Ka Lei Momi, Volume I, Number 24, 20 July 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

HELA A @

            I keia la e hoike @ kula Alii o Kahe@. E @

 

            He wahi hookulukulu paka ua ko ka po nei, e ole nae ia ahona iki ka welawela o ka makaui.

 

            Na ka Bana Luhui i hoonanea ae ua ehua o ka mokuahi Auseteralia inehinoi makai o ka uwapo. Ua hiki no.

 

            Ua pa'i ia ke kii o ka Ona Miliona, kana wahine a me ka laua keikamahine mehinei oiai lakou e ku ana maluna o ka oneki o ka Auseteralia.

 

            E holo ana no Hilo ma ko Kinau o ka la apopo ka Hamuku Hikikoki a e hala ana paha he ekolo mau pule laia ma kaua huakai hoomaha.

 

            O ke kumupaio e malamaia ana ma ka "Aha Paio o Emu Hale" ma ke ahiahi Poalua lulai 25, oia keia: "Ho hana maikai anei ka ohi a hookaawale lou ia ana o ka ma'i lepera mai ko lakou ohana aku a i Kalawao pahu?" Lunahoomalu, John Kamakaia. Na pukana, Sam'l Kamaiopili ma ka aoao e olelo ana maikai; Paitia ma ka aoao o hoole ana.

 

Kalaeloa.

            Iulai 19, 1893. Hora 3 a.m., a naue ne ana na manu Pikake maluna o na ale me na puolo bipi miko ole ma ko lakou mau nuku. Na ka Pueo o ka Wao@ kua i paikau hele ae ia lakou.

            Olinolino ka maka o na hoku i ke kupuni mau a na ao Kaalelewa. Poha ku lamaku no kaowelawela o ka ea o ka honua.

            O ka mokualii aia mawalio o Kawaihoa me na mea hoowelawela pukaihu kahi i moku ai. Ke pu a la ka uwahi iwaho o ka Lae o Kalanu, o ka hookui aku koe me ka pukoa o ka moana.

            Ua ala na moku o kai lilo loa, ke kani mai noi ka o@lo a Dime@ata.

            Ke niniu mai nei ka Hale Aniani o Wanadelina iloko o ka niuliwai a Hoanoho. A ke iloko o ka Mahina.

            O ka hoike kaia a ke kilo oluna o helolono me ka ohenana kupua.

 

AINA MAMAO.

 

            O na puoahi @ ahi P@set, i hoopii ia ai no ka hou ana ia ekolu mau Pake ma Sanahai, ua hoomaia aku no Geremania e hookolokolo ai.

            Ua hoike ae ka nupepa Ekeleta lapana i kekahi mea hou penei: Ua hoolele malu ia aku iuku o Jinsen i ka po he mau luko kaua a me na poka mailona aku o na mokukau@ Pake Kweiyuen a me La@. A na @ ona aku na manawa Amerika a ku ana malaila i na waapa iuku e ninauinau pono ai no keia lono.

            O ke kapona, ka wiliki, kamalamamoku a me ke kamana o ka mokuahi Beritania Prodane ua makanaia aku lakou e na ona o ku moku a me ka poe na lakou ka ukana oluna o ka moku mamuli o ka lakou mau huna koa wiwo ole ma ka hoopakele anu i ka moku mai ka pau ana i ke a@i@. E holo ana ka moku mai Capetown ao no Auseteralia me ka piha i ka ukana me 200 pahu poka pahu. I ka wa o ka moku he 600 mile ka mamao i ka moana, na puka ae la ke alo iloko o ka moku, nolaila ua iho aku la ke kapena a me kona me a hoa a kiola aku la i ka lauahu iloko a ke kai. Ua pakolo iho la ka moku me ka poino ole.

             Ke hanaia nei kekahi moku ma Cardiff, Wale, me ke kila wale no a p@. O kona mau kia he kila wale no p@a me n@ wahi @ ka moku.

            He 21,000 ka nui o na p@ noho nei ma Kapalakiko.

            O ka averiga o ka uku hana o na kauaka hana ma Sepania, he 40 keneta o ka la.

            Ua hoike ae o Kapono Fawkes o ka mokukaua Beritania Mercurry, e like me na kanoha i loaa aku iaia, ua kukulu ia aku la he kia hoomamao no na poe i make o ka makauahi Bokahora ma ka akau @ kuhi kokole loa i @

 

KUMUMANO.

"Na mana o ka lewa a me @o ka Aina.

 

            I ka n@ a me ka hoomanao ana o ke kanaka Kiritiano ina manu o ka lewa a me ko ka Aina, aole no ananei e nele ana ka p@ii aku o kona mau manao no ka nui o ko ke Akua lokomaikai a me kona akamai puni ole.

