Ka Lei Momi, Volume I, Number 8, 30 June 1893 — Page 3

Page PDF (421.38 KB)

This text was transcribed by:  Kehau Chrisman
This work is dedicated to:  Kehau Chrisman

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

a e hoi mai hoi lakou me na hoike piha o ka lakou hana.  O kekahi o keia poe kakau nupepa ua hana lakou ma ka mea pololei, e hoikeike ana hoi mai ka wa i hoomaka ai a hiki i ka pau ana, a o kekahi poe aole loa lakou i kakau i na mea polole@@le mea pono ioa i na poe kakau @@@ o na nupepa puka la ka @@au ae i ko lakou manao ana no ka hoohuiaina i keia wa, a e hoouna aku hoi ma keia mua aku imua o kela lahui Hawaii i hoopoino ia i na manao hoolana no ka pono, a i ole ma kekahi ano e ae paha i kulike me ke lakou makemake.  @a alakai hewa ia kakou ma o na hoolaha ana la a na nupepa no na mea e pili ana i na hana ma kela mau Mokupuni.  I ka wa i loaa mai ai o ka lono no ka huki ia ana o ka hae Amerika iluna o ka pahuhae @o ka Hale Aupuni ma Hawaii a me ka lawe ana ae o ko kakou kuhina i ka mana hoomalu malalo ona, ua hauoli loa na mea a pau, he mau hooho hauoli ana hoi ma na alanui a puni ka aina.  Ua hoolaha awiwi ae la hoi na nupepa e hoohui koke ia kela mau paemoku.  O ka mea apiki nae he hookahi wale no aoao i loheia mai o ka moolelo a koe kekahi, ua lilo ko ke iho la ia i mea e kanalua ai.

[Aole i pau.]

 

KE@@ A ME KEIA.

 

Ke hooi loa aku nei kekahi poe i ke dala mamua o ka inoa maikai, a o na mea kaua mamua o ke aloha.

Ua hook@huia ae nei o Capt. P Smith o ke Kao Eli Awa. i Lutanela elua no ke Company A o ke Aupuni Kaikawa.

Ma keia Auseteralia ae, e haalele mai a@o N.S. Sa@hs i na kaiaulu o Hawaii nei no ka hau@ki o Kaleponi.

Ua loheia mai e hukihuki hou ana ke Poola me ka Puukolo ma ka la 1 ao nei o Iulai.  O ka hui nona ka lanakila, oia ko makou aoao.

He @@luna nui o na hipa ka@ laweia mai e ka Maripo-a mai Aukalana mai i ke ku ana mai i ke ahiahi Poakolu nei.  Ua hiki mai lakou a e ka maikai.

@ ka hora 7 30 o keia ahiahi, e malama ia ai ka paio Ahahookolokolo a na opio ma Ema Hale.  Ua makemake ia na mea a pau e naue ae.

Ua hoole ia ka pela ana i na poe i hoopii ia no ka ohumukipi e ka Aha piha, nolaila e noho ana lakou malalo o ka ma@@ o ka Hamuku a hiki i ka pono a me ka pono ole ana.

 

KAU KA WELI.

 

Lawelawe na Lima o ka Lawakua i na Ma’i o Kalalau.

 

Ke Kipu Weliweli—Make ka Luna Makai o Waimea—Hoihoi ia mai Kona Kina Make no Honolulu nei e ka mokuahi Waialeale.

 

He mau makahiki ae nei i hala ua kaulana no ka noho ia e na poe i loohia e na haawina o ka mai hookaawale ohana kela wahi aina o Kalalau; nona na pali nihohiho e hauanaoa ana iwaena o na ao o ka lewa.  Iloko o na la ae nei i hala, ua hoea aku la ma kona kahaone o Mr. Lui Stoltz ka Luna Makai o Waimea no ka hopuhopu ana i na poe i loohia me ia haawina a ka ehaeha.

