Ka Lei Momi, Volume I, Number 33, 31 July 1893 — Page 2

Page PDF (441.39 KB)

This text was transcribed by:  Alika Olsen
This work is dedicated to:  Classmate/friend Bernard Kahapea

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

IULAI.

Sabati              Poakahi           Poalua             Poakolu           Poaha              Poalima           Poaono

                                                                                                                                                1

2                      3                      4                      5                      6                      7                      8

9                      10                    11                    12                    13                    14                    15

16                    17                    18                    19                    20                    21                    22

23                    24                    25                    26                    27                    28                    29

30                    31

 

KA LEI MOMI

Poakahi,          Iulai 31, 1893

HE OHU KA HEWA, AOHE KUAHIWI KAU OLE.

 

            I ka nana ana ma ka palahalaha o ke ao nei, ua ike nui ia i ka manawa koe-u o ke ea, aia no he mea e palaha pu ana maluna o ka aina i kapaia he ohu, a e kau ana maluna o na wahi kiekie, na wahi haahaa, a pau pu no me na@ ouwa i ka uhi holookoa ia.

            Nolaila, ua kaulana nui keia mea ma kona olelo io ana he "ohu ka hewa aohe kuahiwi kau ole."  Pela makou i hoomanao wale ae ai i kela puali Koa Hoola i kapaia ka Ahahui Kinai Hoomanaon@o, ko puali lele like kela, kuni like a hana like no hoi ma na ano he nui, e auamo like ana i na hana i na manawa a pau a lakou e manao ai e hana i ka hana hoike euanelio i ka wa i hala.  Aka, he mea kamahao loa i keia wa, aia ka ua maheleloa ae la lakou.  O kekahi hapa, ke hoomau nei no ma ke alahele mua mailoko a waho, a o kekahi hapa hoi, na koho iho la ma ka rula ana a ka maua noho o ke kanaka.

            Ke puia mai nei ke hohono o kekahi o na puali anela nei ma kekahi o na nupepa Hawaii, ua wela ia paha ka hulu i ke ahi.  Ina pela, oia ma makou i o ae la maluna.  Aku no makou iho, aole ia o ko makou kuleana o kamailio ai ma ia mei, aka @loli wale no o ka apakau ao o ka waha a @au ae la i ka inoa o ka Moiwahine.  Na ka Moiwahine anei i hoopukawili iho ia ia oo a pauk@a?  Aole, ua ka hahai mahope o ke dala, a manao ae oe o ke kumakaia aina oia ka mea e ola'i kou ilihune.

            Ke haawi nei makou i ko makou mahalo nui no ko ke Akua malama hiipoi nui ana mai i ka Mea i hoinoia maiwaena mai o na enemi, a i hanai hoi i Kona lahui palupalu me ka hau lani o ka lokomaikai mailuna mai.

            E ola ko makou Moiwahine a kau i ka pua aneane, a e ulupaia ka mea e owaka ae ana i ka hoino no ke Alii ka Moiwahine o ka Paredaiso.

 

POINO KA MOHIKANA.

HELE ULUULU NA POKA WELA A KA MOKUAHI AIHUE SILA.

 

            O ka manawa Amerika Mohikaua ua kipoka ia oia o ka mokuahi aihue sila Alekanedero ma ka la 23 o Mei, a ua poino ia.  O ka Alekanedero, ua holo loa aku oia a nalowale.  Ua loaa mai keia lono ma Port Townsend mai Onalaska mai ma ke alu ae o Sitika maluna mai o ka mokuahi Topeka.

