Ka Lei Momi, Volume I, Number 11, 5 July 1893 — Page 3
| This text was transcribed by: | D Hable |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Na Moku Holo i keia Ia
Keoni Kamaki, no Koolau
Lehua, no Hamakua, Hawaii
Bihopa, no Kapaa
Kaala, no Kahuku me Punalu@
Mokolii, no Molokai me Lanai
Mikahala, no Nawiliwili, Waimea, Koloa, Eleele me Kekaha
Iwalani, no Nawiliwili, Kilauea, Hanalei me Kalalau
Likelike, no Maui
KELA A ME KEIA.
Aole he o a i poino o kela p@ i hele aku @ Kalalao
E holo a@ au a ka Iwalani i heia ahiahi @ Kalalau
E hoike au i ke Kulanui o Sana Lui i ka la apopo, hora 9 kakahiaka.
Inehinei ka la 4 o lula', oia hoi ka la k@ia o na haole Amerika.
He uwali kauhale nui ka makana a kekahi puuwai loko mai kai no ka l@kini o Helani.
Ua hoolew@ia aku inehine i ke keiki i pau ai i ke ahi i ka po Sabati nei ma Kawaiahao.
He akua lapi o Koolau, ke kaeaea o ua pali nihoniho o Kalalau. Kapueu no ke kaaka.
Ua kii mai ka Likeiike i keia kakahiaka me na poe i holo aku nei i na lealea heihei o Kahului.
E ku mai ana ka mokuahi Peru i keia Poalinia iho mai Asia mai a h@lo loa aku no Kapalakiko.
Aole a makou pepa o ka la inehinei, na komo pu ko makou mau keiki me na poe kulaia nona ka la.
Ua panikai ia na hale oihana kalepa me na oihana aupuni o keia kulanakauhale ma ka la inehinei.
Ua ae ia o Mr. A W Carter e lawelawe i ka oihaua loio ma na alia hookolokolo a pau iloko o keia aupuni, ma ka Poaono aku nei i @.
Ma ka au na la Poaono nei, ua ku mai ka ia kuahi Warri@ mai Kikane a me Viloria mai, ka lua hoi a na mokuahi i ku mai ma Honolulu nei, no ka Hui Laina mokualii hou, a wa ia po iho, na hololua aku oia ne kona pahu hopu.
Ma ka auina la P@alima nei, na hoohikihiki aku o Calaudin @a kona oneki ia 60 ohua kapena, he ehiku o lakou no Kaluaopele, he 50 o'ina oneki a me 416 mau @ina @na lapana, no kona mau awa o'ku aku ai.
He 32 pu i ki pakahi 'ia ma ka la inehinei mai kakahiaka mai a ahiahi.
O ka hukihuki ha ila a na hui Pauoa a me ka Ha'e Hana Hao, ua ka moei hop@ ka eha, me ka la kolaia nei.
O ka lealea he@h@ w@ a i malamaia mawaena o na makai, a me na keiki i w@o ma ki la inehinei, na ka noi @ eo.
Na Kamehameha ka lanakila o ke kahua mokumoku kinipopo ma ka la inehinei. Pe lo ana puai ia o wale no a Mahina Kihikihi kona hoa pa'o.
I la hora 6 @ oi o ke ahiahi nei, ua hoolele ahi k@ ia ae la o luna o ka puu'a o Ali'olani, a pela no hui ma ka Paalii no ka hopena o @ hauoli Pokiulai o ia la.
Ua lawe mai ka mokualii Waialeale ma nehinei, he 15 poe mai lepera a nie ekolu kokua ma'i mai Kauai mai. E kali ana lakou no ka hopena e hiki mai ani maluna o lakou.
Ua huli hoi mai ke keikiaili Kunuiakea mai kana huakai aku nei na ke kahua o na ma'i lepera e noho la ma' Kauai. Ua waiwai no ka huakai a ua kanaka, ua lona no na ma'i o ka hele aua aku nei.
Hooni i ke kikala nui ka lewa o na kikala ma Kauluwela i inehinei ma kahi kokoke i ka kakou Lei Momi, mai na kane a na wahine, e lewa ana i o ianei na pauku kino, a e noho alii ana o Kaluaokeala i luna o na kane ame na wahine oia ka ike a ko oukou mea kakau.
Uu huli hoi mai o Kapena Robert Parker mai Lahaina mai ma ka Malulani onehinei. Makana kamailio mai aia no o Pali ke kuee la me na hoahanau o kona kihapai. He 60 ka nui o na hoahanau kue iaia e hoekaawale mai ke ekalesia aku, a he 10 wale no kokua iaia.
Ma ka po Poaono nei, ua hoao iho la o Joe [he wahi keiki Paniolo nona na makahiki i hiki aku i ka umikumamaono paha] e hou ia Keola me elua mau pahi loloa, me ka manao e hoopoino i kona ola, aole nae i ko kona makemake. Ua pile o Keola me ka eleu a haule kekahi pahi ia manawa ua hoomaka @ la oia e holo no kona ola iho. Ala, Kauluwela i malamaia ai keia hou pahi.