            I ko ke Akau hana ana iuna manu ma ka Aina ua @eie@e le pono O@ He ol@ na manu e noho ana ma ka aina moloo, a he ok@ hei na @ e noho ana ma ka wai, a ua haawi aku Oia ia lakou he @ ai kupono e pili i ke ano o ko lakou noho ana a me ko lakou oia ana.

            O na manu e noho ana ma ka wai, ua lanaia ko lakou kino me he moku la ke ano; o ka opu, oia ko hilo oia ka moku, ka ai, oia ko mua, a o ka puapua oia ko hope, o na wawae i paa i ka alualu, oia ua hoe, a o ka hulu vanikaia me ka aila me he ke nu la oia ka mea e pakele aip mai ke anei mai. Oia iho la ke au o nao manu a kakou e iki nei ma ka wai, e lua ka nohe, ke kaka, ko koloa, a me @ manu noho wai e ae he nui, a o ko lakou ia a me ko lakou huki he mau mea ia e pono ai ke kaua.

            O na manu hoi e noho ana ma ka lewa ua makaukau lakou me na eheu me he mau pea la i kupono no ka hooikaika ana i ka makani, a o ko lakou mau puapua; oia ko lakou hoeuli ma na wahi a pau a lakou e hele ai, a o ko lakou mau iwi na hakahaka i mama ai hoi no ka lele ana me ka pilikia ole.

            Nolaila ma keia, he mea pono ia kakou ke nana iki i kekahi mau manu o ka @wa a me ka @ kou mau ano pakahi.

            O ka A@o ke alii o ka lewa, he manu @ hoi, a @ ho@hana ia no ka poe i h@h@ ka nao @ pii ke h@ manao ma ka p@ o ke A@ mili@ i @ona @ na nani.

            O Ka Nunu, @ hoike nuna ma ka Palapala Hemolele, a me ka oluolu. Oia @ i hai aku ia Noa i ka wa o ka kalakahiwahi, a @weia h kona helehelena @k@ Uhane Hemolele i ka wa i @apet@ ia au o @ ke kakou Haku.

            O. K@ Pueo@ ia a @ nei mai @ la @ malu no kona wa e lele ai no ka huli ana i keia mua ai a i ke ao no hoi i kekahi wai. He ano diabolo @ no keia manu, a ua kupono loa oia e kapaia pela.

            Ka Moa kekahi mea e pono ai ke kanaka, o ka io he mea ai a pela no hoi kona hua. A o na manu liilii he nui he mea e lealea ai ka pepeiao i ko lakou kani ana, a o @ lakou mau hulu lio @ na maka i ka nana ana.

            Ua noonoo ke Akua i ke ano i kupono i ko lakou oia ana, aole o lakou lulu hua, aole no hoi he lilo ana; aku, ua lilo na lau o ka nahelehele, na una a me na hua i mau mea ai ua lakou, mai ka Iwa e kau aheahe ana iluna o ke ao a i ka moa e kolo ana iwaena o ka manu.

            Ua lilo na manu i mau kumu ao no kakou ap@ ma ka nana ana i ke ano o@ ka lakou hana ana.

            I ko lakou hoomakaukau ana i ka lakou mau punana, maluna o na laau kekahi, a ma na mawae pohaku kekahi o ke kuahiwi, a na pana ia me ka noeau a me ke akamai. He manu maloo, he lau laau a me kekahi mau mea ea@, oia ko waho, a e ko loko hoi, he mau mea palupalu e oluole ai keiki me ka maikai.

            Nawai i olelo ia lakou ua hiki i ka wa e hanau ai i ka hua, e pono ke hana mua i punana? Nawai i olelo ia lakou e pono ke moe iho maluna i kiko na keiki? Nawai i hai aku ia lakou e huhu aku i mea hoopoino i na keiki? Nawai i hai aku ia lakou e huli aku i ka ai kupono a e pakiko aku i na keiki? Nawai i no ia lakou e houluulu i ka lakou mau keiki malalo o na eh@ i pumehana? Nani ko ke Akua hana ana i keia mau mea mea kona akamai puni ole.

            O kekahi mai manu haalele lakou i ka aina i ka wa e @ wa wela, @ haalele i ka @ olelo ia la  @ oluolu ma kahi @ nana e ku@ Alanui mai @ko K@ i hai aku @ wa @ hoouluniu @ i ka wa hookala" Ua maopopo no na ko ke Akua a@ malama ia lakou a me kakou a pau aole. Oia e haalole ana i ka mea a kona @ i h@ hiki aku ka "Hopena"

            D. K. ALAWEHAKU.

            Honolulu July 1@, 189@.

 

ILIO N@WALA.

 

@