Ka Lei Momi, Volume I, Number 9, 1 July 1893 — Page 3

Page PDF (420.92 KB)

This text was transcribed by:  Una Brockington
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Kela A Me Keia,

Oehuehu mai la ka hoi ka ulu Lele, a hoi ke ahi o Kalalau. E ha ia ana Hawaii.

Eia no ke pahola nei ka ma’i a geripa, e akahele loa e na maiamaka.

O Hawaii n@@ Kamehameha ae m@@epopo ana i keia auina a.

Mai poina i ko makou mahalo a oukau e na keiki hoomanawa@@ a Ka Leo. Mahalo nui!

 

He 789 ia@a a me 218 nupepa I ka Mariposa i lawe aku ai mai k@ kakou Hale Le@a aku.

 

Ua hala aku ka Waialeale no Kalalau, me 30 poe koa no ke k@i ana e hopu i na ma’i lepera.

 

Ua hahie he buke banako, a o ka mea nana e hoihoi pololei ae i kona ona, e loaa no iaia kekahi aku.

 

He 20 k@@@@@@@ o na make o keia mahina @a ka la 29 iho nei. He 15 Hawaii. A he 5 no na lahui e ae.

No ka nui loa o ka hana a Hinoma ma Arabia, nolaila ua hookaulua iki ia ka kakou Akamoleka a hoi mai i ka Paokahi.

Eia mai makou ia i kakahiaka wale no, o kau iho hoi paha koe i ai na ka malihini i hoea mau aku hoi paha i ou ia.

 

He ekolu mau kaiko i kai huluhulu ia aku no Lahaina e ka mokual@ Lauaudine i n@hinei, no ka manao ia he @@@@@@mele malaila.

Ma kahi i @ aupepa no ka hebedoma e anuia ai ka hapaha Damm, he oono hoi a makou Lei Momi. Hewa ia ia?

 

He heihei waapa mawaena o na makai a me na keiki o ke kai o luna o ka moku@ana Bosetona, ke malamai i ana ma ka Pealua ae nei.

I keia po ka Ahahai Keaka Hawaii e wel@@ ai ma ka Hale Mele Hou, ma oo e hoooa ae ana, wale ak@ i ka poe ha@ e@@an@iio ma k@@@@ea ma noho i like kou m@@@@@@@@@@@ahe e noho malie @@@p@@

 

Ka h@@l@l@ ae o J A Vitor ae $160 @@kana i ka mea nana e hoike aku ke kanaka nana ke ahi i paa @ kona holele ma ililo. Hawaii.

 

Ma ka P@@@kahi ae nei e holoaku ai kek@@i mau keiki pahi aho o ka Bana Lahui i Maui, no na hauoli po a @@ i 30 La@la La 4. Na ka @@@@@@@@@na lakou i kono @@.

 

E naue ae e na poe makemake e aku i@na @@@ho me ka maiau @@@ka ako lauoho Hawaii @@kokoke i na i Kaumakapili. E naue ae a pau e ike ia Hawaii @@@@@he nui loa kalu auhau.

 

Kau Ka Weli

Lawelawe na Lima o ka Lawakua i na Ma’i o Kalalau.

Ka Mokuahi Waialeale Me Na Koa.

Make a me ke Ola oia ka Makia o keia Huakai me na Eiau Pu.

 

Mamuli o ka make ana o ka Luna Makai o Waimea, Lui Stolz, ua lawelawe koke iho la ke Aupuni i kekahi keehina e hiki ai ke hopuhopu ia kela poe ma’i o Kalalau. Nolaila, ua hooholo iho la ke Aupuni e hoouna ia ka mokuahi Waialeale no ke kahua hoolulu o keia poe, me ka hoolako pono ia me na pono kaua i hiki ai ke holopono ka hana.

 

Nolaila, ma ka hora 2 o ka auwina ia o nehinei ua holo aku la ka Waialeale me ka lawe pu ana ia kanakolu poe koa i lako me na pu a me na poka. Ua hele aku keia poe koa malalo o na hooponopono ana a Kapena W. Larsen. E holo ana hoi o Kauka C. B. Cooper, ma kea no he mea lapaau i na poe e loaa ana i ka pilikia, E hoolakoia ana ka huakai hele me ka ai e lawa ai na pule ekolu o ka hele ana.

