Ka Lei Momi, Volume I, Number 1, 5 August 1893 — Page 4

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

4          HONOLULU, OAHU, AUGATE 5, 1898.

 

Ka Lei Momi

--

POAONO AUGATE 5, 1898.

--

"AOHE I PAU KUU LOA"

--

            "E ka la o lalo e, papale i kuu maka i ke aloha, kiei olalo ua, kau mai na la ino, kaanini ae au holo, holo ae au me he ia la."  Kahaha, he keiki ka la ea, ae, ua hanau mai la, a aia ae la ma ka poli o kona mau makua, a ke kolo hele, la maloko o ka hale.--Auwe, ua kaanini ae la e holo aku la, eia io mai ka la; he keiki, he kama, he ieWe nou e HaWaii.  Ke haIo aku la i HaWaii e Keawe, in a pela, imia na kini i ka eka o Wahinekapu.--Ola aku la ia kini, ke a mui la ke ahi.

            Pehea, pau ae la anei la loa?  Aole ka, aia la ke kipa mai la iluna o Haleakala, ke kiei iho la i na ulu o Lele, ke alohi pu ao la me ka ua Apuakea o Hana.  Ua hihiki, ho aku i ka nui mau o kaua.  E ku ma ka puka, a e kikeke, na ke aloha Wale ae no ia mau kini.

            Auwe, aohe no ka i pau ka loa, ke kikaha loa ae la i ka moku o Ilina, o ka inu ae koe i ka Wai ka-ilima o Lanai, ua hiki i ike ae i ka pohu lai ou e Kaholo, mai kuu mai auanei oe iaia.--Ahaha!  Hemo!  Aia la i ka luna o Haupu, o ka lei ae koe in a nu'a mokihana o Kamaile, a ua kuu ka ka luhi, aia la ke hiolani mai la i na nu'a paWehe o Niihau; a eia koke no la me na Wai momona o na pua, a eia mai no la ua maemae.  Inu a kena, nuu no a laWa.

            E ike mai i ka malihini hou, ua hala ua la i ka poli o ka makua, ua kino a manu ke keiki, a eia mai la me kona kahiko pilia.  He ma'u no kahi ma-na uWala a kamau iho hoi kahi olo, pu Wai, a o ka paa no ka hoi ia la o ka houpo.

            He mea opine no na home in a he hookah Wale no kukui, e aumeume ana hoi a pouli kahi aoao; pela makou i ake nui ai e lako na home me na kukui like ole, KA LEI MOMI, Kuokoa, Hawaii Holomua a me Ka Leo o ka Lahui, a me na ipukukui namu na ka poe maa i ka Wili ana i mau kukui.

            Aohe kali ana, aohe no hoi e noho poele pu, a puni Wale i na olelo hooukukua oiaio le e paah@alo Wale ana.

           

HIPAI I KA HANA O HA

MANAOLANA

--

            Ua wela ke kula, ua mahana mai la ka la.  Ae, eia mai makou i ka manawa mua loa o ko makou kaala naa aku ma keia kino olino hou i hoonu'anu'a ia no ka pomaikai o ko makou mau kini makamaka, a o ka makou no nao e ulono aku la, e hapai like mai kakou i ka bana o ka manaolana, oiai he au k@pikipikio maoli keia.

            Ke nee mau aku nei makou me ke kamumumu o ke aheahe malie, e iiai aku ana i ka noho ana makamaka like ana maWaena o na lahui like ole a pau e luakaha nei ma na kaiaulu ou e HaWaii, me kauhi ana i ka haomana Waanui, ke ahonui a me ka alo ana i na inoa he nui ma keia moana laula a akea o ka papapa'i, me ka nana ole ae i na ehaeha he nui, aka, ke eha nei makou no Hawaii, a ke nou nei na kikiao makani o keia ao akea, aka, imua aku a hiki i ke oo loa ana.

            Eia mai KA LEI MOMI ma koua mau keena i hele a lehau i na mea ai ono a ka makemake, nuu iho no na ka OiWi, aohe he hopuhopululu ana.  Mai ku a makau, aka, e hopu mai, pupukahi ae, no ka pomaikai o na kini manu inuwai pua a hiki i na pea o ka aina.

--

UKU PONO IA KA MEA

HOOPALALEHA.

--

            O ka mea e kiai ana i ka pono o ka lehulehu, aole loa oia e pono e hiamoe ma kahi kiai, a i ole paha e nana maka maoli aku no i na hana pono ole a ka poe ana i hoonoho ia aku ai e kiai.  O ka mea i hoonoho ia aku mao na lawehala o Kawa, aia ka mea a makou i nini loa ui, o ka mea nana i aihue ua poahku o ke kalaunu, a mamua pono no o kona pou ihu i hoao mai ai e mahuka, a ua hemo io no; a e ole ka makaala o ka oihana makai, paahou ai.

            Ua maopopo no ma keia, ua kokua o Kapena Tripp i keia, o na laWehala a pau i kaa aku la malalo o kona malu, a oia ka mana e hooko i ke kanaWai, a o na epa ana a pau maluua no ia o kona hokua; aka o keia nae hoi, ua ike maoli aku no ka Luna Paahao i keia mau hana, noho aku no nae akaaka.

