Ka Lei Momi, Volume I, Number 4, 26 June 1893 — Page 4

Page PDF (447.96 KB)

This text was transcribed by:  Richard Buggeln
This work is dedicated to:  to my friend, Bill Keana’aina

Ka Lei Momi.

HE MOOLELO WALOHIA

 

No

 

AKAMOLEKA

 

Ke

 

Kamaiki opio i pakele mai i@

Na lima hao enaena

 

o ke

 

Akua KII Keleawa nui

MOLEKA

 

J Kukuluia ma ka loko ahi weliweli o gehena.

 

Mokuna 1.

 

Hinoma ka makuakane lokoino.---Ka leo uwalo o ka makuahine no kana kamalei.

 

          Okuku hou ae la na hiohione kepilikii ma ia po, a kau mai la ka halialia ano aloha o kana kane, a haawe koikoi a weliweli e kau mai ana maluna o ka laua bebe i ka wa e hanau mai ai, no ke kau aku hoi ma na lima enaena o Moleka.

 

          Pela wale ino la no kona wahi noonoo e anoninoni ai ia po___me. ka hia-a ana, a aole i loaa he pili hou ana, i kona maka a hiki i ke ao ana, o ka oni wale iho la no i o  a ianei.

 

          No ka  uluhua loa, ala ae la ia a-ho-a aku la i-kona ihoiho kukui, a noho iho la oia ma ka aoao o ua ihoiho kukui la, a ua hoomaka ae la kona noonoo e awuana ma na mea he nui wale e oiliili ae ana iloko o kona mau noonoo ana.

 

          Ma ke ao ana ae o ia po hoanoano nui wale aku, ua ku ae la ua Amora nei iluna, a me kona mau wahi aahu no i aahu mua ai, ua makaukau ae la oia e nee hou aku no ke ala aua i naue hookahi mua ai.

 

          Oili ae la ka la malu@a o ka piko o na mauna o Oliveta, a aia ua Amora la-ke aaia hele la ma ke ala @ hiki aku ai i ka mahina ai, malalo hoi o ka malumalu o na lau laau wilou e u pu iho la me ia a hoea hou aku la no oia ma ke kumu laau oliva na ana i hoomaha mua ai, aka aole no oia i hoookaulua iho malaila, aka ua maalo wale ae la no oia a kaha loa aku la no hele a hala he mau anana paha, la kau pono maluna a kekahi wahi ahua e ike pono aku ai i ke kihapai ai, a ua noho iho la oia me ka paa no o kona maka i ka palemaka.

 

 

          La Amora i noho iho ai malalo o kekahi opu uahelehele, a huli aku la kona alo i ka puu o Ziona a kani iho l  kuna-u-hu i na wahi a pau a kaua kane e hele ai i o a ianei a me kahi hoi a kaua aliikane e lawelawe ai i na oihana hoomanakii, a aia no na punohu uwahi o Gehena ke pii mau ae la i ka lewa akea, na luhiehu o no kehapai pua, na pa iliua ma na ka pali, aole i kanamai ka ehaeha o kona noonoo, a aohe no ana wahi hana e ae e maha ai oia,  aka o ka hookuu wale aku no i ka waimaka e hiolo makawalu iho ma kona mau papalina kaumaha.

         

          Ua hala paha iaia he hora a oi ae o kona noho u ana malaila malalo o ka ehaeha, me kona ike ole ia mai e ka lehulehu a pau ma ke kihapai palaoa, haalele iho la oia ia w@hi a eu ae lo oia no ka nee ana aku no mua.

 

          Kuu iho la oia i kona uhimaka a iho aku la oia ma kahi pa@pu o na laau, a ma kekahi kihi o ke kihapai, ua noho iho la oia, a noonoo iho la no kana mea e hana ai, a oia kana i pahei@ o ai.

 

          "E ku ana no au me ka kanalua ole a e hele aku iwaena o no hoaloha o'u e launa pu aku no hoi me ka oluolu mamua hei o ke'u noho hookahi wale iho no maan-ei."

 

 

          Nolaila me kona kanalua ole, ua hele aku la oia mawaho loa ae o ke kihapai a h@la naha he hapaha paha o ka hora, ua ike e mai la ka lehuleliu a pau a ua pu-a mai la na leo hooho hauoli mai na paahaua mai:

 

          "Ma ka inoa o Mokoka, ko kakou akua mana i alakai maluhia mai i ko kakou haku wahine ma ke kihapai nei.----E ola mau loa oe e Amora."

 

 

          Komo aku la oia iwaena o no paahana a pau, a puni ae la oia i na kamaiki opio me na mele olioli e hooho hauli ia ana e lakou.

 

          Ma kekahi wahi kaawale e ae e waiho palahalaha ae ana makekahi wahi hoi i oki ia a pau ka palaoa, a ua noho iho la oia mal@ila, a akoakoa mai la kona mau hoaaloha i ona la, a oiai no hoi, he mau la loihi i hala ae, a akahi no oia a hui hou me ka lehulehu o kona man  @@mahana a pau loa ma ko laua kihapai'.

 

          Ia lakou no e@nanea ana, aia na hapauea me no moolelo kaao hoonanea, a na ia mau mea hoi i hoopalaka iki ae i na manao ooloku lioko ona a me  ua hoomanao lihaliha ana no ka hopena weliweli e kau mai ana maluna o k@@laua bebe kamakahi ke  han@u ae, ka haawina oi loa ae i ili ihe maulua ona.

 

          Me he ao hakumakuma la e ka hekili o haakokehi iho ana me na kuaua koikoi o ka hooilo e haule iho aua maluna o ka konua, omamaka iho la ia maluna o Amora i keia munawa, oiai no oia iwaena o no hoaloha.

