Ka Lei Momi, Volume I, Number 9, 1 July 1893 — Page 2
This text was transcribed by: | Betty Yang Green |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
KA LEI MOMI.
POAONO; IULAI 1, 1893,
KA NINAU UHANE.
Ile hana nui keia i hanaia i ke au kahiko loa e ka lahui Isaraela, he hana oi aku nae o ka hupo haalele loa a me ka hilahila oi ae, a aole no hoi he hopena kupono e loaa ai i ka mea e hoomau ana i keia mau hana kohu ole o ka pouli.
Ala nui na ninau uhane i lawelawe i ka wa kahiko ma Hawaii nei, a ua palahalaha hoi me ke keakea ole ia, a ua puka main a hua pono ole o ia mau hana a hiki wale i ka lawe ana mai o makua misionari i ka lamaku o ke ola, alaila mamuli o ka hoomanawanui pauaho ole ana o ia mau aiakua me na alii laanau o ka aina, na hoauhee ia ka pouli, a na kulai ia na kii, a aoao iho la ka lahui mamuli o ke au hou, hana hou, nahu hou a pela aku, a ua pau ia poe i ka moe no ko kali ana i ka pu a ka aneia i ka la hope loa. He okoa a poe makua aloha a hoomanawanui, a he okoa no hoi keia poe mikanele mai ka ula a ke kea. Aka na nalo aku keia mau hana nui i hauaia. Pio na ninau anaue, ua ha’o na leo hooho no makii, a koe aku paha ma na wahi poopoo i ike ole ia. Eia nae, me ia laelae no o ka aina, o ka hoohaili ia iho la no ka ia. E hoomanawanui kakou a hale ae ka ua. Oiai ka malamalama e o mai la.
IKA MISIONA A BLOUNT.
“O kekahi kahua a lakou i manao ai no ka hoohuiaina, oia no ku nui o ka waiwai o na haole Amerika malaila. Ua helu papa mui lakou i na poe i loaa ke kuonoouo maoli, oia o C. R. Bihopa, H. P. Balauwina, nu hoahanau Wilikoki. W. H. Laiki, Kakela ma, Kuke na, W. O. Kamika, S. M. Damon, a me kekahi poe e ae he lehulehu, a o keia poe ae la no hoi na makua o na paahana emi mai Asia mai a me ke Kuikahi Panailike me Amerika Huipuia. Ma ka nana anai na helehelena o keia mau mea ua iini loa lakou e hilinai piha aku na kanaka o Amerika Huiia i ka lakou mau polo, i wahpaha e manao ia aku ai na hoopoino ia ke ola a me ka waiwai o na haole Amerika mamuli o na lawelawe hawawa ana a konupuni Hawaii. ua hookahaha loa ia ko Mr. Blount manao i kona wa i ike ai aole loa he ola a waiwai i hoopoino ia e na kanaka Hawaii, koe wale no ua lawe limaikaika ae kela poe i ke aupuni – aole mamuli o ka makemake o na kanaka, aka, mamuli o na manao lili a kuhihewa no hoi o ke Kuhina Amerika.”
“Ina e manao ana kakou e lawe mai i keia i hana na kukou o ka mea pono wale no i koe oia ka hoepau ae i keia ano hooponopono aupuni e ku nei, a e hoihoi ae i ka mea nona ke aupuni ma kona noho. He kahua maikai loa keia e ike ia mai ai o Amerika e na aupuni e ae, he aupuni oia i ake ole i ka hao wale. Aole pono ia kakou ke ku aku i na hana i lawelawe ia iloko o hookahi haneri makahiki i hala ae nei, a kukulu mai imua o kakou ma kea no oia ka kakou e hana aku ai maluna o kela aupuni oluolu, maluhia a na waliwali no hoi.