Ua lawe pu ia aku he hookahi pukuniahi a Krupp. I mea hooweiwehi i na ma’i.

Ua lohe mai makou, i ka wa e ku aku ai ka Waialeale i Kalalau, hoolele ia aku na koa i uka o ka aina, a ia Manawa e kukala ia aku ai imua o kela poe ma’i ke kanawai koa, a ma Waimea no hoi a me Hanalei. Mahope iho o ia wa e hoolalia ia aku no he kuahaua e kauoha ana i na ma’i a me ko lakou mau kekua, a me na poe a pau e noho ana ma Kalalau, e pule no lakou iho iloko o iwakaluakumamaha hora.

O na holo kukai palapala ana mawaena o keia poe a me ko Mana, ma ka waapa e hoohana ia ai, a mauka hoi o ka aina me ko Hanalei poe.

Ua manao ke Aupuni e hopu pio aku i kela poe ma na ano a pau ina e ola a make paha. Oiai na hoopuka ia he kanoha o ia ano. Ua manaolana ia nae o holopono ana keia mau hoolala ana me ka hookahi ole ia o ke koko.

O ka mea apiki nae, e hiki pono ana anei keia poe i uka o na kahaone o Kalalau me ka loaa ole o na haawina poino me luna o lakou? Ua olelo ia o ke awa e hookun@ ai o ka waapa.

He lomilomi ia ka nalu, a ke laki ke pakele main a ualu lokoino mai o keia wahi me ka hoolana ole ia o ka auwe iluna o ka ilikai. Ua ka naaina makou i kela wahi nana ike makou he pilikia maoli no ke hoonahoa aku, kou wale no loa ua malio maikai aole he nalu, a i ole ia he kamaaina paha ka mea nana e hoopae i uka me ka loaa no nae i kekahi mau haawina a ka poino. Aole hoi oia wale, aka, me ka ike aku no ua make kela poe, lawe aku no keia mau pu kauoohiwi a me ka pu kuuiahi e kiki ai kela poe me he ilio la. Aole auei e hiki ka hele aku me ka hoomalielie ana e noi ai i ko lakou oluolu? i a manao makou o ka lawe ana aku i kela mau lako kaua.

Eia kekahi mea kahaha loa ia makou, he mana aku la no ka hoi ke kanawai koa ma kela mau apana elua wale no o Kauai, ioa hoi Waimea a me Haualei? Pehea i hoomana ole ia ai ma kela mokupuni helookoa o Kauai? Ua hookuihe ia makou no keia mea, a nolaila makou o ake nei e hoomaepopo pono ia mai.

Na Momi o na Wa I Koliu Wale aku la.

Houmania:

He lahuikanaka hoomanakii ka Aigupita, e hoomana mau ana i na kii i kela a me keia la me ka hoomaha ole. O ka hoomana o Osirisa a me loisa ka hoomana nui o Aigupita. I kahi Manawa, na hoomana ia ka ilio, popoki ibisa a me na manu.

Q na poe kiekie a hanohano, ua haawi mau lakou i mau waihona dala no ka bipi Bulu Apisa ma Mefiss, kekahi o na kii akua kaulana o Aigupita i ka wa kahiko, a ua malama loa ia na kii o keia holololoua maloko o ua luakini i noolania no nakii. O ka mea e pepehi ana i kekahi o keia mau holoholoua a make, ai ole i kekahi paha o na menu, he oiaio no e make no ia kanaka.

He lahuikanaka akamai maoli no ka poe Aigupita i ke kalai ani i na kii mailoko mai o na pohaku, na kii pena ia me na waihooluu ano e he nui. O na paia o na hale na hapala waie ia no me na kii o kela a me keia ano, na manu a me na mea kolo a he ma’i lalani o ka lakou mau olelo kahiko.

