Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 1096, 29 April 1895 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileol'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Wapio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileol'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Wapio Hawaii.

Unnhi 1 Ma '. u u > ( ' hĀ L hC Ka liuakai liele makaikai a Laukaieie me kana Aliikane—Lilo o Mukanikeoe me Hinahelelani i! inaii alakai ma ka aiua a me ka moami Ike ia na lua holionu maloko o ke kai a nie ka aina nei—Hele pu ine na ohana <: Laukieleula i liiikalani—Ulu ka ieie rna keiamau.mokupuni— i mea lioomanao ia t ka L iiui Ha\vaii nei. I ka \\m :t ka Niuh n <» Hawaa i nalo n'iu ui. ua ike mai 'a oia i ke kuala o kekahi Mano e kaalo aē ana ma ke alo o kekaUi poliaku maloko o ka Muliwai o Waiawa wi ka aoao Komohana o Kanukuoka

i,j tnu e |>iii )>u iila- nie Piliaumoa, ii' 1 . 'ii'iki'. nlvti a ka t j uou Ja, 111 iiio. p ua iiiki kmo aku o' a nia--o iiee' r»o-no>ai;- ain 1 -konsi naiia. ? ;ia i ;t-o. H-a iiilaho ia- kii'iiiaaina kei a nt.«ia Muliwai, n k(j!ni inoa a»!e"tre 3W kuonnono o kona wahi lun, he pih _nuic aku no :na ka anan o ka | obakn. mano'hiai::ai keia ma .kona niooīelo iiiia nni no Imi nn 'hak-a kahu o i-nano ma Manaon. a n'iO Vv'ai;nv;i. ; A ua īke inaka ka mea i kakau nei i keia inoole'o i kekahi kauaka ma ma kainoa o kt j ia mano o Kahiuka aua hai inai | oia i kona iiiooieio 1 kona maii la ! ua lawe ī \ oia e keia mano ne j : ' " ■ . . i kekahi uian : iv»:t a lioilioi hou ia | nini nie ke o!<i ni;»ikai, a ua. hala | oia ika rn:ike. a he kaikaenalune l . ■ ■ i kana e ola nei i keia wa, a. he mc; j kupiianah i kona uioolelo. I ' i Mahoi>s iho oko ka eueu ike auf | i ka hale oia kupneu Jo ke kau iu i | huli-helK aku la keia i»ia kahi o i:; j wai e huai luai inaloko o ! lr»'po oka honua. mai Piiiaum<)j | M')!ca:i!i:ia I'ai.ai.» j Kapapau a me-M-apuea ka wni .ho, ! uona ka helu o ke-ia uiaii dala a k;i"u niau kamaiei a'nha e noln i iK'i, u i h;;ii ae ,la. ke aiahele o k« j katnaeu no hina o ke kahua •> k; ; L'.iakiui e ku nei o Kwa rna ] aia hoi' ua hanu ih< 4 la ua eueu nei ika k-p<> me h» 1 palau ::1 a ke ano i lua ioaa iiiola: iaia ''e 'oko wai >.ui r j e'.pii mau a<- ; an i kona mau in.-.pu 1 nv«i o kn au ! • -i j no! he mau awa ine na an.\<: a nu i aholfchole e hohoio ana a .nai ke:'; | lokowai nui aku i. huea aku ;.i ni wai he'nui waie .na na w :hi i ho ii; iI 1C ka men heiuhelu e hoakaak: ka mea moolelo ma keia wa hi o ko kakou nanea.. I ka maoawa i hiki tuai ai o lai au mai Maui mai a imho ina Oiin nei ua helo aku < ia a hiki nia Wai awa Kwii ua'ike aku oia i na kanaka u j»ai anai i ka L« i maloo i k; Luakini i iae kekalii ':a naka kauka.u alii o> Kkne paiki kon: inoa- La mnau aku o■ Liiai» i k;* i kaeii po 1 } kauaka e «»■ e uoha :ina j 0-,vai ka mea nana e ho;.!a vm i | ipph' iia'e t:u: ' Wa-h'i k t pau*> | O K=nepaiki. j Pane lion akn o Luau. Aoie e pa;i kela nale i ke k::uno ku. Make ka mea nan-a i h■>:»!:« kela hale. | Ko Ue ul.a hoi?

