Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 5, 17 April 1896 — Page 2

Page PDF (825.90 KB)

This text was transcribed by:  Kimberly Kim
This work is dedicated to:  James Kim

 

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

KA LEO

 

THOS. P. SPENCER

Lunahooponopono

-----

POALIMA,  APERILA 17, 1806

 

 

MALALO o ka mana moi e noho hoomalu ana ia Hawaii iloko o na Kau Ahaolelo lehulehu i hala hope aku la he haawina maa mau  na ke Kuhina Waiwai e hana ai, ka hoike i na hoakakapiha o na lilo aupuni no ia mau makahiki elua e hiki mai ana, a waiho mai i mua o ka Ahaolelo no ko lakou kuka me ka ike pono i na wahi a pau e hiki ai ke haawi ia  na haawi. na dala no ia mau oihana. Ina e kulike ole  me ka noonoo maikai o na lunamakaainana o ka lehulehu, e oki ia, kapae ia , a i ole, hooholo lokahi ia paha ina hiki ke lawa pono me ka huina loaa o ke aupuni i waiho ia  mai ma o koua papa Kuhiua la.

 

Aka, aole nae pela ka papa Kuhina o ka Repubalika Hawaii e ku nei, na ke Kuhina Waiwai  no e waiho aku na haawina noi imua o ka hale, a he ae wale mai no ka na hoa--Amene! me ka hiki ole i kekuhi o lakou ke wi i na hoopaapaa e like me ko na Kau Ahaolelo o ke au Moi’e ku ana ua loaa i kela me keia elele o na apana koho a puni ka aina, de kuleana me ka hopohopo ole e hoike ai i kona manao no ka pono o kona aina hanau.

 

  He kanalua ole ko makou, ina o keia Ahaolelo a no kela au mua o ka lahui.  eia ua poe mikanele nei ke kau lio nei e holo iluna a ilalo,  me ka hoopiha ia o kalakou mau nepepa me na manao hailiili ua kipe ia o mea ma a me mea ma,  no ka noho malie iloko o ka hale me ka puai leo ole.  Pehea iho la hoi keia poe. na ke Kuhina Waiwai wale no e noi mai na hoa o kahale.  e hooholo ia kela me keia puu dala mai ka waihona ae no kekahi hana, a he  “Ae” wale aku no ka lakou  nei me ka ike ole a maopopo ole ke kahau o ka hana a mena hoolilo e hiki ai ke hooko ia.  He kalaiaina ohohia ia anei kela au e  Sam Demona?

 

 

I ke kakahiaka iuehinei I komo mai ai la moku kaea Amerika Concord, Kapena J.E Craig he

16 la holo mai ke awa o lokohanoa. Ua kipa nini oia no ka houpika lauahu a kali koi ako no Kupalakiko.

 

E uana ae I ka leta I kakau la e Peterson mamua ae o ka la hookahuli aupuni, he mali na Kakina  olelo aku ana, na laua me Kolopana e kakau ka palapala noi I ke Kuhina Amerika e kokua ae ia akou mikanele.  Loaa pono.

---

 

Ke waiho nei imua o ka ahaolelo ma kona heluhelu elua ana,  ka bila hoopau loa i ke kipu ana i ka la Sabati, mamuli o ka manaoio o keka hi o ka auna mikanele, he la hoomanao ia i ke Akua, he maluhia, a e hele na poe a pan I ka baipule.  O makou pu kekahi e kokua pa aku uei ia manao hookahi o ka makee maluhia, e kapae ia kela mau hana hoohannaele i ke Sabati, oiai he kakaikahi wale no ia mau poe e hele nei i ke kipu i ka la Sabati, a no ka aoao no o lakau e kokoo nei i keia aupuni oehaa.

            He makemake makoa e ninau ia luanmakaainana Bona ua oi loa aku anei ka hewa a me ka uluhia e ke daimon a na poe haole kipu i ka la Sabati o ko lakou aoao, mamua o na anaina hoomanao kaua a me na hoolala hookahuli aupuni ia Hawaii i malama ia ma ka la Sabati? Aole o ke ia wale, he manawa pokole i hala ae nei, ua makanaia kekahi anaina hoolaulea maloko o ka halepule o ke Akua ma Alanui Beritania, he pololei anei kela me ka maopopo ole i ka makemake o ke Aku.

            Owai o keia mau mea elua ka oi aku o ka hookamani, o ka papa anei i ke kipu i ka la Sabati, a i ole, o ka hoolilo ai anei o na halepule o ke Akua i heiau no na powa o keia Repubalika?

 

Na Ninau i ka Loio Kuhina

 

            Hoko o ka ahaolelo ma ke kakahiaka onehinei, na waiho ia aku he mau ninau i ka Loio Kuhina oehaa, no na kumu i hookuu ia ai ke poo o kela poe hoohaunaele Pukiki ma ke alanui Emma me ka bela ole, a o na poe hakaha malalo o ka bela.

            Heaha hou ae la na kumu a ka Loio Kuhina i huikala ai i ka hihua like o na makai kia i komo ia loa ia hana hookahi, oia o lana makai Espinda me Wells, mamua o ka ninaniuau pono ia ana o ko lana hewa a me ka noho ana o ka luhia.

