Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 6, 20 April 1896 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO

THOS. P. SPENCER.

            Lanahooponopono.

 

POAKAHI. APERILA 20, 1896

 

 

UA KAUALAKO LA ANEI?

 

            Ua lohe mai makou mai kekahi mau hoa e hiki ke hilinai ia, aia he mau manao poholalo ke hoomaka ia nei e kanu iwaena o ha hoalaha Hawaii, ma ka hoao ana e kaualako ia lakou e komo iloko o ka nenelu o na manao mokuahana iloko o keia mau la, a ke hoomaikeike ae nei makou i kahi i hoolala ia ai kekahi o na kuka kamailio ana a keia poe, aia no ia ma ka apana o Honuakaha malalo o kekahi hoaloha Hawaii kahiko o na la i hala.

            O na lala o ka Ligi Amerika, ua lohe pu mai makou i ko lakou hoao e kaualako pu aku i kekahi o na hoa o ko kakou mau ahahui o ke kupaa, me ka makemake e lilo malalo o ka lakou alakai ma na kuhikuhi no na kumuhana e hali ia nei no ko kakou hapena, a oia ka maoue e kauleo aku nei ia mau hoaloha o ke kupaa, aia he oiaio keia mau mea e hoao ia nei oukou e poholalo, ke noi aku nei makou ia mau lala o ka ahahui e waiho mai ia makou ka hoolaha ae no ia hoao hilahila ole a ka poai e umiapuaa nei ia oe e Hawaii mai ka noho kuokoa mauana malalo o kou noho hookele aupuni ponoi o ka lanakila.

            Aole keia o ko kakou wa e puni hou ai i na pelo ia mai e ka poai nana kakou i ulupa iho nei malalo o ka mana ikaika o kekahi hana ohumu malu o ke kipi. Ua lawa kakou me na ehaeha o ka manawa no keia mau makahiki ekolu i hala hope ae, a ina o ko kakou iini e loaa hou ka noho maa mau mai kahiko mai, alaila,  e kali kakou me ka maluhia a hiki i ka wa e lohe maopopo ia ai ka Amerika pane hope loa ma kana olelo hooholo mai kona Aha Kanawai e noho nei i keia manawa, a kakou a pa i e lana nei ka manao, ua kokoke loa mai ka hora no kakou e lohe ai i kana pane no ke kaulana o kona inoa hanohano.

 

Jas. H. Baraunu

 

MALUNA O KA

           

 

 

Ka Hoike

 

A KA

 

Moiwahine Liliuokalani.

 

            E kokoke aku ana na la e wehe ia ai o ka Ahaolelo, ua noi mai o C. B Wilikini ia’u, e ae ia aku oia ma kona ano Hamuku Nui no ke aupuni, e noho kokoke mai maloko o na palena pili i ka halealii Iolani, no ke kiai a me ka aawi mai i na kokua i na kokua i na wa a pau e makemake ia ai oia no ke kumuhana o ka hoopakele i ka Nohoalii mai na poe hoala kipi mai.

            No keia noi a Ilamuku Wilikini, me na lono kuee e puapuai liilii mai nei, ua hilinai loa au i kana mau olelo hikimua o ka manawa, eia no he poe naau lokoino ke hoomakaukau nei i na hana kue kanawai ke hooko ole ia ko lakou makemake, a e ulu mai ana ia i ka wa o ka Ahaolelo e noho ai.

            Ua haawi aki au i ko’u ae ia Ilamuku Wilikini e noho ma ka Hale Akala, malalo o kela maa kumu pohihihi i hoike mua ia ae nei. He kanaka oia na’u hilinai nui o ke aloha alii, ka ikaika a me ka wiwo ole o kana mau hooko kauoha. Elike me kona lilo ana i Ilamuku Nui no ke aupuni, a me kona noho kokoke mai iloko o ka Paalii kahi e loaa ai ia’u ka hilinai no kekahi poo alakai wiwo ole, ua hooholo inua au i ko’u manao, e palo ana au me ka Ahaolelo o ka poai hoomaemae ke kulike ole ko lakou manao me ko’u ma ke kumuhana a ka aoao lahui i noi ai i kumukana wai hou kaulike.

            Iloko o ko Mr. Wilikini noho oka ana, o kana wahine, he lede ukali ia no’u ma ko’u mau wahi a pau e hele ai. O kana wahine, na’u i malama ia kaikamahine iloko o kona mau la opiopio mamua o ka mare ana i ke kane, a o kana kane, he hoaloha pilipaa loa ia no ka’u kane. Malalo pu o keia kumu, ua lilo laua he mau hoaloha pilipaa no’u no na makahiki lehulehu i hala hope ae nei.

            Ua hiki mai ka la wehe Ahaolelo, a o ka hoomaka ia o ke au hookele aupuni o ko’u lahui e komo iloko o na pilikia, ma o na elele la o ka aoao hoomaemae e makema ke nei e hooko i kekahi hana kailiku mai ka lahui Hawaii aku o ko lakou mau pono kumu. O keia poe kanaka kailiku a’u e kamailio nei, oia no na poe naau aloha lehelehe ia Hawaii e leo nui ai iloko o ia kau—oia no o L. A kakina, W. O. Kamika, Alex Young, J. Marsden, W. C. Wilder a me H. P. Balauwina. I keia na elele poo o ka aoao hoomaemae lehelehe o ka poe mikanele iloko o ka Ahaolelo.

            O na hana Ahaolelo iloko oia kau, ua hana ia na kanawai e kulike me ko lakou makemake iho a me ka pomaikai. Aole lakou e nana mai no ka pomaikai o kekahi ano lahui e ae e noho nei maloko o keia Paeaina, a oia ke kumu loihi o na la o ka noho ana o ia kau Ahaolelo, a na keia poe hookahi no malalo o ka uhimaka eleele o ka poai hoomaemae e hapai mau ana ka bila hilinai ole i ko’u Aha Kuhina, no ko lakou makemake, e komo ko lakou aoao iloko o ka papa Kunina, a e hooko mau ia ko lakou makemake. O keia pu ka manawa e kanu ia ana ka hua @@@@@@

O ko’u huli @ @ @ lakou mau a’o ana mai.

 

Hoike a S. Paka,

 

            N. Ua halawai hou anei oe ma Kivini mahope koke ihono oia mau la?

            H. Ae, ua halawai no makou me kekahi o ko’u mau hoa kuhina.

            N. Mamua anei, a i ole, mahope mai paha o ka hookahuli ia ana o ke aupuni?

            H. Ua hala ai pili oihana hou makou @ ekelo la mamua ae o ka he@kahuli aupuni, oia ke Sabati, Ianuari 15, 1893.

            N. Heaha ke ano nui oi halawai ana?

            H. He halawai ia na makou ka papa Kuhina o ka Moiwahine e maopopo ko makou kulana hoomalu aupuni, a me ka maopopo pu o ko Kuhina Kivini kulana ma ka aoao o kona aupuni. O wau me Loio Kuhina Peterson kai hiki aku imua ona i kela kakahiaka, a ua kakau ia ka moolele i kumu o hiki ai ke hoomaopopo ia na mea a pau i hana ia, i kuka ia, a kamialio ia e na aoao elua, oia ka’u e waiho aku nei i ka moolelo piha o ka halawai maloko o keia puke hoomanao.

            (I keia manawa o Samel Paka i waiho aku ai i ka moolelo piha o ka halawai i kakau inoa ia e Loio Kuhine Peterson imua o Komisina Baraunu, a ponoi kona heluhelu ana):

(KA LETA.)

Ahiahi Sabati,

            Jan. 15, 1893