Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 11, 27 April 1896 — Page 1

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Ke Kumeka Kamaa ma ka ao

ao o ke kanaka make.

------------------

            “ I ka wa e make ai ke kanaka, he kuleana ile iaia malalo o na manu hana kanawai e ka hewa ke kamailio.”--- He oleleo kahiko.

----------

O kekahi kanaka Farani kumeka kamaa, i kaena no ka hiki iaia ke ku imua o na kino lehulehu a pau o ke diabolo, a aole he hookahi o kona mau kino uhane e hiki ke hoao e hoomaka’uka’u iaia, ua halawai iho la oia me kekahi mau kanaka Farani opio elua i lawe i ke kulana hoao e haawi i ka manao weliweli, a konoiaia e hiki aka ma ko laua home i ke ahiahi.

            He hana wikiwiki ka ke kanaka kumeka e hoopau ai ia ahiahi no ke kakahiaka, a nolaila, ua hooko aku la oia i ke kono a na hoaloha opio ma kona hiki kino ma kona hiki kino ana i ko laua home me kana mau mea paahaua. I ka wa nae o kona hiki ana aku, ua hoopuiwa ia oia i ka ikemaka ana –e waiho mai ana kekahi o na hoaloaha ua make maluna o ka pakakau, a e ku kiaai ana kekahi o laua ma ka aoao a makaala i ke kino uhana ole o kana hoaloha.

            E like me ke noi a kekahi o na hoaloha i ke kumeka kamaa, e kiai oie i ke kanaka make no kekahi mau hora, oiai oia e kii ana i ke kahunapule no ka hoonai i ka huakai hope loa, ua noho iho la ke kumeka kamaa ma ka aoao o ke kanaka make a hooko i kana apana hana, oia kekahi mau kamaa malalo o ke kauoha awiwi no ke kakahiaka apopo.

            E kikoni mau ana kana hamare i na setona a pau, a i kela a me keia manawa, e olawa mau aku ana oia i na kelehelena o ke kanaka make maluna o ka pakaukau, ina paha he mau hiohiona ano-e kekahi e hoea ae ana mai iaia. Hoko o ka hoopuiwa nui ia a me ka piha makaala o kona mau pepeiao i ka hoolohe i na ono ano-e, ua huli hikiwawawe ae la kanaka kumeka ma kona aoao akau ma kahi o ka leo hanehane i pa e mai ai, a ikeponon aku la oia i ke ala ana mai o ke kanaka make mai ke pakaukau ae, a me kona maka e aa pono ana imua ona, ua pane mai la oia i keia mau olelo:

            “I ka wa o ke kanaka ola e noho nei ma ka aoao o ke kanaka make, e noho oia iloko o ke kaumaha a kapae i na hana kuhkuli o na ano a pau ma kona mau aoao. A no laila, ke h-----“

            I keia manawa i wala koke aku aui ke kumeka kamaa i kana hamare e paa ana ma kona lima a pa pono ma ka hoopuka @@ aku me keia mau huaolelo:

            “I ka wa e make ai ke kanaka, he kuleana ole iaia malalo o na mana bana kanawai a pau o ka honua holookoa ke kamailio.”

            ----------------------------------------------------------------------------------------

Niagara;

Ka Wailele Kaulana loa o ke Ao nei.

----------

Moolelo Kupanaha Hoopakele i kekahi mau Ilikini.

---------

 

             O na manu noho kuahiwi e like me ke koloa, kaka, tila, a me kekahi poe manu e ae, i ko lakou wa e holoholo paani wai ai maluna aku o ka mokupuni, ua ko mau ia lakou a hiki i ke poo o ka mokupuni, a ana kona mau aoaoa ka hoomaka ana o ka wailele e amio ikaika, ua hiki loa no manu o na ano a pau ke kaualako ia me ka puahi nui no ka wailele, a i ka wa e hiki ai ilalo oia ka manawa hope loa no ko lakou mau ola ma ke kiola ia ilalo o kela kawa kiekie o 157 kapuai, me ke kiola pu hou ia ae iluna ma kahi he 50 kapuai, me na mapuna wai, a mahope aku e omimilo ia ai no kekahi mau minute iwaena o ka lokowai me ka puahi nui.

             Ma keia haawina e ike ia ai, aole he kulana hiki ole o ke ola no kekahi mea hanu ola ke loaa iaia he kulana hoopakele ke haule ilalaloo ka kuawai, mamuli o ka wili ia iloko o kela punohu wai-hu’ahu’a, me ka hiki ole ike kino kanaka ke loaa iaia kekahi sekona no ka hanu maikai ana no kona ola kino. Nolaila, o ka hoao ana o na manu a-u o na ano a pau e pae hou luna o ka aina maloo, he mea hiki ole loa ia ke hoao lakou e kuupau i ka ikaika kope o na wawae me ko lakou mau ehou no ka pakele.

            O ka Paukaua Niagara e ku nei ma ka aoao komehana hema o ka wailele iloko o na mahina o Sepatemaba me Okatoba, e loaa mau ana ia lakou na manu Koloa, make i kiola ia mai luna mai o ka wailele a pae ae la ma ko lakoe kapawai, a oia ka @ a na koa e ai ai iloko o ia mau mahina i na kakahiaka a pau.    

            I na mahina a ae a puni ka makahiki, e loaa no na holoholoona dia make i haoa e pae no kekahi aoaoa maluna aku o ha mokupuni, aka, ua ko koke ia nae e ka ikaika o ka wai a kiola ia ilalo o ka wailele, a he huina nui o na holoholona ma ia ano e loaa i na koa o ka pakaua.

            O ke kanaka malihini e ku ana ma kekahi aoao o ka wailele iluna pono o kahi kiekie he mea hiki ole iaia ke ku hookahi ma ia kulana me ka paa ole i kekhai kumulaau, mamuli o ke poniuniu e loaa ana i kona poo i ka ike i na haawina kupanaha  o ka poahi o na mapuna wai kuakea e poaipuni ana ilalo o ka luawai akea.

            He olelo hoakaka naauao mau ka moolelo pili kulokoo kela me keia mokuai i na kamaaina, i ke ano nui o kekahi mau mea i hana ia i ka wa kahiko i hala., e pili ana i ka hoopakele ola a pelu ia e hoike ia aku nei ma keia moolelo kupanaha o ka wailele kaulana o Niagara iloko o Amerika no kekahi mau Kikini.

--------------------

HE AU PAA MARE.

----------

            Ma ka la 18 iho nei o keia mahina, ma Kaoawai, Kapalama, ua hoohui ia ma ka berita o ka mare o Iosepa Kalaukoa me Kalai Ieremia, na ka Rev. Waiamau laua i mare, ma kahi noho o na makua o ke kane mare. Ua hoolako ia he papaaina momona i hele a kuhikuhinia i na laulau puaa hoolua, ua kawakawa ai lipoa o Puulao, ua amaama kona huapuaa o Kaihuopalai, a me kekahi mau ono e ae he lehulehu eale. He maikai ka mare no na mea a pau, ke malamaia ka laahia oia haawina e na paa mare.

------------------