Ka Lei Momi, Volume I, Number 2, 14 August 1893 — Page 1

Page PDF (389.25 KB)

This text was transcribed by:  Meleanna Aluli Meyer
This work is dedicated to:  NOA WEBSTER ALULI

KA LEI MOMI

E Mau Kou Olino

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 14, 1893.      HELU 2.

 

BUKE 1.

 

He Moolelo

—NO

 

LAUOMIDIHAE.

—KA

 

UI I MOHAI IA I KE KOKO

—KA—

NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKAUA.

____Ka Mea Huna iloko o ke Kiaha Waina.

Ka mea Pohihi i ka Maka o ke Kuikele.

—A O KE—

Keiki Alii Numaredina

—KE—

Komo Lima Maka Popoki.

———————

MOKUNA 1.

—————

Ka Nani o Hurema—Owai oia?

Ka Ui o Haredine—Heaha ola?— Ke Keiki Hanau Kupaianaha—Ka Wahine Hoohoo Waapa Kamahao.

 

A ua kamalilio pinepine ae hoi koua mau hoa kula i na manawa a pau, me ka hoopukapuka ana ae i ka olelo e mahalo ana i ka nani o kona mau helehelena. "Ka Ui Numaredeina o Hurema."

O keia mau haawina a pau i loaa i ke keiki Alii, ua lilo ia he mea hauoli loa i kona makuakane, a e kaena mau ana koua makuakaneimua o na alii kiekie a Siama.

I ka umikumamaono o na makahiki o ke keiki Ahi, ua hooholo iho la kana kumu o hookuu aku iaia mailoko aku o ke kula me kekahi mau keiki alii e ai una ke ano ua lawa na hoonaauao ana iaia.

A mahope iho o ka pau ana o ka hoike o ko kula, ua malama ae la na haumana e noho iho ana a me ku lakou kumu i kokahi ahaaina nui, no ka haawi ana ku i ko lakou aloha hope loa i na keiki Alii e puka ana, a ua komo ia aku na alii kiekieo ka aina me ka Moiwahine Delauzia o Peresia, ka mea e noho Moi ana maluna o Peresia, ma ka hakahaka o kona makuakane i make oia o Harouna Arasaila.

Maloko o keia ahaaina nui, au

 

hoomakaukau ia na mea ai he lehulehu mai na hua ai o luna o na la @@, a hiki i na hua o ka lepo mai na holoholona o ke kula a hiki i na i'a o ka moana, mai na manu o ka lewa Huna a hiki aku i na lauiki-ai o ka aina o Babulonia, mai na Ipa-lep Potela o Ninewa i piha i ka waina maemae  o ka malawaina o Enegeti, a hiki loa aku i na Ipu-gu@a i piha i na wai maemae o Siloma, a ua ulua ia ao na mea a pau iluna o ua papaaina la, aohe mea a ke naau e wae hou ae ai.

Maloko o ia ahaal@a i ike mua loa ai ka Moiwahine Delauzia i na helehelena nani o ke keiki alii Numaredina, a ua ulu ae ka manao iloko ona e nonoi aku i ka Mei Aramozeda ka makuakane o ke keiki alii Numaredina no ka hoopalau ana i ke keiki alii me ke kaikamahine alii Waremiero a ua Moiwahine Delauzia la, nona ka nani i like me ka po mhina kalae, a nona hoi na makahiki he umikumamakahi wale no ia manawa.

I loko i ua ahaaina la, mahope iho o na amama ana no ka leo noa ana i na mea ai o luna o ua papaaina la, i ka wa a kela a me k aiana, iloko o kela manawa i hiolo liko iho ai na o a kela a me keia mea i na mea ai o luna i hoomakaukau ia, a iwaena o ka lakou ai ana i nininia iho ai ke kahi poe keiki alii i na waina ikoko o ko lakou mau kiaha a inu ae la lakou no ke ola o ka Noiwahine Delauzia, a o kekahi poe hoi ua inu ae la lakou no ke ola o ko lakou mau makua a me ko lakou mau Aupuni pakahi.

 

 Oiai na mea apau e hoohialaai ana i na mea ai, a me ka inu ana i na moa inu, aia lakou ko kamailio la kekahi i kekahi i na olelo like ole o ka honua, a ke hoopuka ae la kekahi mau keiki alii, "O ke kaikamahine Waremiera oia ka oi aku o ka ui o ka honua;" A ke loole mai la hoi kekahi me ka i mai: "O ke kaikanahine alii Murisedela a ka Moi Aramozeda o Suna, oia ka oi  o ka ui o ka honua." A o kekahi hoi, o ke kaikamahine alii Mo@ela wanaia a ka Moi Maralia o Burema, a pela iho la lakou i kamailio ai kekahi i kekahi, a iwaena o ka lakou kamailio ana i ku ao ai ke keiki alii Numaredina me kona kiaha i piha me ka waina me ka huaolelo e kalokalo ana no ko ola o ka Moiwahine Delauzia, a ia manawa i ku

 

ae ai ne mea a pau me ke @oe ole o kekahi mea ilalo; a mahope o ka pau ana o na olelo a ke keiki alii, ua hapai like ae la na mea a pau i ko lakou mai kiaha no ka inu ana  a i ka manawa i kokoke mai ai ke kiaha o ke keiki alii Numaredina i kona waha ike iho la oia i ke aka o kekahi kaikamahine alii e ku ana iloko o kona koaha waina, a nona hoi na helehelena i oi aku ka nani mamua o na pua o ka nahelehele, a i pakela aku hoi mamua o na mea a ke Akua i hana ai i ka lewa, a he@a la kona hoa e like ai. i ka ua mea o ka nani.

