Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 10, 24 April 1896 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO

 

THOS. H. SPENCER,

 

            Lunahooponopono.

 

POALIMA, APERILA 24, 1896.

 

            Kioko o ka ana senate ma ka la onehinei, na Kuiika Kini i hoike mai mua o ka hale, he ekolu bila i kakauinea ia e S. B. Dole ma kona ano kula na keikei poo o ka Repubalika mikanele, (he okoa no ke ano aupuni kulana maokio ka lahui Hawaii) a me na huaolelo moakaka oia i pane mai ai ma ka hoike pakahi ana ae i ko lakou mau inoa kahiko loa penei:

1.                   Kanawai e ae aku i ka lawe ia mai o na aila kukui aua-haahaa;

2.                   Kanawai e ae aku i ka hookomo hou ia mai o na limahana Pake hou;

3.                   Kanawai e papa ana i ka piliwaiwai ana ma ke kahua heihei.

He mau bila kahiko no keia i hana pinepine ia i na kau a pau, a aole i loaa na pomaikai i ke kanaka Hawaii ma ka lawe ia ana mai oia ano aila ana-haahaa (ke ole ke pahu).

O ke kanawai hookomo hou mai i na limahana, oia ke ana kaumaha loa e halawai aku ana me ka lahui Hawaii oiaio, oiai, ua lawa no kakou me na limahana iloko o keia mau makahiki i hala hope ae a hiki no i keia la.

 

Jas. H. Baraunu

 

MALUNA O KA

 

Ninau Lahui Hawaii

 

Ka Hoike a ke Komisina i ka

Mana Aupuni Amerika ma Wasinetona

 

Ka Hoike

 

A EA

 

Moiwahine Liliuokalani.

 

            Iloko o keia mahina, manuli o ka loli ole o ko’u Aha Kunina, a me ka hiki ole ia akou ke hoao e lawe i ka elua hapakolu o ka hale ke ole e loaa kekahi kokua mai na hoa aku o ka aoao lahui, ua malama ka poe ohumu o ka aoao hoomaemae o ka hale he halawai malu ma kahi o Alex. Young i kekahi po, a ua hooholo ia ma ia halawai ka hiki ke hookahuli ia ko’u aupuni, mamuli o ka ae ana mai o Kapena Wiltse o ka kokukaua Bosetona e haawi mai i na kokua. O keia ke kanu mua loa ia ana o ka anoano hookahuli aupuni mai ka mana kaua moana Amerika mai.

            Iloko o ia pule, ua huli kekahi mau hoa o ka hale e kokua i ka aoao hoomaemae, a nolaiia, ua pau ka Aha Kuhina o Sam Paka, a ua koho au i ko’u papa Kunina hou, oia na Hons, Konuwela, Kulika Nawahi me Creighton. Ile hookahi wale no haora o keia poe’o ke ku ana, ua hoopau ia e ka hale me ka loaa ole o kekahi hewai koe ko lakou lili pilikino.

            Mahope iho o keia papa Kuhina, mamuli o ko’u a’o ia mai, na waiho aku au i ka manawa no kolakou aha Kuhina e komo ai, a e ike pono ia ai ke ano o ka lakou hana, nolaila, ua hookohu ia ka Aha Kuhina o Wilikoki ohoomaemae.

            O ka lakou kumuhana i hoolala ai, oia no ka hoemi lilo o ke aupuni, a oia no k kumuhana i hoopau ia aku la o kela mau papa Kuhina uoa me ko lakou hewa ole. O ka mea apiki loa no keia papa Kuhina aoao hoomaemae, iloko wale no lakou oka Ahaolelo ia mau la, na lakou nei kekahi mau haawina hoonui lilo i kulike ole me ke kumuhana, oia hoi na noi i ka bila haawina hookaawale ia i $5,000 no na Komisina e holo ai i Wakinekona no ka hana kuikahi o ka hoohui aina i keia Paeaina me Amerika; o na poe Komisina e koho ia, oia no o Kakina, Wilikoki (hoomaemae), a me kekahi mau poe e ae o ko lakou aoao; elua, o ke noi $12,000 no ka hoouna ana i ka Bana Hawaii e holo i ke kulanakauhale o Kikako (no ko Kakina & Co. ma pomaikai); ekolu, o ke noi $50,000 no ke alanui o Kilauea, (no ko lakou mau pomaikai pooi iho).

            He rula maa mau no ka papa Kuhina ka haawi ana i na kuka pili aupuni me ka Moi iloko o ka Ahakuka, aka, iloko nae o keia au, ua ano okoa loa ae ia ma ka lawe pu ana o ka mana Kuhina i ka manao lokahi kuka like me ka nohoalii, koe wale iho no ko lakou haawi ana mai ia’u no ke kakauinoa, a aohe he mea hiki ia’u ke pale.

 

            “Ua haawi mua makou i ke kukakuka ana me ka Lunakanawai Kiekie, a ua hooholo i ko makou manao kike me ka lokahi.”

            No keia mau olelo a lakou i hoike maopopo mai ia’u, ua like loa au me kekahi poo-kil ku wale iho no, ma ka hiki ole ke kue i ka mea oiaio o ka pono a’u i hoomaopopo ai, koe wale iho no ke kali na ka Ahaolelo e hoopau ia papa Kuhina hookikina, aia i ko lakou wa e noho mai ai iloko o elua makahiki ma ia hope aku.

            I ka manawa o noho ana ke Kau Ahaolelo, mamuli o ka lokahi kike o na hoa aoao Lahui me Liberala iloko o ka hale, oia ke kumu hiki i ka olelo hooholo hilinai ole i ka Aha Kuhina ke hooholoia.

            Aole o lakou ohohia i na hana lokahi ole mawaena o ka mana hookom oiai hoi ka papa Kunina e ku kaawale loa ana mai ka mana Moi aku ma ka haawi i na hooko kanawai e like me ko lakou makemake ponoi iho ma ke ano kauoha.

 

Hoike a S. Paka,

 

(Kekahi Hoa o ka Papa Kuhina).

 

            N. E Mr. Paka: E oluolu oe e hoike mai i na kalai olelo mawaena o ka Moiwahine a me oukou ka Aha Kuhina, i ka la i makemake ia ai ke kumukanawai hou e kukala?

            H. Ua loaa mua mai ia’u ke kauoha a ka moiwahine i ke kakahiaka Poaono, a ua hiki aku makou i ka halealii i ka hora eiwa. Ua hoike mai oia ia’u i ke kumu o keia kahea, no kona makemake ia makou e kakauinoa maluna o ke kumukanawai hou.

            Ua hoi aku makou no ka hale aupuni, a hoomakaukau i ka hookuu i ka ahaolelo, ua hiki hou aku makou i ka halealii a halawai pu me ka Moiwahine.

            Ua pane mai oia ia mokou me keia mau huaolelo: “Ua hoouna aku nei au ia oukou e ko’u Aha Kuhina, i kulike ai me ka makemake o ka leo poloai o ko’u lahuikanaka, e kukala i kumukanawai hou. Malalo o keia kumu, ke noi nei au ia oukou e na keonimana—e kakauinoa; ina aole pela, e ae no anei oukou e kakauinoa?”