliaian o 731-1000 o ka eka.

                        George Townsend,

                                    Mea Moraku

 

       No na mea hou aku i joe e pili ana i keia e ninai ia W.A. Kinnev, Loio o ka Mea Moraki, Helu 318 Alanui @pov22 lmdly.

 

 

HEIAU O NA PAIKINI

       

 

HE EHA MAKANA KARITAMAKA

         

 

       Ma ka la 1 Nov, e haawi aku ana au i kikiki me na mahele i ka poe a pa u e kuai ana maloko nei o kou Halekuai a piha ka huna o hookahi kala a pili aku a e loaa no hookahi mahele ano kela a me keia kala aku i kuai ai.  E hoomau aku ana au i ka haawi ana i keia kikiki ma na mahele a hiki i ka la 24 o Dec, a ma ka la 26, e hoihoi mai ka poe a pau e paa ana i keia mau kikiki mamua ae o ka hora 12 oia la i helu ia ai na mahele i haawiia aku i akaka ai ka poe i loaa lakou ka huina nui o na helu ki ekie eha no na Makana Karitimaka o na ano like ole eha, elike me keia.

          Hookahi Lole Silika o $25.00 Helu Kiekie loa ……………

          Hookahi Peahi Hulu " $10.00 "  Haaha iho ……………

          Hookahi Lole Kakimia Farani $10.00 "  "  iki  "……………

          Hookahi Paa Kamaa Ilikikia Farani $6.50 "   loa "……………

       E hoomaopopo ka poe kuai mai i keia mau Makana, a e malama pono i ka oukou mau kikiki i loaa ai i kekahi o oukou kekahi o keia mau makana e kau aela maluna.

       He 200 Kakini Kamaa a oi aku o na Kane, Wahine a me na Kamalii ma na kumukuai haahaa loa.

               Kamaa o na Wahine ma ka $1.00  "  "  "……………

               Kamaa "  "  Kane  "  "  $1.75 "  "  "……………

       He heluna nui o na kii paani a na keiki e kela a me keia ano kuai ia aku ana ma na kumukuai i emi iho malalo o na kumulilo.

       He heluna nui o na waiwai o kela a me keia ano i hiki ole ke helu, e kuai ia nei ma na kumukuai haahaa loa.

       E kipa mai @ke maka oukou i ka oiaio o kau e hoike aku nei.

                             M. G SILVA.

ALANUI PAP@ HELU 518 NOV 1 1894, 2mdy

 

 

HOOLAHA HOOKO O KA MORAKI A ME KUAI

         

 

       Ke hoolaha ia aku ka lohe ma keia, mamuli o ka mana kuai i haawiia ma kekahi Moraki i hana ia ma ka la 1 o Sepatemaba M. H. 1892, e George Nakiaua a me Mararea George kana wahine mare, no Honolulu, mokupuni o Oahu, ia Malie Kahai, o Honolulu i oleloia i make i kope ia ma ka Buke 138 aoao 221-2-3; ke makemake nei o J.A. Cummins, ka Lunahooponopono Waiwai me ka Palapala Kauoha i Pakuiia o ka Palapala Kauoha a Malie Kahai i olelo ia i make e hooko i ua Moraki la, no ka hakuia o ka aelike, oia keia: O ka hookaa ole ia mai o ke kumupaa a me ka uku-panee pu i ka manawa i oleloia.

       Ke hoike hou ia aku nei ka lohe, o na aina a pau i hoopaia maloko o ua Moraki la, a i hoikeia malalo ae nei, e kuai ia aku ana ma ke kuai kudala akea, ma ka rum i kudala o Lewis J. Levey ma ke alanui Moiwahine, Honolulu, ke hiki aku i ka Poakolu, la 14 o Novemaba, M. H. 1894, ma ka hora 12 awakea o ia la.

       Ua hoike ia malalo ae nei na aina i hoopaaia maloko o ua Moraki la, penei:

       O kela apana aina e waiho la ma Pauoa, Honolulu i oleloia, a me ke la Apana Aina e waiho la ma Auwaio@imu, Honolulu i oleloia i hoikeia ma ka PalapalaSila Nui Helu 1789, kuleana Helu 3155 ia Makaioulu, i hoolilo ia mai ia Umauma @ io@ e Umauma, kona makuakane, ma kekahi Palapala kuai i kopeia ma ka Buke 30, aoao 296-7, a i hoolilo ia mai Umauma opio i olelo ia ia George Nakiaua ma kekahi Palapala kuai i kope ia ma ka Buke 136 aoao 307-8.

       Kuike ke dala ma ke dala gula o Amerika.  Na ka mea i kuai mare uku na lilo Palapala.

       No na mea i koe e ninau ia Jas. K. Kauha a me Enoch Johnson, na Loio o ka Lunahoeponopono Waiwai me ka Palapala Kauoha a Malie Kahai i Pakuna o ka Palapala Kauoha a Malie Kahai i make, Mea Moraki.

                             J. A. CUMMINS

Lunahooponopono Waiwai ma o Palapala Kauoha i pakuiia E ka Palapala Kauoha a Maka Kahakai i make.  Mea Moraki Hanaia Honolulu, Oct. 24, 1894.

                             1-month dly.

 

 

KAUKA

 

Yong Kam Pung

 

APANA

         

Helu 306 Alanui Hotele

         

 

 

KAUK LOEA O KA AINA PUA

         

 

Ua hiki k@ hoola ia kela a me keia ano ma ʻ i, mai ko na kane, wahine a me@ na keiki liilii.  O na ma ʻ ihano ua hiki loa ia ke hoola ia, na mai Akemana a me na ano mai no a pau.  Pela pu hoi na mai lele, Kolera, Hebera, five lonalena, lepera Maialii ke oki a me ka hoola ana, o@ pu ma na koko ino.  Ua hiki i ka ʻ u laau ke hoohemo keiki i ka wa nahunahu me ka poina ole.  He laau no kekahi no ka hooponopono hou ana i ka waihona keiki, a i ka wa e inu ai i keia laau me ka malama loa i ka @ula e loaa no he keiki i ka poe i loaa ole he keiki mamua aku.

 

E Nane mai i Ike Maka

 

He pomaikai nui keia no na makamaka i hoonele ia me keia haawina makamae.  E hauoli no au ke ike aku i na makamaka e kipa mai ana a kuka pu me a ʻ u ma na ano a pau e pili ana ka ʻ u oihana@.

 

       E KIPA mai e ka poe hooluuluuia me na haawina pilihua a ka ma ʻ i, a na ʻ u oukou e hooluolu ulu.

                   KAUKA YONG KAM PUNG

          J, na 18.194.        1y-dy@