Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 18, 6 May 1896 — Page 1
This text was transcribed by: | Maryann Acker |
This work is dedicated to: | Bert and Gladys Bray |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke 1. HONOLULU, MEI 6, 1896,
HE MOOLELO HOONANEA.
NO
EVALINA,
Kukui Eila o Dubelina.
A ME
HAROLANA,
A O KE ALOHA KAKIA I KA
IWI.
(Hooheno ia no Ka leo).
I ko’u wa e hoomau ana i ka nana ana maluna o kona mau hulu makamae, e pipio ia la, e ke anuenue, ua hoano e ia ae la ko’u helehelena, a hakuikui mai la ka makau a me ka weliweli maluna o ko’u kino holeokoa.
A no ia kumu, ua hoopuiwa ia ae la ko’u noonoo mai ka hihio ae, a oia keia au e ike mai la e kuu aloha e no ho aku la me ka piha i ka ilihia o ka makau.
A mai lilo hoi keia i mea na kou noonoo e hookaumaha ai, oiai, aole ia i hoopilikia aku i kou kino maemae e kuu aloha.
No keia maa olelo a Harolana, ua lilo ia he mea maikai i ka manao o kana ipo aloha, a oia kana i lele hou aku ai a puili hou ma ka a-i o ka mea a kona uhane i kamia ai, a honi hoomaui ho la, elike me ke ano mau o ka ipo i ka ipo.
I ka pohala ana ae o na ao poluluhi e hekau ana maluna o ko lana mau makemake iho, ia wa i hoike aku ai o Evalina i na mea a pau a kona kahu hanai i kamailio mai ai, no ko laua hele pu e ike i na helehelena maka o kona maa makua, ina ia he mea oluolu i kona manao.
No keia mau olelo a kana aloha iaia, ua kakou iho la kona poo@ ilalo @ ka @ o ana i kana @ e paa aku ai. @@ nui a @ kama aloha iaia.
A i ka maopopo ana o kana mau mea e kamailio aku ai, ua hoike aku la oia me keia mau huaolelo hooniua puuwai:
E kuu aloha, e maliu mai, a e hoike aku hoi au imua ou i ka mea a ko’u uhane i noonoo ai, oia hoi, ina ia he mea nou e hoomokumokuahua ole ia ai o kou puuwai.
E ae mai ia’u e huli hoi aku au no ka poli o ko’u mau wahi luaui makua, a e hele hoi oe me kou makua hanai no kahi o kou mau makua ponoi.
A oia ka’u e haupu ae ia, me he mea lo, o kou maa makua ponoi, he mau moi laua no kekahi aupuni i kaika.
Na kou kulana hiehie a kapukapu alii i hookomo mai i kela manao iloko o’a o hoike aku pela, a ke inihi nei au i ko’u ae ana e wawahi i ka maluhia o kou Paredaiso nani kaniahao.
Ka mea paha a kou mau makua i upu ai, a na kekahi mea e noho ana iluna o ka hano haweo, e waele ae i kou alahele kapu me ka anoi nui ia.
Aole keia he mau olelo nau e makawelawela mai ai ia’u, oiai, he hoomaikeike wale aku no keia i ko’u mau manao haupu, mamuli o na olelo a kou kahu hanai.
O keia mau olelo a Harolana i pane aku ai imua o kana Evalina aloha, ua like ia me kekahi poka pahu e wawahi ana ia loko o kekahi pakaua ikaika, a e puehu liilii ana na mea keakea a pau mamua o kona alahele.
Pela hoi keia, oiai, o keia mau olelo, ua like ia me ka hookaawale ana ia haua no ka manawa i maopopo ole kona loihi.
He elua no a makou moolelo e puka aku nei i keia la.
O ka poe makemake ana i mau Buke Lapaau Hawaii, e hooana mai i na kauoha ia makou.
BEDERA,
Ke keikialii o Peresia
ME
GURANEA,
Ke Kaikamahinealii o Sumatera.
