Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 14, 30 April 1896 — Page 4

Page PDF (916.92 KB)

This text was transcribed by:  Robbie Tani
This work is dedicated to:  Precious grandchildren Sariah, Brensten and Hailey Tani-Higa, I love you!

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

No Keaha i Hanaia ai?

 

            Maloko o kekahi man Halekuai, aole hoi he haawina i na kanaka maoli ua hookipa ana elike me na hoa kuoi haole.  He hewa loa keia.  Ua hooikaika loa makou e hookipa i na hoa kuai Hawaii ma na ano a pau e like me ia i hoohanaia i na haole.  Oia ka mea pono.  Ua kuluana keia manao iwaena o na kanaka aole hoi he loaa ia lakou na mea kuai elike me ia i na haole.  Malia paha he oiaio keia.  He hapakue no ka ike o kekahi poe kaiepa i hana ai i keia mea.  Aole o makou i manao, he mea pomaikai ka hahai ana i kekahi ano hana elike me ia.  Ua kaena iho makou, i ke ano o ka makou mau mea kuai,  O keia ho kekahi o na mea koikoi loa e pili ana i ka oihana kalepa laaa laaaau,  E hoopaakiki ana makou e loaa ka mea maikai I na manawa a pau, mahope mai ua mea e ae.

 

OKA UKU ANA I KE KUMU

KUAI.

            I kakau ia ma ka omole a ope paha he mea mau ia no na makahiki i hala a hiki wale i ko makou komo ana mai i ke kahua kalepa.  O ko makou makemake e lilo i oihaua kalepa nui ka makou.  Ua hiki wale no ia makou ke hooko i keia, aole ma kekahi alanui e ae, mawaho o ke kuai emi aua mamua e na halekuai e ae.  O keia ka makou e hana nei.  Oia ka makou mau kumukuai e kuai nei e kamoe ana mai ka 10 pa haneri a ke 30 pa haneri ka emi iho malalo o ka @@ halekuai a ae.  E haawi ana makou i na hoakuai dala kuike e 10 pa haneri o ka lakou mau kua ana i niki i ke 50 keneta a pii akui He hoomakaulii nui keia.  Aole makou i manao ua ike ka nui kanaka Hawaii i keia hoemi a makou.  Oiai aole makou i hoike akea aku i keia mea mamua ma ka olelo Hawaii.

 

MA HAAWINA LAAU LAPAAU

 

            E ma’i ana i kekahi mauawa?  A e hele ana hoi i ke Kauaka.  E haawi mai mai ana ke Kauka i kekahi palapala o ke ano o na laau.  E lawe mai i ua palapala ‘la ia makou e hoopiha aku.  E pomaikai ana oe a e kuhikuhi aku ana makou ia oe i ke kumu.  Ma na kulanakauhale e ae he hana maa mau ka haawi ana i ke kauka i kekahi uku komisina.  He mea oiaio, o oe ana ka mea nana e uku keia uku kaulele.  Aole o makou ae e uku i kekahi kauka i keia uku kupono, e hoohana ana i na laau lapaau maikai loa, i hoomakaukau ia e ka poe akamai loa i ka hana ana i na laau lapaau.  He mea ole ke Kauka a oukou i hele ai, e lawe ma i ka palapala o ka laau ia makou, a na makou e hana aku, Ina e hoopaakiki mai ana e hele oe i kekahi halekuai laau e ae e hilinai iho o keia kekahi o na “Kauka uku pa haneri” a e uku kaulele hou iho ana oe he 50 kaneta a pela aku.

            Ua ao aku la makou ia oe.  E kuohana ma ia ao ana.  No kou pomaikai ia maa hoaka ana a no ma kou pu iho hoi.

 

HUI KUAI LAAU LAPAAU

 

HOBRON.

 

KA HUI HANA LAAU HOEMI

 

KUMUKUAI

Olelo Hoolaha

 

NA MAKAMAKA HAWAII

            Mamuli o ka pomaikai nui i loaa mai ia u ma ko’u hanau hou ana i keiki, mahope o iwakalua makahiki o ka noho pa ana, ua ulu ae ko’u manao e hoike aku i ke kumu o keia pomaikai o keia mau la, penei:  He iwaka luakumamalua ko’u mau makahiki hanau iho la ka’u hiapo, aole nae i ola ke keiki.  Mai ia wa mai, no ewalu makahiki, e noho mau ana ka ehaeha o ko’u kino, --e nanahu ana ka opu, e aaki ana ke kikala, a e loli an’oe aua ka wa mai o na wahine, me ka heleiki ana mai o ka wai.  No keia kumu ua hele au ia.