 

          Okeia mau ouli kaumaha i aneane iho maluna o Amora, oia no ka hoomaka hou ana mai o kela mau haawina i loaa mua ai iaia maloko o kela kumu oliva ana i hoomaha ai.  Oia hoi ke kokoke loa ana mai i kona mauawa e hanau ai.

 

          Hoomaka iho la ka ikaika ana o ka nahunanu, aole i emo, ili iho la ke kuakoko me ka ikaika nui a pouli pu ai la kona noonoo a upoi iho la kona mau maka, me ka mauleule, a mao ae la. No elua manawa oia ano kuakoko i ili iho ai pela, a pau ne la kona ike ana i ke ao kanaka.

 

          I ka hala iki aua ae o kekahi mau minute pokole, ua ano mao iki ae la, a owaka iki ae la kona mau maka, a aia no ke mau ala ka nahunahu ana.  Iaia i hoomaka iki ae ai me ka manao i mau kanauho ana e loaa ana la hoi iaia.

 

          I keia manawa, ua haalele aku la na limahana i ke oki ana i ka palaoa, akoakoa mai la lakou a pau ma kahi a Amora e noho nei, me ko lakon hoao ana e hiki o Amora i ko laua home, aka he mea paakiki loa no nae hoi ia ke koho aku.

 

          Oiai  o Amora i ala ae ai iluna me ka manao mua ole, eia ka manawa e pouli ai ka la no ua wahine hapai a pau, aia hoi me ho makani nui puahiohio Ia, ili iho la ke kuakoko nui a ehaeha oi ae maluna o Amora, a me ia mau sekona weliweii e kokioia nei, a he imo ana na ku maka, aia hoi, hemo aku la ke keiki iwaho iluna o na lou palaoa, a i nana ia iho ka hana, he keikikane oiwi kilakila, ka mea hoi nona keia nanea a kakou e hooipo aku ai ma keia mua iho.

 

         

          I ka hemo ana aku o ke keiki iwaho, ua lilo koke ae la i ua lima lawelawe, me ka ike ole ae o Amora i keia mau mea, oiai aia oia ke waiho la me ka anea ana make, a hala pahu he mau minute o ka waiho ana pela, ua pohala mai lo oia, a kauy koke iho la ka mana o ko lakou kauawai o ka hoomanakii maluna o Amora, a ua kapu oia no na la ehiku, a e noho mehameha ana oia ia mau la ehiku.

 

          A i mea e ko ai ia kanawai, ua kukulu koke ia i hale lole no Amora ma ia wahi i noho mehameha ai oia ia mau la ehiku a me ka wahine lawelawe pu me ia, a e kapu loa hoi kona mau maka mai ha ike ia ana mai e kekahi mea a pau ia mau Ia.

 

 

"OREGONA" O KA AEKO,

 

Ka Mokukaua Nui Hookah o ua Aumoku Kaua o Amerika Hiupuia.

 

          E hoike ana kekahi poe nakaikai-mai Europa ae, ua ike ia kekahi mokukaua nui loa i paa o na aumoku kana o Amerika Hipuia ma ka inoa o Oregona, i hanaia ma ka hale haua hao Union Iron Works me ka hoolako pono ia me na lako o ka oihana kaua, a i hakalin wale no i ka ke Aupuni Ripublika mau hooukukua ana i na ohuohu e lehau  ai ua mokukuua Ia.

 

          A he mea maopopo no, aole loa he moku o ae o Amerika Huipuia i oi ae kona nui mamua o ka Oregona.  He 10,250 ena man tona, a o ka mahu e hooholo ai i kona kino holookoa, ua like me ka ikaika huki o na lio he 9000, he 350 kapuai kona loa, a he 69 kapuai ka laula ma kahi hua-ke loa o ka moku; a he 35 kapuai kona hohonu, e holo ana i na mile he unikumamalima i ka hora.

 

          Mahope iho o kona makaukau pono anu me na hemahema o ka moku i koe aku alail@ e hoomaka mai ana a@anei oia e palau mai i na ule o ka moana me ka hanohano nui, a hookahi hoi ke kakelekele pu ana ma ka moana akea o ke ao holookoa.

         

          Ina @@@@@@@o a oili hou ae he mokukaua hou, no ka Aeko no. O ka moku hui loa aku paha nei o n mokukaua a pau o Amerika Huipuia. He 5500 tona kona nui, o ka ikaika o lona mahu, ua like  ne@e ka ikaika o n liohe 13500, a he 20 mau mile i ka hora.

 

          Ua manao ia o keia moku aku ana ka oi hookahi o ka nui o na mokukaua o ka Ripubalika Huipuia, a ua o ia kona inoa o "Olympia."  Ne nui aku ana kona mau kinohinohi ia ana. E makaukau aku ana kona mahu iloko o na pule eono wale no i koe a niau pu mai oia ma ka ili laumania. (@@ ka mokukaua Kaimiloa i manaoia, ina oia i kuupau i kona holo me ka uwila alaila e piha pono ana iaia na mile he kanahiku-kumahia, a i piha pono iaia na mile he  kauawal-kumamahia, alaila ua pau kona pa ana i ka ilikai, e lelo maoli ana oia i ka lewa me he manu la. O ka oi io ka ia.)

-----------------

 

          O ka pua i mohala mai mai ke kihapai mai o Mr. Dick Kekona a me kona Eva, o leleo ae nei, ma kekahi o keia mau la koke iho nei no, ua ki@ koke ia mai la no e ako e ka Mea nana i hooulu, ma ka wanaae o ka Poaono iho la, hora 2 a.m.  Ua nui na hooikaika ana e hoopakele i kona loa, aole nae he hiki, @@ ka mea; o Kona makemake ke hana ia.

 (END)