Ua ae mai kekahi poe i kona manao no ka hele i Kalawao, @ o kekahi poe ua hoole mai mamuli o ko lakou aloha i kahi a lakou i noho ai.  Iwaena o na poe i ae mai e hele no Kalawao kahi i oleloia he “luakupapau” no na kanaka Hawaii, o Mr. Kapahee kekahi.  E hoomanaoia o keia no ke kanaka i a@ ai iloko o ke kai no elua la a me elua po a pae i Lehua me ka poino o kekahi wahi o kona kino.  O kekahi poe hoi ua ae mai lakou mamuli o ka loaa ole he poe na lakou e kokua aku, a pela aku.  Iwaena hoi o na poe i hoole o Mr. Kanai kekahi o ka wai ula iliahi o Waimea.  Ua hoole keia kanaka mamuli o kona aloha i kahi ona i noho loihi ai a me kona one hanau, aole hoi ona makemako e paialewa wale ia ma o a maanei, oiai he poe make no lakou a e aho no ka waiho malie ana pela a make malaila.

Mahope iho nae ua ulu ae la he wahi noonoo hou iloko o ka lehulehu no ka hoole i ka hele ana i Kalawao.  I ka wa i kii ia aku ai e hopu ua holo aku la kekahi poe e pee iloko o na nahelehele a o kekahi poe hoi iloko o na ana, nolaila, ua lawe koke ae la ka Luna Makai i kona mana ma ke ano e limanui na hana me ka nana ole ae i ke ano nawaliwali o kela poe.  I kona wa nao i manao ai e hana pela, ua kani koke mai la kekahi pu a hala aku la kana elele ahailono ole ma kona alahele.  Kani hou ka pu, ia manawa kunewa aku la ka Luna Manai ilalo a waiho malie iho la i ka honua, a pakele iho la kona hoa makai mai na haawina o ia ano like.

Mahope iho o ka l@@a ai a keia haawina i keia luna aupuni, ua hookau ia iho la oia ma ka Waiaaleale, a nana hoi i halihali mai a hiki i Honolulu nei.  Aole no paha i mouhane mua keia luna aupuni no keia poino mamua o kona alahele, aka iloko o ka manawa i ike ole ia, ua loaa mai la oiai ka poka o ka pu kaupoohiwi.  O kona mau hoa makai iho, aia lakou ke naka haalulu la me ka makau nui, oiai no nae lakou ua lako i na pu o ka hele ana aku

Ua lohe mai makou, o ka Luna Makai i make aku la, aia kona ohana i Amerika, a o kana huaolelo hope loa i hoopuka ae ai imua o kona hoa makai, “e aloha aku ea i ko’u ohana ke hoi aku.”  O ka elua keia o na luna aupuni i loaa ia haawina like ma o ke kii ana i kela poe.

O ka@eueu nan@@ ana keia kipu o Mr. Koolau @ o ia kekahi o na ma’i.

Ua hoihoi ia mai kona kino kupapau maluna o ka Waialeale no Honolulu nei.  A ma ka auina la onehinei, ua manele ia kona kono wailua no ka ilina o Maemae, i ukali ia e ka puali ma kai o na wati ekolu, na hoaloha a me na makamaka.

 

KEKAHI MAU LONO.

 

Ua oleloia, i ka wa i hoea aku ai o Lui me ka makai iloko o kekahi hale, ua loaa aku la ia Lui he elua mau kanaka e noke ana i ke kamailio, a iloko o ko laua nanea ua paa iho la kekahi o laua ia Lui a kau ia iho la i ka pu panapana me ka olelo pu ia aku ina aole e haawi pio, e ki ia no oia i ka pu.  Aole i pau pono ae ka Lui kamailio ana ua ku mai la oia i ka poka, ia manawa huli ae la o Lui a kamailio iho la i kona kokoolua, e haawi i ke aloha i kana wahine ke hoi.  Ia manawa ua ku hou mai la oia i ka poka a lele ae la kona hanu.