Ka Nohoalii o ke Keikialii Opio o i
Kukulu ia maluna iho o ka ikaika
O Hookahi-haneri Wahine;
Ka Olelo Hoohiki i uhaki ia mamuli
O ke Aloha Wahine.
‘Aloha kakahiaka oukou, o na kupa kamaaina o keia mau apana aina.”
“Aloha kakahiaka oukou, e na kamaaina uhai holoholona o keia mau kuahiwi,” wahi a lakou i pane mai ai, me ka ike ole mai, a me ka hai ole ia aku, o keia kaneka i kamailio aku laia lakou, oia no ka moi Bedera o Arabia holookoa nana e rula nei kona mau palena aina malalo i ka ikaika.
“Heaha na mea hou o ko oukou mau kauhale nei, a heaha ke kumu uni o ko oukou akoakoa lehulehu ana maloko o keia hale nani pili kahakai?” wahi a ka moi i pane hou aku ai.
“Aole he mea ano nui o ko makou kauhalo nei, koe wale iho no ka ikaika o ka makani o ka hoohiolo ana i kela mau kauhale e ku ami la ma kela aoao ma-o, me ka loaa he manawa no lakou e hiki ai ke hoopakele ia. No kau ninau elua i ke kumu o ko makou akoakoa ana ma keia hale, he ninau kohu ole loa ia au ina he kanaka kamaaina oe i hoouna ia i ke kula iloko o kou mau la kamalii e kou mau makua, aka ua hoike maopopo mai no nae kou ano me kou mau ukau ma keia huakai, he kanaka uhai holoholona wale iho na oe e loaaa ole ai ku noonoo maikai @ me kau pane @. E kala mai ia’u no ka hoike aku ia no@ i ka @oiaio he anaina hoomana ko loko o keia hale, a ola no kela e akoakoa mai la no ka hopena o na olelo wanana.
O keia mau olelo a ka moi i loke iho nei i ko kamailio ia mai e kela kanaka, aole i hoano-e ia kona waihona noonoo no kana mau olelo kikoola, mamuli o ka hiki i ka moi ke koho ia, ua hoopuka ia kela mau huaolelo mamuli o kona kuhihewa a me ka ike mua ole, o keia no ka haku moi nana e rula nei i na palena okana aina a pau o Arabia holookoa. O kona mau ukali e ku nei ma kona aoao, aole he puai leo i hoopuka ia eo e lakou, no ke kali ina kauoa ka moi e waiho aku ana ia lakou no ka hooko, alaila, oia ka lakou e hana ai a e hooko e like me kona makemake.
No kela mau olelo a ka moi i loko ai, aia he anaina wanaao@ @@ ia mai ka @@ hale a e like ma kona ana o ka huli i huli i ke kahua oiaio a me na mea i wanana ia, oia kana i pane aku ai.
“Heaha ia wanana ano nui oloko o keia hale i haawi ia? He wanana a nei e hiki i ka mana o keia mau kauhale uuku ke lawe pio mai i ka noho’na maluhia o na kulanakauhale nui e ae? A i ole pela, he hiki anei ke hookahuli i ka nohoalii ana o Bedera, a hoolilo i keia mau mokuaina lehulehu i Repubalika malalo o kekahi moi koho?”
“Oia aku ana paha ke ano,” wahi hou a ka mea kamailio i pane mai ai. “Aka, o ka hikimua o na mea e hooko ia aia he manawa na kekahi kaula kahiko o loia komohana i hiki mai nei i keia kakahiaka a nana i hoopuka ae i keia mau huaolelo kilokilo no ke keikikane a ko makou poo i hanau i kela pule mua i hala aku nei, aia i ka manawa e piha ai ka umikumamalima o kona mau makahiki i ke ku lana o ke kanaka opio, e loaa ana iaia he ulia nui o ka laki no kekalii hana oia kona wa e ma@ ai i ke kaikamahine alii a ka moi o keia aupuni. Ua piha hauoli ma kona mau makua, a oia ke kumu akoakoa lehulehu o kona mau healoha maloko no o kona hale i keia awakea.