Wahi a k;i poe. i n.mui in ;i ai 01010 hou aku o laniu. TJa kela hs\le i l .na ). ka Heiūu a me ka Loko i:i n -il.ilo. a rro)atlr m m k-eia jhhh- ii;,'.pinT < r ehuai ma keui waliiHe oiaio keia ol#>lo a Luau aolo i }>aa ka Lual&m o Waiawa i ke t)ai La~i liā make o Kanepaiki. a ua hoihoi īa konn uino ut.iul a o WaiuiAln 1 . Oia ka o'elo a Luau ke kuhiku— lti puuone o M..ui i ke au o ka Moi Kalani K».niueouli K. 111. a eia no k«na niau jh.-« •' oia nei tna Kanaio H i Maui. Aia īna kvi« w īhi a k(; kaniahej le e nana nei i na ■meu kupanaha ! maloko o '&n honua, ua huli aku la I keina alo ainana aku la 1 ka .lana 1 maiie mai a ke kai o Kuhia-Leko a \ a»e 'Kuhiaiwaho., a ua hele kin<; ! aku no oia a hiki uiaiail;i % ua ike i ! hpia oia hu mau inapuna wai nui f ! huai ne ana nia keia Loko, aia ma : keia Loko e holo na ja ino'am j he nui wale. * A no keia Lr>ko ia ka'inea a K,. j ne nu'- Ka ivaloa 1 olelo. ma-i- ai i Ta j hiti. a i io»n<v nonoia nku .'u;u ai ho . e r>;attt«ak-«it uiiian;) 1:0 Kftina uana. ; neie ma ka iii -o ke kai 111 :i I*awai i aku nei, a oia !u-i keia () k*t iiiimi i> .Kuhia-Loko, • 0 ka Uiuuio i\.uhi.i-\vaii<s 0 k;i paakai o IsMKiiiel \ i.O ka iKilui pala o ka Wiuiw:f% i () ka niu kukahi. 0 ili'i'-', i() k;i Lua:iu o Aiokaalin;?.. ; 0 o Ka:;im:il", , Pupnpu, i awa. a Ka!u.hiicial:v. • ! Aia iio: iia u:i Ain \ 0 keia mau wani .n p*iu i he!u i; ■ maila a na Akua, ua p.iu loa ma kai aku o Waiawa a uiki i H«"Ta!c ! : - • I. ; . i - . • ; !«a Waiawu uka. • A mai keia wahi aku i kauk- < iai ke Auleleo Waipio a loaa iaiii kekahi mupuna wai nni hohom 1 īnalalo o k<v kai o Wnipio a un Waia*v:i. - lie w;-hi hoofi i l-.va k» ia r o n; ; mohni a kiu p««e Kanuua, a ua loji hou ae noliaia kekiihi mapnna wa nia ka.nuku muiiwai o WA»aw:., r i'iia kainoe loa aku k«na alaneie m Palea a nir l'ipi <» i. I»e wnhi k«?!a 'ulu ia e ke !v»v. a yie Kahai i k;i wa kahiko ;« i«e kuhmakanhale lu, no n:> aiii Aioiokuo Oatni nei. () ki'la jv-ih. i loaa ai o se ahi i Oiiiiu mi 8 ka ia i ke k.i -K«», oia" ho ■ o Kivalii-a Kauiikahiakahoowaha ;«m;i i Ka la wahine o Ka w»'la»>k:\uhuki he no uka ( \\\. iiu; ihh a na keia Kualii ka Ila- ' 1 u:i i 1 wiihola mauka oike kulal r.;i