            Ua holo aku keia moku ka Alekanedero mai Kapalakiko aku i ka malama o Aperila i hala malalo o ka hue Hawaii, no ka hele lawaia ana ma na kai o ka Pakipika Akau.  Ua holo aku keia moku me 60 a oi mau kaneka, a o ka hapanui o lakou ua maamaaloa ma ka lawaia sila ana, a ua lawe pu aku oia he kanaha a oi mau pu raifela Winchester a me kekahi heluna mahuahua o na pukuniahi liilii.  Ua lawe pu oia he heluna nui o na eke paakai no ke kupi ana i na ili a me na pahu barela nu nui e waiho ai na ili.  Ua ohi no hoi a McLean i na luina mai Kapalakiko ae he poe wale no i kupono no ka hakaka.  A ua wawa wale ia ae no hoi, ua manao oia e hooholo i kona moku ma ke kai sila o Iapana a ma ka mokupuni Cooper paha, ma na kapakai o Siberia.  O McLean ke kapena o keia moku, ua kaulana oia no kana mau hana ino he nui ma na kapakai o Iapana.  O kekahi o kona mau, moku ua hopu ia e ka manawa Rukini, mahope nae o kekahi paio hahana ana.

            Mamuli o ke kaulana o kana mau hana ma Iapana, ua hoohuoi wale ia iho la aia no pala oia ke hoao nei i kana hana ino ma na kai o @ a i ole ma ko na laweia paha o Berina, no hala ma @ ia iho la no au@ Amerika o kiai makaala loa nona.       

            Ma ka wanaao o ka la 25 o Mei, ua ike ia i ku la ua mokuahi nei (Alekanedero) e ka Mohikana e hoopuka mai ana ma ka aoao malalo o kekahi wahi mokupuni i kaulana no ka nui o ua sila malaila.  Ua kau aku ka Mohikana i kekahi hoailona i ka Alekanedero e ku iho, aole nae i hoolohe ia mai, a no ia mea ua kipoka ia aku la oia a halahu wale aku la no mamua o kona ihu.

            I kela manawa na hoomahuahua loa ia ae la ka holo o ka Alekanedero, ko ke nana aku iaia @ai ke kai ma na aoao, a ia wa no iki aku ai oia i kekahi o kona mau pukuniahi a lele pololei aku la ka poka a komo ma ka aoao o ka moku Mohikana a hoopoino aku la i na enegini.  Ua ki pinepine aku la ka Mohikana i kahi moku aihue o ahai la ka pupuhi, aka ua lele wale aku la no kaua mau poka i ka makani.  Ua ku iho la ka Mohikana no eono hora no ka hana hou ana i kona mau enegini.

            I kela wa, ua nalowale aku la ka Alekanedero iloko o ka wa e puhina ana ka ohu a pau aku la kona ike ia ana.  Ua koke wale iho ka Mohikana i ka huli no kekahi mau la mai aole nae he loaa a hiki wale no i kona hoi ana i Onalaska.  I kona wa i ku aku ai, o ka wa no ia o ka mokuahi Crescent City e makaukau ana e holo no Sitika.  Ua holo aku ka Mohikana e nana i ka mokupuni ana i ike aku ai i ka Alekanedero e hoopuka mai ana, a ike ia iho la me he la ua pepehi ilio oia i kekahi heluna nui o na sila mamua koke iho no, no ka mea ua loaa aku e omamaka hou ana nona mea i hanaia malaila.

 

KANALUA IA KA OIAIO.

            Wasinetona, Iulai 19.  Ua ano kanalua na noonoo o ke Kuhina Kana Moana no ka oiaio o ka moolelo, e pili ana i ke kipuka ia ana o ka mokukaua Amerika Mohikana a poino e ka moku lawaia sila Alekanedero.  Ke hooiaio loa ia nei na lono o kela hui ana o laua ma ka la 25 o Mei.  Ke paa nei nae ma ka papa hoomanao o ke Keena Kaua aia no ka Mohikana ma Port Townsend a hiki i ka la 27 o Mei, a aole oia i haalele koke iho no ke kui Berina no kekahi mau la loihi mahope mai.

OLELO NA ALIIMOKU O KE GARNET AOLE I POINO LA MOHIKANA.

