Ka Lei Momi, Volume I, Number 19, 14 July 1893 — Page 2

Page PDF (383.10 KB)

This text was transcribed by:  Syvette Johnston
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEI MOMI

Poalima, Iulai 14, 1893

 

UA KAUPAONA PU IA KA O HAWAII ME NA MILIONA DALA?

 

Me ka manao kaniuhu, ua ike lihi wale iho no makou maloko o kekahi o na kolamu o ka nupepa Puk@ La Kuokoa o nehihei e @, u@ oi nui aku ko na @ mau waiwai ma Ha @ i ko na wahi e ne, a no@ a he pomaikai loa @ i ke hoohui ia kakou @.

            @ ke kohu o ka noonoo @, a no hea mai hoi na @ dala la a na Amerika @ nei ma Hawaii nei? @ lewa mai anei, a i ole no @ popoi no @no paha o Hawaii nei?

            O ka mak@a i akioma mua ai, @o Hawaii nei no; noho i Hawaii nei a ulu ae la ka hulu puna o ka palahu, alaila, ku iho la ke ka@i hooloi, pokeokeo na Amerika i na miliona dala. Ahu no hoi kup@nahi i ka la o Mana.

            Malia nao paha o i ia mai makou, “N@ makou ponoi no ia me ka @ @ ko makou lae.” Pela no ka hoi paha, aka, kahe nae ua @ o oukou mahea, aole an@ @ o Hawaii i ka lepo @ ai a @oe ka ia ou @ @ a me ke gula mai @ lepo ponoi @ o Hawaii?

            @ @ iho la no makou, a @ loa aku ana no ka me@ mea l@ki ole loa no i @ Hawaii maoli ke aua @ ni o k@ aupuni no @.”

            @ he mea maopopo lea no @ no ka mea, ina no i ma@ ia ke k@@o o Le aloha i kahe ai ma @. P@pu no ka hooko @ i k@ kauoha kanawai, he m@ ia al@l@ ua oi loa io @ @ @ @@k@a o na pu @ me @ @ ma o Hawaii ukulii, @ @ @ @ moa i ku ai ko olelo @, @ @ hiki i na kanaka Hawaii @ @ mana aupuni @ @.

            @ m@ @kou @ n@i ia, aole @ @ @ona pu ia o @ @ me na @ la. Ua mau ia @ a hiki a k@ a mau loa ek@n@.

            Mai kaukai i n@ @ kuili a@ @, k@m@k@a @ @, i ua kanaka Hawaii. Hana iho no hoi ka oiwi e like me ka makemake, a o hoomanao nae, h@ hiki@ @ he ukuli k@ @ a pau. “E uku ia mai @ @la a me keia e like me kona hana @, @ p@ha he pono, ina paha he hewa.”

 

HOOHUIAINA WAILAKOLE.

           

Ke makemake mau nei no makou e maopopo i ko makou mau hoaloha, eia no makou @a ka aoao kue mau aku i ka II @ hui Aina wahakole a koh@ ole maoli no i k@ nana aku, a hiki@ ko makou ike pono ana ako, ua ulu ka-ioio maluna @ ka @ o @a kupuino la.

            No na kumu nui eha wale no a makou i manao maopopo @ le pono io ke hoohui ie o Hawaii nei me ka Ripubalika nui o ke ao nei, oia hoi keia @.

1.       Ina he aupuni hupo i@ a he nele loa nohoi ka hoomaopopo ana ika pono a me ka hewa, mai ka moi a na makaainana me ka hoomaopopo pu ole ia o ke Akua oino, a ho nele loa no hoi i ka noho ana Kristiano.

2.       Ina no la hoi ke lah@ikanaka “poo ole” mai lakou no lakou ponoi iho, a i ole ia, i ka la 16 a 17 iho nei paha o Ianuari poina ole, pau loa ae la @a hoi na pua alii o Hawaii, a koe wale no o na makaainana.

3.       Ina na noho he ahaolelo kuikawa a he ahaolelo kumau paha, a ua hooholo lokahi ia mal@ko o ia ahaolelo mai ka nohoalii a na makaainana ma ka hana ana i palapala hoohui me kekahi mana aupuni o ke ao nei.

4.       Ina na lokahi ka lahui holookoa e kipaku i ko lakou Moiwahine i aloha nui ia mai ka nohoalii ae o Hawaii.

5.       Ina ua pauaho mai ka Moiwahine i kona lahuikanaka a hoike mai i kona mau manao waiho i ka nohoalii o kona aupuni.

6.       Ina ho lahuikanaka o Hawaii ua emi iho koua nui malalo o ka heluna kupono e noho ia a e kekahi poo kalaunu.

7.       Ina paha he aupuni aikanaka keia, etc.

Al@ila ina me keia mau ano ae la i hanaia ai ma Hawaii nei, alaila, na nui io no ka

pilikia, aohe kanalua ana i ke kumakai@ aku i ka aina. Ua lilo maopopo me ka luhi ole a me ke kali ole ia aku.

Aka, ina aole pela, alaila, me ko makou wahi ikaika a p@ i haawi ia mai, ke ku mau aku

nei makou ma ka aoao kuo i na @ @ @ aku ana @ ko makou Moi @ o Liliuokalani, ka inoa poina ole o ko makou aina H@, @ pono no a pau.

