Ka Lei Momi, Volume I, Number 38, 5 August 1893 Edition 02 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Augate

Sabati	Poakahi	Poalua	Poakolu	Poaha	Poalima	Poaono
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30

KaLeiMomi

POAONO AUGATE 5, 1893

Pela Anei:

            Ua piha ia anei a hu ka Waihona o ke Aupuni KuikaWa. Ina pela, pehea hoi i uku pono ole ia a i na limahana o ke aupuni i ka pau ana iho nei o ka mahina o Iulai Pau ole no hoi ke epa i ke Kuokoa Pehea la i makemake ai o Bihopa e hoike i ka mea hoopunipuni imua o ka lahui. Aole ia o kau hana maikai e Bihopa me Ema luka, e hoike i ka mea oiaio i loihi ai na la o ka ola ana maluna o ka aina a Iehova i hana ai no na kanaka HaWaii. Mai haoa e ohikau Wale i ka opala me ka puahiohio.

Hale o ka Lawaia aole i ike hou ia

Ke haalele iho kekahi kamaaina o Naalehu, Kau, I kona home i ka Poalua i hola no ka hele lawaia ana ma kekahi wahi i kapaia o Maniania. Ma ka lio kona hele ana. I kona wa paha i hiki aku ai malaila, ua hiki iho la oia i kona lio a pau a helu aku la i ka lawaia. Ua kali ia oia a po ia la aole i hoi iki mai, a i ke kakahiaka o kekahi la ae ua hele ia aku la e hiki a loaa aku la ka lio o ku ana a o kona mau wahi lole ua loaa aku no e waiho mai ana iluna o ke pohaku. Ua manao wale ia ua pau paha oia i ka ainu ia e ka @no, a i ole ua poina ia paha o ke kiana pauda. Ma ka olelo a ka ohana aole lakou i ike i kona lawe pu ana i kekahi mea hoapahu ma ia la ana i hele ai. Ua nalowale loa oia a hiki i keia la.

Na Kaeaea o Ewa

Ua lohe mai makou i na ma’i lepera elua, Manuela me Aikolani, aia laua iuka o ke awawa o Waiawa, Ewa, me ka lako i na pu o me na poka. Ua lawa laua i ka ai me ka @ he pilikia o ko laua noho ana. Ua hiki loa i laua ke kau wale maluna o ua lio hele ana ma ke kula me na pu a iho i kai. Aole he hopohopo iloko o laua. Ua make ka Manuela wahine me ke keiki pu aole loihi loa. Ua lohe pu mai makou ua ike ia o Kaleiwahea i ko awawa o Halawa. Aloha ino keia poe i ka noho iloko o ka nahelehelela ino he mau holoholona ahiu la.

KELA A ME KEIA.

            I keia kakahiaka i ku mai ai ka Mokolii mai Molokai mai.

            I keia Poakahi ae e noho ai ko kau kiure kaapuni o Oahunei.

            He mau ao hakumakuma me ka oanioni makani mai ka hikina mai ko keia la.

            Ma ke ku ana mai o ka Mikahala i ka aluna a iahi onehinei, ua halo oia a ohuohu wale i ka ohua.

            E oili aku ma ka moku nupepa paka pule i ka Poakahi me ewalu aoao i piha me na @ heluhelu a me na Kaao hoonanea.

            O ka mokuahi Gaelic ke ku mai ana i na hora a pau o ka Poakahi mai a holo loa aku no Kapalakiko.

            Ua paa he hee nui iloko o Koolau i kela pule aku nei, a i kona kaupaoka a ana na eiki aku ko ia kaumaha i ka ewalu paona. He hee nui maoli no kela.

            Owelawela ka ua i keia la,-hooma-u lua i na alanui o Honolulu. Pakele o Kaia@mi mai palahe i ka wela o ka ua.

            Ke hoohenehene ia mai nei ka nupepa Hoku Hawaii i ka Bihopa o ka Ekalesia Enelani a me ka Moiwahine pu no ka hoohanohano ia o kona la hanau. He aha wale ae ka pala ia lakou nei.

            Apopo ka la hanau o ka Emepera o Kina. E hoomanao ana na Pake i kela la o like me ka mea maa mau ia lakou, aole nae e like me na makahiki ae nei hala ke ano ulumahiehie.

            Ua huli hoi mai @ o ko makou mau keiki kukulu hua @ i keia kalu hiako mai Molokai mai, ua hele wale a ola ohelohelo i ka nake io paha e na kaikamahine o @ kaulana nei o Hina,” @ o mama, @.

            I ka auaina la Poalima nei, ua waiho mai la o Kapena Juen o ka wati elua i kona kulana, a hookiekie ia ae la o Mr. Kaiana, lutanela i Kapena no ia wati. Ke mahalo nei makou i ka hookiekie ia ana ae la o kela kanaka i noho loihi ma kela oihana a i ike ia kona hoopono ma na ano a pau.

Haro—Owai kela? O omole hinu

            E ke kiai, heaha kau mea hou? He mau ulua nepunepu ka’u i ike aku Inehinei i ka maalo ana ae ma ke alo iho o ke keena o KA LUI MOMI. Pololei oe. Ua ao kaua, ke kani ka moa kuakahi me kualua.

            Ke hoomaka hou ia nei ka oli o ke awa i keia manawa.