--

            O ka huina dala ka Waihona o ke Aupuni a hiki i ka la elua o Augate nei, he $394,196,74.

 

KA

LAHUI HAWAII

--

            Ka inoa ihi nani au e ka mea aloha aina i makeo ai, he inoa haaheo nou e ka mea aloha lahui i makamae ai, a maloko o kona opi, a malalo hoi o kana walona kilohana o ka lanakila, e melia nei makou ia makou iho, he opumalumalu no ka maka peni, a he palekaua no ka mekou mau manaolana i hilinai ai.  Iluna o laila ko makou hau li-a ana a pau, a me ko makou upu ana i na kau a kau, a no ia kumu a me na koni ana o ke aloha lahui oiaio, ame ka makee ana i na'ili hanau o ka aina i lawe mai ai makou iaia, he lamaku no ka kakou popa, a no ko oukou hoaaloha pipili paa e ke kanaka hawaii he inoa haaheo kupono na kakou o hiipoi ai.  O ko makou mau ake ana, a me na iini ana o ka naau, e imiia ke kulana holomua o ko kakou kulana lahui, a hiki i ke auhulihia ana o ko ke ao nei  E mau hoi kona lauakila ma ke ano he lahui kuokoa a hiki i ka wa e lohea ai ka leo o ka pu kahea i ko ka aina a me na kai. Aka, me keia mau li'a ana o ke aloha lahui oiaio iloko o ko makou puuwai, he mea walohia ehaeha i ko makou manao ka ike ana, ke hiolo kikiopau uku nei ka lahui iloko o ka oiai hikiwawe kupaianaha.

            Mai keia kapa aku o ka manawa ike ole ia e hiki mai ana, ke haha e nei ka manao o ka poe noonoo me ka hoomaopopo ana, he mau kuina makahiki wale no kou e ku ai ma ke kahua a maalo ae na inioa makamae la mai ia oe aku, in a e kulike ka nee emi ana o ka lahui ma na degere o ko na makahiki e hiki mai ana, me ko na makahiki i kuahope ae.

            I ka makahiki 1872 i m@ewa aku nei, eono lauaani a me kanawalu kumamalua ka omi i ho o na kanaka i ko ka makahiki 86@, oia hoi, he tausani ka awerika i kela a me keia makahiki mawaena o laua. I ka makahiki 1872, ua helu ia ka huina e na kanaka maoli ma kahi o ke 51,581, Nolaila, in a he mea ano hiki ole ke pani ia keia emi, a in a hoi e like pu keia nee ana o ka emi me ko ia mau makahiki i hala hopo ae, alaila, ma ke ano o ka hoonohonoho pololei ana i na hua helu emi, he mea hiki wale no ke puana ae, iloko o o ka hapalua keneturia mai keia wa aku, aole he uhane Hawaii hookahi o kee ma kou mau papalina o ka aina aloha.  Ai e ke kanaka Hawaii oiaio!  Heaha kou aloha i kou lahui?  Auhea kou noonoo ne kou hopena?  Eala ae oe mai kou mee lolii ana i ka uluna o ke kumukaia,--e kakoo i kou puhaka, a hole aku imua e paio me kou enemi ikaika.

(Koena ma ka aoao Ehiku)

 

Ka Lei Momi

HE NUPEPA OIHI PULE.

W. H. Kapu

LUNA NUI A LUNAHOOPONOPONO.

--

UKU HE AI

 

No ka Makahiki - - -2 00

No ka Eono Mahina - - 1 00

No ke Kope Hookahi . 10

 

KUIKE KA RULA.

--

            E hoopuka mau ia ana i kela a me keia Poaono.

 

            E peouna mai i na kauoha nupepa i ka Luna Nui a Lunahooponopono, ae ukali pu mai me ke dala pu.  Aole loa e hoouna ia kekahi pepa ke ole e hoouna ia mai ke dala.

 

            Ana wale no me ka Luna Nui a Lunahooponopono na kuka pu ana no na mea e pili ana i ka uku o na olelo hoolaha, na kanikau, na mele inoa, a pela aku.  Aie no a uku m@ mai ke dala, alaila hoopuka'a na @a i hoike ia ae la.

 

            E hoopukaia aku no na manao o na makamaka ma keia Nupepa i ku i ke ano hoonaauao mai a me na mea hou o kela a me keia ano, koe na hoopaapaa pilikino ano ole.  E hoouna mai i na manao i ka Lunahooponopono.

 

            Hoomanaoia mai keia hela aku a hiki i ka pule hope o Dekemaba, he Hookahi Dala ka uku o ka Pepa.  Aole hoaie.

 

            @ hooko ana makou i ko makou mai rula maluna ae me ka nana ole i ke kulana o ke kanaka.

           

            KEENA HANA: Ma kahi noho (no ka manawa), Alanui Kula.

 

TELEPONE BELE    HELU 537.