“O ko ke Komisina Blount lawe ana ae ika mana hoomalu o Amerika mai ka Paeaina Hawaii ae aole ia he mea ua kakou e kainailio ai. O kona kauoha aua e huki ia ka hae Amerika ilale a hoopii hou i ka hae Hawaii iluna, he alahele ia o ka pono a me ka pololei a ka lahui Amerika e mahalo ai. He mea na kakou e kaena ae ai imua o kea o nei, ua makemake kakou e hanaia ka pono kaulike mawaeua o kakou a me kela lahui nawaliwali. Ina na hoopoino ia kekahi waiwai o ko kakou mau hoaloha o ka pupuu hookahi, e hiki no ke hoolele aku i na koa iuka o ka aina no ka malama ana ia lakou, a e hui ia hoi nu kumu oiaio e hiki ai ke hilinai ia mamua o ku wikiwiki ana e hoohui mai. o ka hana pupuakulu ana he mea maikai ole ia, oiai aole oia i kupono e komo mai malo o ka Umona o Amerika. He hana ia e hoala mai ana i kekahi kaua hookahe koko weliweli no eha makahiki ka loihi. Ke ake wale nei no na poe mea dala o kela mau Paemoku e imi i pono no lakou iho, aole hoi no ke Aupuni a me ka lahui. Nolaila, aole pono kakou e lawe mai a hoomaopopo i kela ninau hoohuiaina i keia mauawa, e waiho loa aku.
“O ka ninau nui wale no e ku nei i kera wa – ua pau anei na noii ana a me na kukakuka ana me kela lahui? Ma ka naua ana me he la ua makaukau ka hoike a o ka waiho wale aku aku no koe imua o ku Aha Senate o Amerika Huipuna no ka nana pono ioa ana. A me he mea la i ka nana ana aole loa o Peresidena Kalivalana me ke Komisina Blount e ae ana e hoohui mai ia Hawaii me Amerika, me ka ae ole o na kanaka Hawaii ponoi o ka aina. Aole no hoi he mau mana aupuni e ae e hele mai ana e hao wale i kela mau Paemoku. F. waiho na lakou e hooponopono ko lakou aupuni.”
Makemake o Mataafa i ka Nohoalii o Samoa
NONOI I KE AUPUNI O AMERIKA E KOKUA.
Wasinetona, Iune 15 – Ua loaa aku I ke Kakauolelo Gresham he mau lono kaua e pili ana ho na Paa Aina ma Samoa, no ka kue ana i ke aupuni e noho Moi ia nei e Maliatoa. Ua loihi ka manawa o ko Mataafa kaawale ana mai ka nohoalii mai a ma na hooponopono aupuni ana no ia mau paemoku. Ua hoiko ia mai i keia wa, na hoi ae oia no Samoa no ke ake ana e lilo iaia ka nohoalii o Samoa. Ua hoike ae oia I ka ikaika o kona manao no ia moa me ke kue aku ia Maliatoa. Ua hoohalahala o Maliatoa no keia hana kue ia ona unua o na makaainana, me ko noi e malama ia ka maluhia o kona kino I kulike ai me na kuikahi i hanaia mawaena o Amerika, Beritania a me Kelemania, a e kokua iaia ma ka hookaawale hou ana aku ia Maafa mai ka aina aku. O ke kulana o keia aupuni i hiki aku ai imua o ka Peresidena a me ke Kakauolelo Gresham, ua lilo aua me he la he mau lunakanawai naoa e hooponopono i ke kulana nohona Moi ma keia kumuhana. Ua a eke aupuni a Amerika e haawi i na kokua no keia mau paemoku, aka, no keia manawa, he mea paakiki loa iaia ka lawe ana mai ia apana hana a hooko koke aku.
O na mokukaua Bosetona a me Adamu e ku nei ma Hawaii na moku kokoke loa i Samoa, aka, aohe he maul eta mai ianei aka e pili ana ia mea.
Nui ka hoowahawahaia o na hana a kekahi mau kahakapule hookamani e na hoalianau iloko o keia mau la. He lohe maoli ia aku on ke ke – o na kanaka.
Ma na lono ii Ioaa mai, aia o Lahaina ke uluwehi mai la i kanapaupili, ke huea mai la na pauku piha-a i kai o Puunoa, ua haua ele na nahoe Uo i ka Maa.