 

Kauka Akina Alanui

Hotele Helu 317.

 

A ua iapaau ia au e ia, a ua noi nou mai ko’u ola kino maikai, me ka like a ka manawa mai wahine a me ke ku pono hoi.  Mahope o kaua lapaau ana ua hoowaiwai ia mai la ko’u puhaka ua a loaa ia’u kekahi keiki kane maikai me ka’u kane mare.  Nolaila, ua nui ko’u mahalo ia Kauka Akina, a ke paipai aku nei au i na wahine a pau i poine i like me ko’u noho ana mua, e hele ia KAUKA AKINA ma ALANUI HOTELE e pili la me Kepahoni, HELU 317, a e hoopa. Ia no ko lakou pilikia me ka lohi ole a e pomaikai koke no hoi lakou i ka hua hooulu e like me ke kauoha ma ka Buke Hemolele, e hoolaupai i ka honua me ke kanaka,     wau no. ko oukou makamaka aloha,

M ARY K AM C HUNG,

Alanui Maunakea, Honolulu Mar, 19’

                                                            March 19m—3

 

WAIU MAIKAI

 

            a oukou i makemake i ka waiu maemae, waiu momona, waiu hou, a waiu ono, a i waiu i oi aku i ko ka niu haohao, e lawe oukou i ka waiu mai ke kaa waiu o

--“KIPAHULU DAIRY”—

o ka apana o Waikiki.  E hoolawa ana hoi keia wahi Uwi-Waui ia Honolulu a me Waikiki me ka waiu a ka o ka maikai a me ka pa’ipa’ ole ia me ka wai elike me kekahi poe lawe waiu e aku.

            Ua hanai ia na kumulau hioi laha ole, uwi waiu ia, iloko o ka hale me na mea ai kuhikuhinia a ono hoi, elike me ka mauu SORGHUM a me HUA-PALAOA a e inu ana hoi i ka wai maemae lua ole o ka punawai wai aniani.  Ma keia ua alo ia na kumu a pau o ka ma’i e ino ai ka waiu mai na ai hamu o ke kula a me na wai inu olepolepo kumau.  Aole he pilikia e hopohopo ia ai ma o Kipahulu Dairy, o ke Koreia a ma’i e ae oaha.

            Eia ke hanaia nei ka WAIU BATA, ke hanala nei ka moa, ka palehu, ka hua moa, a o keia mau mea a pau e loaa ana me-ka maemae a me ka hou loa.  A he wa pokole e loaa aku no he puaa nilii o na ano maikai loa.

            Na na opio Hawaii Ponoi e hookele a e malama nei keia wahi hanai holoholona i kapaia ke “Kipahulu Farm,” a ke nonoi aku nei lakou i na kuai ana o ke lakou mau hoakanaka o ke one o wi hookahi, e kuai mai me lakou o “Kipa he wa anei ke aloha i ka ilio.”

            Na Joe Richards e kalaiwa nei ke kaa lawe-waiu, a e lilo ana no ia he mea e ola maikai ai o na opio a e ikaika ai hoi ko oukou mau kino me ke holo pono o ko iakou mau noonoo ana.

HENRY F. POOR.

W.M. BUSH

Kipahulu Farm. Sept. 30, 1895

                                                                                                            sept. 30 6mdly.

 

Laau Bama Kunu

-A-

LOGAN,

 

No na Mai Kuna,

            No na Mai Hano,

                        Na Mai Punia’

                                    etc,      etc,      etc.

 

            He laau hopo ole keia no na Keia opio a me na kanaka makoa.  I hoomakaukau wale ia no e

BENSON, SMITH & CO.,

 10 tfd

 

C. E. Williams & Son

 

Helu 611 : A1. Moi

 

Mauka mai o ka pa Kuai Papa o Lui me Kuke.

 

Na mea kuai ma na

            L AKO H ALE a me na M OE

                        O na ano a pau ma na

 

K UMUKUAI H AAHAA L OA.

 

            Na Mea Hala Pahu Kupapau a me Ialoa.

            Na P hu Kupapau hookomo ia mai iloko nei o ka aina, i oi ae ka nani mamua o na pahu kupapau hanaia maanei no ka $3.00 a piaku iluna.

            Kaa Kupapau no ka hoolimalima a o ka oi aku o ka nani ma keia kuni ma keia kulanakauhale no ka $5,

            Na he Kupapau a me na Kia Hoomanao.

Telepone 179.

  jnu 12 tfd.