            Vitoria (B. C.), Iulai 19.  Ua ku ae ma Esekui@ola ko ka Moiwahine mokukana Garnet i keia kakahiaka.  Ua hoike mai oia i ka laua halawai pu ana me ka Mohikana ma ka la 9 o Iulai.  Ua hoike pu mai oia i ka nui o na mokuhana i hopuhopu ia no ka aihui sila.

            Ma ka hoike a Kapena Hughes Hallet, e pili ana no ka Mohikana, ua olelo ae oia: "Aole au i maopopo i ka o aio o kela lono, a na manao au aole no he oi io o ua mea i hoolaha ia.  No ka mea, ma ka la 25 o Iune ua halawai pu makou me ka Mohikana ma ka moana a hookomo like makou i Sand Point.  Hookuu like ko makou heleuma.  Ua kuu malaila ma na la 25, 26 me 27.  Halawai heu makou mahope iho, a ia makou i haalele aku ai ka Dutch Harbor i ka la Sabati, Iulai 9, aia oia ma ka uwapo hooili lanahu.  Ma ka Poakahi e hooili lanahu ai oia, a aole e pau koke ia la.  A hiki i kela la aole loa he wahi poino i ike ia.  Haalele aku makou i ka la 3 o Iune iaia, a ma kela 13 halawai pu aku la me na mokukuna a huli aku la ia lakou."

            E ku iki ana ke Garnet maanei a hiki i ka wa e loaa hou mai ai na kouoha.

 

KA AETO ME KA BEA.

 

E lilo ana ke Awa o Nu Ioka i Kikowaena no na Aumoku Kaua Rukini ma ke Komohana nei.

            Nu Ioka, Iulai 14.  Ua loaa mai ka lono mai kekahi poe Rukini mai i keia la, aia ke liuliu la o Rusia no ka hoouna ana mai i kona mau aumoku kaua kumau ma na wai o Amerika, a o ke awa lumi ku-e Nu Ioka kahi i manao ia i kikowaena no lakou.  Ua loaa mai na hoomanao ana mai Sana Peterobuga mai ua halawai iho ka pai a o na aliimoku Rukini i kela pula aku nei no ka noonoo ana i na mea e pili ana i kela pa kapili moku nui o Erie, a ina e maopopo loa ae ana ka nui o na moku kaua e hoouna ia ana, alaila, e hoolako ia aku ana ua pa kapili moku la me ka hoomaemae hou ia.  I keia la i loaa hou mai ai ka lohe e pili ana i ka halawai ana o na luna aupuni o Rusia a na hooholo o wehe koke ia ka pa kapili moku o Erie i wahi e hooi ikemae ia ai na aumoku Rukini e holoholo ana ma na wai o Amerika.

            Ua lilo keia hana a Rusia i mea e hoopioloke ia ai na noonoo o na aliikea Amerika.  A ua manaoia, mamuli wale no o ka hoomahuahua loa ana aenei o Amerika i kona mau aumoku kaua.  O kekahi hoi, no kela ninau wale no paha o ke kai Berina, a ke hoomahuahua loa nei o Beritania i kona mau aumoku kau i ma @se kuimala, Beritania Kolumbia, a me ka Alelanika.  A ko manao wale ia nei no he mau hana ano hoohaehae paha keia o Rusia ia Beritania.  Ua olelo ae na aliikoa hikini e noho nei ma Nu Ioka, ua oi ae ka nui o ka Adimarala Rukini mamua o ka Adimarala Beritania Blake e noho maua nei maluna o ua @ Beritania a pau ma ke kai Berina.

 

NA LUNA LAWE PEPA

            Malalo iho e ike ai ko makou poe heluhelu i na luna a makou i hookohu aku ai no ka lawe ana i ka makou pepa, a ia lakou wale no e loaa ai ka pepa i na poe e makemake mai ana, a i ole ia, ma ke Keena nei no hoi.

C. B. Menese              D. Kahaleluhi              Samuel Kapua             Sam Kaanuana           

S. K. Keawe

            Aole i pili keia i na luna mawaho aku o ke kulanakauhale nei.