Ua loaa mai ka lono no ka pakele ana o ke ola o Kauka Oliva, oiai eia e pii ana i ka pali ma o ke kakaa ana o k@ kaa i ka pali ma ka piina o Kalaupapa e hiki aku ai i Kaunakakai. Ua make aku konu lio, a ua pakele mai kona ola. Ua makemake @ Kauka e loaa mai ka nokuahi Mokolii Kaunakakai, 'aka, ia halawai e oia me ka poino. Ma ka Poalima o ka pule i hala i loaa ai keia ulia'i ke kauka.
PAEMAKO WALE.
Ma ke awakea Poakahi nei, lulai 3, ua haalele mai la i keia o'a ana na Kuloloia, ke kamaiki aloha a mi'iuuli ohaoha a ko makou makainaka Mr. S. Kanio. Hoko o oa mahina pokole 6 a me 12 la o kona hanu ana i na ea ehaeha o ko keia noho ana, a hoi aku la ka uhane i ka Haka i ka mea nana ia. Ke kemo pu aku nei makou ma ka u@alo ana i na Mana Lani, a me ka pule na le Akua e hoomama mei i ka naau kaumaha o na makua i hoonele ia, a e hooleola ia hoi ko olua puuwai Inuluu.
NA LETA
Aule o makou makemake e lawe ike kuu i aha no na mea a pau e hoopuka ia uku nei malalo o keia puo manao no na mea a pau i kakania, mai e no makana ka no ka kakou wilimiii.
He Mahalo.
I ka Lunahooponopoho o ka wahaolelo hou ka Nupepa Lei Momi. Wehua kana:
Ua iona mai ia'u na ope pepa elua au i hoouaa mai ai me ka maikai, a na nana iho la i na mea hou o ua wahi wahaolelo hou nei me kona kino nani me he pua rose la e puia ana ke ala onaona. Ua piha au me ka mahalo i na manao pepa a me na mea hou, aole he mau manao hoino pilikino o loko. O na pepa i loaa i kekahi poe e iho, mai ia'u aku, ua nana lakou a ua hoike mai i ko lakou piha mahalo. He nui ko lakou makahehi 'no keia malihini hou, a ua nei mai e hoouna mau ia aku ka lakou pepa. Ke lana nei ko'u manao, e holomua aku ana keia pepa iwaena o ko makou nei poe a puni ka aina. O ka makai o na manao kekahi kumu e ikaika loa ai, a me ka nani o na moolelo, ku i ka hoonaue puuwai.
O ka'u pule e hooholomua ia kau pepa ma ka aoao o ka lahui. Me oe ko'u aloha pau ole, a me na keiki oni hua ko'u anoai.
Owau no me ka haahaa.
S. M. LIHAUAHI.
Lae Ahi
Iulai 5, 1893.
Hora 7 a.m. ma keia kakahiaka, he malie maikai ku moana, puhipuhi olali ka ipu makani a Laamaomao, pa ahe malie ke kaomi a ke kehau.
Hora 8 a.m. hookani pila ka na oopuhue, e wehe ana ka wahine Li'u ia he aha hulahula, ua kau na Muhee aweawe pokole maluna o ke kua o na Kekake a holo lealea Pokiulai' aku lu.
O kaikai kauhale, hoholo ke poo o ka moona pawehe Niihau i ka pohu laia Kuholo a pe'u hou mai no i hope, kakia pua kaupoku i ka honua, aohe eu nu na e hooni.
Laeloa.
Iulai 5, 1893.
I keia kakahiaka hora 6, he oluolu maikai ka makani, omaimai ka na, le'a kahela a Makaukiu i ka lai.
He wahi moku uuku ke @ mai nei luna, he mau lini a na Pake kaukana o kona oueki.
Hora kumahamaha me hapa ike ia ka wahine hiu i'a aole ena malo, he pa u wale no.
O kekahi lono, i keia ia i piha ai na makahiki he 80 e Kaahupahau, o Pele hoi, he 90, a o Milu ua ikaika loa kona ona waliwali ma ka puuwai, mamulioka ma'i lagaripa.
I leia la, ke hoopuka aku uai makou i ua lono hou i loaa u a ai ma ka Waialeale onehinei, no na mea i pili i kela poe ma'i ma Kalalau. Ua oleloia aiu uo ke kaeaea Koolau ke kupaa la me ka haawi pio ole mahope o na poe koa.
Moani ke Ala.
Auhea la o Moani ke Ala
Hoapili o Mi nei.
O ke aha kau mea e paweo nei
I ka makani Puulena.
CHORUS.
Ua kuhi au a he pono ke'a
Au e apaapa mai nei
E wiki mai oe i pono kaua
I olu au la e ke hoa.
Hoohihihi au la e ike aku
Ia wai mapunapuna
Rain Tuahine pio anuenue
Oia uka iuiu.
Eia au la ua wehi
Ua lia i ke onaona
Ia wai ono o ka lehua la
Wai mukiki a ka manu.
Hooheno no Puuhale.
Aia Puuhale
Ka eha a ka manao
O Sweet Emalia
Kuu aloha ia
Elua mana
I Manna Tamara
O ka alelehueia
Pohai a ka mau'i
Kupauaha o iala
I ka ana inai
Eia me a'u
Ka Iwi o Heneri
Okipau ke kolohe
Kima i ka liko
Ai kapo a ka manu
Iiwi Polena
Eia mai au
Ka Iwi o Heneri
Puawai hopo ule
A o Rokalia
Haina ka puana
O kuu lei hulu
O Sweet Emalia
Kuu aloha ia.