I ka ike ana o ke keiki alii i keia mea, hookuu hou iho la oia i kona kiaha ilalo, me ka nana pono iho iloko o ke kiaha walua, a o ka waina o na mea a pau ua pau aku la i ka inu ia, a k@@ wale iho no ko ke keiki alii Numaredina.  No ka ike ana mai o ka Moiwahine Delauzia i ka inu ole ana o ke keiki alii Numaredina i kona kiaha, nolaila, pane aku la oia me kaleo malie,—

 

"E Munaredina, ua hakina anei ke ola o ka Moiwahine Delauzia i hookuu iho ai oe i koua kiaha ilalo me ka inu ole ae i la waina o loko?

I aku la ke keiki alii Numaredina. "E kala mai oe ia'u e ka Moiwahina no ia mea, oiai, owau ke alakai o keia inu waina ana, aka, ua loaa ia'u he mea huna iloko o ka'u kiaha waina, a'u e hai ole aku ai ia oe e ka Moiwahine maikai a ne meia lehulehu, a ke manao nei au, e olaolu ana no ka Moiwahine e kala mai i kau kauwa ma keia mea.

Ke kala aku nei au ia mea, wahi a ke Moiwahine Delauzia me na helehelena o ka pahaohao maluna ona no keia mea huna. I ka pau ana o na olelo a ka Moiwahine, nana hou iho la ke keiki alii Numaredina iloko o kona kiaha, a ike iho la ia aole na kino aka la iloko o kon kiaha: a no ia mua i haawi aku ai na keiki alii la i kona kiaba i na kauw@ lawelawe o ua papaaina la.

Aole i pau.

 

O na @@@ Geremania e noho hana nei ma Rusia Polani ua kaueha ia lakou e ao ika olelo kukini mamua ae o Iaunuari, 1894.

He kakaikahi loa na kaa ahi o Rudia i hiki aku ka holo i ka @2 milo i ka hora.

Ua hiki aku i ka 320 kapuai kuea ke akea o kekahi keena oloko o Sana Peterobuga, na Rusia.

O ka hookahi @iliona dala ma ke gula ua hiki aku la kona kaumaha i ka 3685 8 paona, a o ka miliona dala keokeo he 58,029.0 paona.

 

Makalapua

 

Hanohano Hanalei i ka ua nui Pakika i ka lima o Manuakepa Anu hewa i ka wai o Lumahai Ka lehua makanoe o Luluupah Alai e ka noe paa o Nauo

Eena Haena i ka ehukai Haaheo i ka haka o Nualolo Ka onohi ua koko la i ka moana Wehiwehi Polihale i ka pahpaha

A he lie makahahi ma ka malihini

Ua nani Mana i ka liula Ka alohi ka anapa i Ainaike Ike i ke one kani o Nohili Kohu Waiolina ke hone mai

hanohano Waimea i ka Waikea

E paihi i ka wai ula iliahi

Ua ahí ua ike ahí e ke kia

Ike i ka auwai a ka Menehune

I ke kupueueu o Kikiaola

Nana i oni iho poli o Lehua

Aia i ka lai a o Maluaka

Kuu lei ohai alo ehukai

I hoa kaana no Limaloa

No ka olali o ka Lanamaihiki

Hiki mai ko aloha wela Waineki

Hoapaapa ana i Papiohuli

E huli e pili me Panaewa

Me ke one laulaha ou e ka luhi

Luhi hewa i ka anu o Aipo

Ko uka lo@ le'a hiki manu

Nani wale ka uka i Pihanakalani

Ka leo o ka hoe o kani kawi

Nana i hooipoipo ke aloha

A loaa o Kaililauokekoa

I kuini i ka home a o na manu

Ke ala anuhea hua Mokihan@

E paihi i ka wai o ka Waikini

He uwila i ka luna o Waialeale

Aneane no ko'u e laiwale

E noho kapena no ia moku

Pa ha pa lima lohe ana

Ua hui Huleia me Niumalu

Ua malu kukihewa noho i ka iu

Ua paa i ka phon a Lihue

Haina ia mai ana ka puana

Ma ke leho no au ma kuu puni

Hakuia o—

Hooheno ia e na Luina o KA LEI MOMI.

————————

 

Ma enelani i hana mua loa ia na moku hao i ka, 1843.

 

Vitoria, Augate 1—O ka nui o na @ona lanahu i puka aku mai Vitoria aku i ka mahina i hala he 25,378 tona.

 

Ma ke kuana mai o ka mokuahi Moiwahine mai ka Akau mai, au hoike mai la oia aole mau moku i hopuhopu ia @@

Ala@ka o na moku Beritania me Amerika.