Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 1384, 24 January 1896 — "Mamalahoe Kanawai." KA HUIKALA PUUWAI ALII NO KA PEPEHIKANAKA KIEKIE. KONA KAHUA I KUKALA MUA IA AI E KAMEHAMEHA. [ARTICLE]

"Mamalahoe Kanawai."

KA HUIKALA PUUWAI ALII NO KA PEPEHIKANAKA KIEKIE.

KONA KAHUA I KUKALA MUA IA AI E KAMEHAMEHA.

Ka Hakaka Ulia-Koko ma na Kapakai o Puna. (Hoomau ia) I ka holo ana o ke alii me kona mau kanaka koa ukali m&luna o iia wa« kaulua ia aliiahi, ua pa6 mua akn lakou ma Milo, Pahi, Keokea, Kaumaui, Waiuli, Waiokawa, a o ka hiki uo ia i ka Lae o Leleiwi, aole he maalo kaeaka zna keia mau kapakai aina, no ka hoio no iloko o ka nahele ohia a me na luahuna e pee ai, manmli o ka ike mai 1 keia mau waa kaulua holo kupanaha o ke'ahiahi poeleele i pae maij ma ko lakou kapakai. Ua hoomau aku na waa o ke al.ii i ka holo ana imua ma kona alahele niawalio ae o na makalae, a i ko lakou nei wa i kokoke aku ai i Papai, oia ka mokuna e palena ai na mokuaina elua o Hilo me Puua, a o Mawae ka inoa nui. Aia nae kekahi poe kanaka lawa~ ia upena kuu ma na makalae a me na kuono oia wahi e lawaia ana, maluna o ka waa kekahi po«, a mauka o kapakai kekahi ' poe. Ua ike mua mai la o Kamehameha me kona mauukali i na kanaka e halo'alo'a ana mauka o kapakai, a nolaila i haawi &e ai ke alii i ke kauoha e pae na waa kaulua, aka, i ko lakou wa nae i hookokoke loa aku ai, ua ikeJpono hou aku la lakou nei, aia he

| waa © lan» ana ma kek&hi aoao ae o ke awa, a no ia kumu iholo pololei aka ai na waa kaiilua i kahi a ka waa lawaia ku-hookahi e la • na nei ma ke kuono, I ka manawa a ke alii e holo pololei aku nei no ke kuono, ua lohe mai la na kan&ka lawaia i ke pohapoha o kekahi mau mapuna hoe iloko o ke kai» a i ko lakou alawa ana mai ihope, ua ike pono mai la lakou i keia mau waa kaulua nui e holo pololei aku ana, a aole ia no kekahi meaokea e ae, aka, no Kamekameha keia mau waa kaulua e ku maiana ma mua ka puloulouJhale iwaena, oia no ko lakou manawa like i hooho ae ai me ka leo iini a loh* -k«W poe mauka o kapakai i keia mau huaolelo maopopo: a £i ae o Paiea! Ke holo mai nei maluna o na kaulua!" I keia manawa i haalele koke iho al ua poe knnaka lawaia nei i ka lakou upena, a hoomaka e

hoe me ka ikaika nui, a ua like kela walii waa uuku me kekalii mokualii alualu topido o ka moana hanupauupa o ka Aielanika, ka onou poo ia iluna o na opuunalu "a ili ana iuka o kapakai, liaalele ia ka waa me ka hoomanao hou ole ia, a me ka uu ana aku o ua poe kanaka nei i ka holo iloko o ka puahi nui. (Ma keia wahi e ka mea helulielu, i loaa ai kela inoa kaulana <c Paiea" ia Kamehameha, na kela poe kanaka lawaia o Puna i pane mai la i kela po, mamuli o keia kaalo ana aku o na waa kaulua helepo o ke alii, puiwa ai lakou makau a holo me he makaui puahiohio la.)