 

Ka Waiu a me ka M@ Momona.

 

            “Niiai la N@ Mo@ @ na t @ h@ t@ W@ i @ iki@ n@a ia Kaholoholouk...@

            Owai ke Kahunapule o Honolulu nei i kial@ o ka lu@ a mahope k@ A@, O mea no hoi, oinei @I@ oHana. I ka puka ana mai o ka la, owai o Honolulu nei ke ike mua.” Aole ka oe i ike East K@ @ K@ wale ka oe.

            Ninau aku @ “Heaha la ia mea ke Lei Momi?” “He nupepa Hawaii @ @ loa la, Aole la ou hoom@.” “Heaha hoi paha ka @ ia mea he Lei Momi? @ oli oe – He K@ la – L@he oe?” “A he oiaia l@.” O@ e ae la ka palahu.

            O hea kahi malamalama mau o Honolulu i ka a ia e ke @? O Kauluwela.

            I aha ia o Ew@ pi@loko mai nei – Eia Ew@ h@ k@ @noae, ua ohi hewa i ka ia Hamau o ka aina.

 

Aole i Hopo o Kina.

 

            Ua o@elo ae ka Viceroy (Hope Moi) o Kina, ua makemake oia e hoonua @ i k@ @ mokulana i Amerika, e hoikeike i ko lakou ikaika kaua moana. Ua olelo ia no hoi he oi aku ka ikaika o na mokukaua o Kina i ko Amerika, e hiki ole ai i ko Amerika mau mokukaua ikaika ke hoopapa aku. O ka mea pilikia wale no, o ka @ ole ia lakou ke hakaka, a he hawawa loa hoi ina o lakou iho no na luiha moku.

            Ke kaen@ nei nae o Kina, ua lawa oia me ka ikaika e hiki ai ke hoonanene aku i ka ikaika ka@ @ lokahi mau aupuni mana nui o ka honua nei. Ke ku nei oia me ka lawa i kela a me keia wa @ kauoha ia ai no ke kaua. O ka nui o na kanaka oia kekahi mea i kaena loa ai o Kina, a ke ku nei oia ma ke @no oia kekahi o na aupuni ikaika o ke ao nei.

 

            Ua hala i ke ala hoi ole mai o B. Kaana ma koua wahi noho ma Leleo, i keia kakahiaka Poalima. Ua haalele iho oia ma keia ao he wahine me ka ohana he nui.

 

@ i ka @ L@ @ ka Lawaku

 

            @ ana he mau hoaloha ma ka aio pono iho ka Hale Leta i ka awakea Poalua nei: K@ @ “Pehea iho nei hoi na palapala hoi aina @ kakou i hoi iho nei i ke aupuni i mau eka aina no kakou?”

            K@ - “Oiahoi, na waiho ak@ @ hoi au i kau palapala ilole @. (Hale Lotu) @ la hoi @ i ai?”

            K.- “Uo Uini hoi a’u eka i hoi ai.”

            K’w.- “I@ pela, eia aku no a maho@e loaa mai.”

            E ua makamaka aloha o Hawaii, ke @ aku nei ka Ka @ @, @ i ke kukulu ia ana o nei mea @ honua i ka B.C. 1001 (ina o ka @lolei ia) a hiki i keia A.D. 1898, ua iike me 5997 makahiki ia, a ma e kau hou aku ana @a poepoe honua maluna o ka @. 19 Kenetaria hou aku @ole loa no e lewalewa mai ana ia mea @ he “he aina haawi wale.”

            He m@ imikai ika hoomaka ana, o@o e like @ la moli, aka ma kona hopena, he like me ka hueloawa o ka make. No Hawaii @@ka aina, no na alii hanau o la aina, no ka m@ o ke Kala@ a no Hawaii no ke kanaka Hawaii.

            Waino malio loa ia Hawaii pel@, aole oni, aole hookala@, @ nani o Hawaii. O Hawaii, e umi i na koho hikiwawe ana, o kani no auanei ka lakou la kaena, hei aku la oe i ka upenakou a ka lawakua.

 

Ka Laeloa.

 

            Iulai 13, ho@ II o ke aumoe. Imoimo mai ka maka o ua hoku ma ka hema.

            Hoea ka la me kona olinolino keia wa, ko kiai ia nei na kinana moa mo na elau pu. Huhu hooomaomao, p@i i ka @ @ wela, ala @ @ kupua o k@ @ hiamoe ko ka honua.

            Mahanahana ka ua i ka nona ia e ka makani. Lele pau@ ka ihu o ka Naia ilana o ka lope, kuemi hope o Kaahupahau i ka hohono o ka uwahi maluna iho me he pa’upa’a@ Auwo!

            Hoounaia na elele o Poinikia no ka hakilo ana i na kamalii, huhu na kamalii pau nui i ka holo. Nae iki ka opua maluna iho.

            He huakai hoolewa nui ka na i’a o ke kai no na kino make ekolu ia Koolau. O Oopuhue ka mea alakai, ia Honu ka hae pio.

            Ho@ana ka ua i ka huihui ana o ka La.

            Akuaka no Popoki no ka huhu