Uanuu.i elua I k;;pii;i k"ii;v inoa o U;\:;:u:v.to!e. m» k:iyi e ana knhi i kapn.ia aln 'ā ho'u o keia iva'.o k« kulanak.uihnle n;'»nii. Wiilu i lu'li! jij iv!l iuēu a hiki ma H.'uw'.oa » o k*>in Loko a me ±i'o ona ioko m:i k«»a ma Ewa, a ;io keia mau i k< - ia mau lalani mele. —:r~ . Aole no kn wui © E'v» i Uii » k'j, Na kc kai n» o Ilanakm i hunle Aia '»«a keia loko ua īke ihol.v ke kauiahele he w.ihi awa:tvv:i oloii hohonni e ana me he i'uhi ;jl;t, a a o keia wahi awaawa r.o imi kaiii i kai)aia i kona inoa o [ianale \ mauiiili'O ka hooikaika nu ī ;» n:t «iii me na makaain.ina e lawe i na po-

hak□ e hoonihu ike awnawa a 1 i!o i kiiiipa, ftole nao l»e p;ikiKi. a he w«ihine ka mea nana i hana me.na kanaka ma kona hnawi ana i kona kino na ka lehuieau. Pe-la i paa 1:1 kela L >ko n hiki i kp ; a,-wa : a.he I.oko ia k:ui!ana >keia ika maiiiona, a no. keia I. >ko ka l'nhi a Kein ihoonianawanui i kwiC(> ;t]. ]\īahon« iho o ko ka cii"U ike nna i l:ela loko ua hele akn oia a hiki ma l:eknhi s;hie:ae e kokoke nkn un.i i ka n:t!vuna o Pao» •m a ui-tī:i o kjo :ia" c iio!'-) :il;i ;i >.;o o Honouiiuli, ii;i'ike -iiio 1-» i o ke k:.i iue ka iunpu?»j ■nialie nc oke k;:i uai o ka iioh'«r.'i o ke kai, n»'' h* »>.ni - ua ia e iinluku ana iiuna »• ka 11i kai, a a ma keia ano. ua in'.o koke ■aku' la keia i ioko o ■k-> ka~ e like me Aiae poo u'a kani inui. o, a iaia i hiki aku ai malaio oua wniii nei. ua ike :>ku l. tia 1 keaahi ;.o : a nui u iiiaikni ke nana. aku ina kona n»;iu aoao a pau, he kona n;tn.» an.i, aole hoi he w.vhi apuu|.nm, a iuia e n.»na nt*i. :i i no hoi keia ke īke i kee ihi n:au ia nu".MĪ:e'ivoaO n>a!ie-an.'i■iin- ka Oiiioni olfc u»a na aoao o u i a;ia noi me h< inaii Koa kiai puka la ko iaua ano. O ki-ia inau ia nui el'ia a nikeoe e ike..nei, he Au .ok?-hi ia, u he nuku ioihi hoi kona u»e Kona mau napanih" wakawaka. oia ka n»ea e..poino ai kana »>iea e mana'i ai hoopoino oka !ji o! a ia ma -kekahi aoao o ua anii tie;. he Ka-ku kona iooa. He niho kona i ulu . a»* nn ka k«v)Kuini o kona iohu a maialo-,m a ]!i»ka maluna o ke aa luna. līiiki'i ia pepeiao £ka.'wika k.eia iv» ko kai Kuono o Kwa aele he j-\-ko momonā ia laua. "K hoomutMW..mu." iho e ka inea heluhelu, a uwila hou uku i ka la ap«*po.

?11 ka h<»ri 9 b kasahiaka, k:i o Mi -i !-«•• i!oko o ke Awa k* ī-■; «i-ai Mini ame :;o utii ihi i P t)"i. riui Vf- ft" ■■k j| t 111l.ltv• I fi 1 kf.r : \vri : (' īki ;»Uu no kekH.hi. muiU'-. ok«'a ua aihf»« ia-iho- la kely»hi i> koiiH tijuku a me keKihi ! u:t h ir;h;io mai M- Ue K>oena o ke-: ; k ini o iv> nio!tii e k:u k.•■■Koke ano i Ik v inokii i aihne u, i ka nr.loT;»l« ihon.iia he Ip'kolm . o ko^«i ! tuokn. a nai ni? niao w.ile la n:v laWmi | i aihue ka kri inuk i Pnm. - | tarfl f a eia na makai kīu k e hanu nei rn. ho]'e-T> R(*-Jakou meh u.