KAUKA YONG

 

Kam Pung

 

(APANA.)

Helu 306 Alanui Hotele.

 

KAUKALOEAOKAANAPUA

 

Ua hiki ka hoola ia kela a me keia au

ma’i, mai ko na kane, wahine a me

na’ keiki liilii.  O na ma’i hano

ua hiki loa ia ke hoolala ia, na

mai Akemama a mana

mai Puuwai a me@

ano mai no a

uau Pela

No hoi na ma’i

lele. Korela, Hebe

ra. @va lonalena levera

Maialii ke oki a me ka ho

Ola ana, pau pu me na koko ino.

Ua hiki ka’u laau ke hoohemo kei-

ki i ka wa nahunahu me ka poino ole.

He laau no kekahi no ka hooponopono

hou ana i ka waihona kei i a i ka wa

e inu ai i keia laau me ka malama loa

i ka rula e loaa no he keiki i ka poe

loaa ole he keiki mamua aku

 

E Nane mai i He Maka

He pomaikai nui keia no no makamaka hoonele ia me keia haawina makamae.  F. hauoli no au ke ke aku i na makamaka e kipa mai an  o kuka pu me a’u ma na ano a pai e pili ana i ka’u oihana?

KAUKA YONG KAM PUNG.

J,  na18,194,1y

 

HE OLA KA MAI

--I NA--

Laau Lapaau a Sequah!

He Nui na Hawaii Ola ka

Lumakeke

He Hoike Maikai Keia.

 

Aole hoi kekahi laau lapaau i hookomoia mai ma Hawaii nei i kaulana koke ke ola o na ma’i elike me ka laau lapaau a Sequah.

            He nui o oukou i ikemaka i ke ola o ka poe i lapaau ia maluna o ke kaa Kariota o Sequah ma Honolulu nei.  Ua kokua ia ka poe i hiki ole ke hele pono i ka pii ana aku iluna mai ke kaa iho ua ola kolakou Lumakeke.

            He nui na hoike waha i hoike ae i ko lakou oia.  Ua hele pololei mai ka lakou hooiaio mai ka puuwai mai.  Ua kupono loa no ka hauoli ana o ka poe i hooiai mamuli a ka laau lapaau a Sequah, oiai he ma’i paakiki a ola ole hoi ka Lumakeke e mahalo ana i ka laau i ola ai lakou.

            A eia nae, he poe no kekahi aole ana e manao ana he oiaio!  E eha eha ana lakou, oiai kekahi poe lehulehu ua hoolaia elike ai me lakou, me ka hiki wale no ke loaa keia laau e ola ai.

            E hamoia ka

AILA HAMO A SEQUAH

Maluna poho o kahi e eha ana komo pono ka laau.  E komo ana ka aila ma na maka o ka ili a hiki ioa i kahi o ka pilikia,

            He mea kupono no hoi e ai i ka laau maloko.  O keia ka laau nana e hoomaemae ia loko o ke kino mai na mea maikai ole.  He kupono e nu ia ka laau

 

HOOLA A SEQUAH

i ka wa e hamoia ana o ka Aila Hamo a Sequah.  O keia ka mee a pohala koke ae ai o ka ma’i.

            O ka olelo a ka poe i ikemaka, he mea hookoi ia.

Honlulu, Mei 1895.

 

Dr. Sequah

            A LOHA O E:-- Ua lilo he mea oluolu ia’u e hoike aku i ko’u ike ma ka aoao o kau mau laau waiwai nui.  Iloko o na pilikia o ka malama o Ianuari i hala, ua hele hoi au iloko o ka wa ua, a ua louhia ia hoi au i ka Lumakeke pehu.  Ua pilikia ia ko’u kino.  Ua eha ia au a puni a ua upehupehu hoi  Ua hoao au i kau laau inu a me hamo.  Aole i emo ua pau ke ehaeha, ua naiowale ka pehu, a aole i loihi ua hiki ia’u ke hele mao a maanei. Ke makemake nui nei au e hoao ka mea i loaa i ka ma’i Lumakeke i kau mau laau lapaau. Ua ola au i ua maa laau la a e ola aku ana no kekahi poe e aku.

 

                                                                                                                        LOUIS BERNDT.

            Heaha ae la ka makou e olelo aku ai, koe wale no, ka i aku, e hoao oukou, e ka poe i ma’i ia. Aia no ma ka omole na kuhikuhi piha ma ka olelo Hawaii.

 

KUMUKU AL HOOKAHI DALA.

 

            Aia wale no e kuai ia ai na ka Hale Laau o ka