            He mau ninau oolea keia i ka Loio Kuhina, a e hoopniwa ia ana oia i kona wa i heluh @ ai. He kanalua ole @ makou, ina na hooko pololei oia i ha makemake o ke kanawai ma kona keena oihana, aole loa e hapai ia kekahi manao pane iloko o ko lakou ahaolelo ponoi iho, e nou pono aku aoa i ka pohaku iluna o na maka, a heaha la kana pane mai i keia la no ia hana poholalo. Ina o kela poo o ka poe hoohaunaele Pukiki a he @anaka  Hawaii, paa i Kawa me ka bela ole.

 

Jas. H. Baraunu

 

MALUNA O KA

 

Ninau Lahui Hawaii

 

Ka Hoike a ke Komisina i ka Mana Aupuni Amerika ma Wasinetona

 

Ka Hoike

 

A KA

 

Moiwahine Liliuokalani.

 

Na keia mau olelo a Adimarala Baraunu i hooiaio loa ai au, he hana kue pili oihana ia a Kiwini ma kona kulana luna aupuni kiekie no Amerika, a oia ko’u wa i hoahewa loa ai iaia a hiki i ke ko ana o kona manao kipi.

            He leua pule mahope mai, ua makaukau ka Aha Kuhina e waiho aku i ka ninau imua o ka Aha Kiekie, ina he mea hiki ia lakou ke kauoha mai ia’u e hoopuka i Komiina hookohu hou; a i ole, ina paha ua mana no kela palapala Komisina mua no a lakou e paa nei.

            Ua hoopuka mai na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i ka lakou haina me na huaolelo pokole—“Aole. I ka wa e make ai ka Moi, aole he mana o  na Komisina mua i kakau ia ma kona inoa no kona hooilina ma ke kala unu.”

            Na keia pane i hoopau koke ia ai ko lakou pohihihi, a ua hoihoi koke mai ka Aha Kuhina i ko lakou mau palapala hookohu pili oihana.

            Ua malama ia ke anaina heluhelu i ke kauoha hope loa a’ka Moi Kalakana ma ka halealii i kekahi la, a ua kono ia o Adimaraoa Baraunu e ka Moiwahine Kapiolani. Mahope iho o ka pau ana o ka heluhelu kanoha ua kokoau i ko’u Aha Kuhina hou, oia o Sam’l Paka, Kuhina o ko ne Aina E. C. N. spencer, Kuhina Kalaiaina; H. A. Wilimana, Kuhina Waiwai; W. A. Whiting, Loio Kukina. Ua koho pu au ia C. B. Wilikini i Ilamuku mahope koke iho o ia manawa.

            Mamoa o kuu koho ana i ko’u papa Kuhina i kela ka kahiaka, ua kipa mai o Mr. Buki me Mr. Wilikoki, a waiho mai la i ko laua ino no ke komo iloko o ka papa Kuhina hou, aka, ma na olelo a’o i waiho ia mai ia’u e kapae i ko laua mau inoa malalo o kekahi mau kumu. oia ko Mr. Buki ano lakoino i ka Moi; a me ko Mr. Wilikoki hookuli kauoha i ka wa i kukala ia ai ke kaua ma ka Paalii i ka 1889. Ua hoole au i ko laoa komo ana iloko o ka papa Kuhina, a oia ke kumu nui o ko laua huhu loa ia’u ma ia hope mai.

            Ma ka la 27 o Augate, 1891, ua haalele mai la ka’u kane i aloha nui ia Juo. O. Bominis i keia ola ana, ka mea hoi a’u i minamina loa ai ma kona kamaaina i ka noho’na pili aupuni kahiko malolo o na Moi Kamehameha IV., V., Lunalilo me Kalakaua, a ua hoonele ia au me kekahi kakoo kamaaina ole i ka hilinai, i kona wa i haalele mai ai i keia ola ana.

            I ka wa i ulu ai kela kaua kuloko a Wilikoko ma ka Paalii i ka 1889, ua kukulu a hoomaemae hou ia ka papohaku kiekie e hoopuni ana i ka halealii malalo o kekahi lilo aupuni nui, aka, i kela kaua ana nae, a malolo o na kauoha a ka Aha Kuhina o Kakina ma e noho ana ia manawa, ua hoohiolo ia ka papohaku kiekie e hoopuni ana i ka Paalii, a kukulu ia ka pahoe e ku nei i keia manawa. O keia na hoolilo hou o ka waihona aupuni i hookaawale ia e ke Kau Ahaolelo o ka waihona aupuni i hookaawale ia e ke Kau Ahaolelo o ka aoao lahui o 1890, mamuli o kela hoohiolo kohu ole i ka Paalii i ka makahiki mamua ae a ka poai aoao hoomaemae.

            E hai aku au ia oe e Mr. Komisina Baraunu, no kekahi mau olelo kohu ole a na poe mikanele o ka aoao hoomaemae, oia hoi ka lakoa mau wahine ma kela lai hoo