Ko Asuria A Me Babulonia Mau Lahuikanana.

 

He mau mile lehulehu nui ka Hikina hema aka o Damaseka, e ike ia no e Asuria a me Babulonia e hoopala ana i ka muliwai e Eaperale mai ka akau a kukake loa e lagi i ka huma o na muliwai Tagar@sa (Hidegela) a me Eaperale. Ua hoike mai ia no@ ka bake o K@nohi, no Asuria a me Babulonia, a pela no ma kekahi n@u hake e ae o ke Kauoha Kahiko.

 

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­O ua poe i apaia he mau @ gero-Euperate, mahope iho o ka lakou hele huakai ana mai ka hikina mai, a loaa iho la ia aina papu, a he momona no hoi ka lepo i kapai o Simara, oia hei o Mesootamia, a noho iho @ lakou malaila.

Malaia i kukuluia ai ke kulanakauhale o Babela. He nui a manomano ua mea kupanaha e pahaohao ai ka noonoo i na mea i hookumuia ma keia mau kaulanakauhale.

He elua mau muliwai kaulana loa ma keia mau aina, o Tigarisa ma ka hikina, a o ka Euperate ma ke komohana, E hoike ana o Kauka Deluge i kona kaahele ana ma ka aina o Aremania a hoea oia ma ke kumu ona mauna o Ararata, huli ae la kona alo i ka hema, a ike aku la oia i na wai o Tigarisa a me Euperate i ka wa ahiahi, ua hoopa ka ae la oia penei:

“Kahaha nani hoi kuu ike ana i na ‘wai dala’ o Tigarisa a me Euparate, na kia hoomanao o ko ke Akua ikaika a me kona aloha,”

Mai ka aina kiekie mai o Tigarisa a me Euperate main a kumu mai o na mauna kilakila Ararata, a pela no hoi i kahe kekee ai i ka hema a hiki wale i ka hui ana ma ka akau o ke kaikuono o Peresia. He 1780 mile ka loa o Euperate a he 1150 mile ka loa o Tigarisa. He memona maoli no na awawa o keia mau muliwai a hoea wale no i na wahi one mawaena o keia mau aina.

Ua kapaia ka hapanui o ka aina mawaena o keia mau muliwai e ka poe Helene, o Mesopotamia; a i ka poe Hebera hoi. O Sinara, aka, ma La hapa hema ako@oke i ke kaikuona o Peresia ua kapaia o Kaladea.

I kahi wa, na kapaia ka aina a pau o Asuria a e Babulona hoi, a ua palahalaha loa aku no keia aupuni a Asoria a hoohahani i ka waoakua one o Arabia. Aka, o Asuria Ponoi, aia no ma ka hikina o Tigarisa a hiki i ke komohana o na kuahiwi o Zagarosa.

He aupuni mana nui o Asuria Emepaea, e kau mau ia ana kona weli mawaena o na panalaau mai ke Kai Waenakonua a hiki i na aina kanawai paa o Media a me Peresia, a aia ma ka hikina hema o Asuria, moe ae la o Susa, a he panalaau no Asuria.

Ua hooponopono ia o Asuria holookoa iloko o na aupuni like ole ekolu, 1 –Ke Aupuni Moi o Babulona kahiko a Kaladea hoi. 2 – Ka Emepaea o Asuria, 3 –Ke Aupuni Moi o Babulona Hou.

[Aohe i laua aku.]

 

Ka Lae Loa.

Hora 2 pm. __ Ooloku ke kai. Haule ka ua wela ma Haualei me na hua inigi, pau i ka one he pae koa pololi, haule na anoano o ka pu i ke ahua o Pala@@@ a oia ka wa i kigi mai na oloke me ka pali o Kalalau no ka mea mai –„Make!Make“

He maka a holo ana, ua hahi ka ho@@ e aku ana o Kaalapahau mamua a kaihu me kona lehulehu puaa @@@@.

Ma ke kai @@@@ o Ka@@@@ he poe ho e ho@@@@@@@@@@@ua ahi p@apu ia o Kalalau @@@@@ ale n e he papo@@@