            I ke ahiahi nei, ma alanui Liliha ua halawai a kula ka iko a ko makou kiu hanu mea hou e hoolewa ana he elua lede i ko laua mau puku kino, e pii ana ka akau a e hoalu liilii ka hema, a e hookani ana o Kauluwelaponeto me kekahi pila koliana ua like me ka ena makani ka niniu, o ko laua wawae o ka welelau wale no o mua ko pa iho ilalo, O kuahine nui loa niniu kela mekini oe.

Liliha St.

KA

LAHUI HAWAII.

            Eia ponoi iloko o ko kakou lima na kumu e ulu hou ai, eia no hoi iloko o ko kakou mana ka mea e hookawowo hou ia ai ka aina. Ika hana ana i ka papukonane o ko kakou helu kanaka hope, ua ike ia, emi iho na wahine mamua o na kane, oia hoi he 26, 130 kane, a he 22, 914 wale no wahine ma ko kakou helu o na makahiki i kaahope aku Nolaila, 3.216 ka oi o na kane i mua o na wahine.

            No ia mea, 3,000 wahine i koe liko pu ka heluna o na kane me na wahine. I ka hali ana ae i kahi e hoolawa ia ai keia heluna, e puka mai auanei ka ninau pili hooponopono aupuni no ka hoopae limahana. Oka hoopao ana mai i na limahana no ka nele o ko kakou mau poe mahi- aina nui, ua noonoo o ia ia mea, a he kanawai o ia ano o waiho nei. aka mailoko mai o keia ano, he pono e noonoo pu ia na kumu e hoolaupai hou ia ai ka aina ma ka hoopiha ana mai i na kanaka o waho.

            Aole o na limahana wale no ko kakou nele, aka, o na poe o ka aoao palupalu kekahi. Ikeia wa, ekolu tausani o ia poe makemake ia, a i hea e kii aku ai? Me ko na poo, aupuni noonoo akahele no keia mea, ho pono o hookuu aku iloko o ko lakou mau lima na mea e hiki ai keia hana. No ka mea he lala kamahele ia i pili i ka hooulu lahui.

            O ka hoolaupai ana i ka aina me na poe o kahi o mai, he oiaio, he hana hooulu lahui ia. Ua noonoo ia, ua kukakuka ia, a ua hoopuka akea ia ae o na wahaolelo o kakou nei na kumu a me na ano e hiki mai ai lakou ia nei. Ua olelo ia hoi, e haawi aku kakou, e kuai, a e hoolilo aku i mau aina no lakou, i wahi no lakou e noho ai, hoopulapula, hoopuka, a hoolaha no ka lakou mau mea hana, ka waiwai, a me na kanaka. Aka, mamua o ko kakou haawi ana aku i ke aloha i na malihini, he pono “Eia me kakou kekahi poe nele i ka aina ole, a he poe makua keiki lehulehu kekahi o lakou.

            E hoolako mua ia lakou alawa mamua o ka hoolako ana aku i ko waho. Aka hoi, ho poe hune kekahi o lakou e hiki ole ai ia lakou ke kuai i mau apana aina no lakou iho a me ko lakou hune i pakui ia aku ai ko lakou nele i na noonoo ake anaa o ke ao naauao. No na poe o keia ano, ke waiho aku nei makou i kekahi mea kupono o hana ia.

            E haawi aku ke aupuni i mau wahi no lakou e noho ai, ma kela a me keia Mokupuni-malalo o ka noho luna ana o kekahi kanaka kupono. E hoolilo ia lakou i poe, me he @ ma hookahi la, a o ko lakou poo ke alakai no lakou iloko o na hana a me na ano mikiala a pau i ku i ka hoohoihoi hana. He lahui keia i mua i ka noho kauwa ana malalo o na ’lii a e pipili koke no ko lakou naau mahope o ko lakou poo. E lilo ia wahi he kula no ka poe hune e ao ai ma na hana e hooholo mua ia ai ke kanaka.

            No keaha i kukulu ia ai ke kula o ka poe makua ole, a me na hale no ka poe ilihune ma na aina naauao? Auhea hoi ka mea like oia ano a keia hooponopono aupuni hoa i hooi ae i ko na au i hula? O ka hoololi hikiwawe ana ao o ke kanaka hune hupo mai kona kulana mua mai a i kanaka i kuokoa oia kekahi kumu i make ai kona manao, kona ikaika, a me kona ake nui. Ikona ike ana, ua lanakila oia, lilo koke kona manao i na mea e hooikaika ia ai kona kuko kino iho nawaliwali koke ka noonoo, a me ka @naikehala, no ka mea, aole he mea nana e paipai mai iaia, aole hoi he luna maluna iho ona. Ika ulu ana mai o keia mea a mahuahua, a me ka maa i ka noho haku maluna o kona hupo iho, pii pu mai la ka palaleha a me ka palaualelo a o ua palaualelo la kekahi enemi ikaika nana i hoemi i ka lahui.

            Nolaila, me ka noho ana o kekahi poo hune malalo o kekahi luna kupono nana e hoomalu kino mai ia lakou, a e haawi hoi i na kuhikuhi a me ke alakai ana i ka mea e loaa ai ka pomaikai, a ka ike ana paha i na hana a no ke aupuni hoi ko lakou lep@ e noho ai, o kekahi hana kupono ia i ke aupuni e hana aku ai.