 

NA LETA

 

Aole o makou makemake e lawe i ke kaumaha no na mea a pau e hoopuka ia aku nei malalo o keia p@o manao no na mea a pau i kakauia mai e na makamaka no ka kakou milimiii.

 

Mai Kohala Mai.

 

Ma ka la 25 o lune na malama ia he Hoike Kula Sabati maloko o ka luakini o Kalahikiola, a ua lilo ka pahu hopu o ka lanakila i na paia pau o ka Ahahui o Kah@e malalo o ke alakai ana o Puakela Kaimana, me na mea kani a me na mele i hoeuhene ia e kela a me keia opio.  Ua nui ka hoahewa ana o kekahi mau kula no ka olelo hooholo a Kaimana, he Kahu Kula Sabati o Kohala Akau nei.

He nui na mea noeau i hana ia e kela @ @@@ ia Kula Sabati.  He mau la @@hueh@@ a o Kohala nei, na hele no hoi a po-ho ke alanui, aka nae, i ka biki ana mai nae i ka la@ manao ia ai, na kalae ae la na lani.  Ma o ka ike ana mai no paha o ke Akua he la ia o kana hana, alaila, ua wehe ia na lani me ka molaelae a hiki wale no i ka pau ana.  Pela paha i mana ai ka pule a ka poe haipule.

Eia mai he ukana na ka makamaka ke ahonui ia e ko oukou oluolu, aole nae no ke ino a me ka manaoino i kekahi, aka, i mea e lohe mai ai na kini mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano, i na hana a ka poe e hai ana i ka euanelio o Karisto, i hui iho nei ka Ahahui Euanelio o ka Paeaina ma Honolulu.  Oia keia:

1—Ua kupono ole ka hana ana a na kahunapule i kekahi olelo hooholo e hele e ike ia Peresidena S. B. Dole.  No ka mea he kakoo ana ia i ke Aupuni Kuikawa ma na ano a pau, he haalele ana ia i ka oihana laahia a me ka Rev. maluna ona.  Ua nui ka manao uluku iwaena o na hoahanau i na hana a ke kahu o ka ekalesia o Kohala Akau nei, me he mea la, e kaiehu ia ae ana paha ke kahu o Kohala nei mai ka pa ae, malalo o ke kakoo ana aku i na hana pono ole a na mikanele, o lakou nei ka poe nana i hanai mai i ka ai o ka malamalama ia kakou nei, a ike io kakou i ka hua pomaikai a me ka mole i kanuia iwaena o ka lahui kanaka.

O ka hana ana pela a ka poe e hai ana i ka olelo hemolele, he kakoo ana aku no ia, ua mana ka hana a keia Aupuni Kuikawa, a ua mana pu hoi keia kanawai iwaena o keia Aupuni.  Oiai o keia mau manao i ulu ae mai ka “Hawaii Holomua” mai nana i hoike ae.  *  *  *

He manao hauoli ko ka makamaka nei, ina paha e ahonui mai i kekahi mau nupepa o ka oukou milimili hou, o ka oukou luhi mua hoi, e oluolu e hoouna mai i mau pepa na’u a i ike pu ai hoi ka Ahahui Opiopio, a i loaa hoi ka Lei nana e hoolawa aku i na kaiaulu o na Aina Haaheo nei, a i ole pela, alaila, e oluolu e hai mai i ka inoa o ka malihini hou.

 

Ke kauwa me ka haahaa.

Ma ke kauoha.

C@@. M. KEK@AI@OHIA.

Hawi Mill.

 

[Eia mai kau mau ope pe@a e k@ makamaka me ka iini e holomua kau mau hookele ana. L.H.]

 

“Hookahi no hili ana i ke po@ o ka h@k@, a@l@ komo hou ko k@@lawa@a”  Hookahi hahau ia ana a ka nele no kekahi ha@a naaupo ana, hoomau hou aku no ka ea?  E pono paha e waiho aku ia.