Ka Lei Momi, Volume I, Number 2, 14 August 1893 — Page 3

Page PDF (470.79 KB)

This text was transcribed by:  Junior
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

 

ARANE A ME SIAMA.

 

            TIENTSIN, Iulai 20. - He lono i loaa mai mai Pekina mai e elo ana e kokua ano paha o ina ia Siama kue ia Farani. e mau makahiki loihi mamua ku nei, na kokua aku o Siama

            Kina, a me he mea la oia aha ka mea o Kina e kokua ni noi ia Siama.

           

            ANGKOK, Iulai 20.- Eia ke aloii o Siama iloko o ke kupili@ii, a ke makaukau nei ka Moike ka Moiwahine e haalele iho i e kulanakauhine. O keia lono ka haalele koke o ka Moi i ke ulanakauhale na lilo ia ne mea ookahaha loa i ka manao o na nea' a pau. Ua manaoa na alanai paha na noonoo ana o kekahi peo e noho ana ma Bittanaug no ke kokau aana ia Farani. ua hoouna ia aku nei kekahi kahele koe ilaila e hoopau i ela @au hana.

            O ka hoouna ana mai n i o @rani i kona mau mokukaua la kekahi mea nana i hoopio ike i ka nanao o ne kanaka. Ia makaukau man lakou no ka a e lona aku ai ke kauoha mai ie aupuni mai.

            Ke hono nei o Siama ma na ano a pau e hoomoopopo aku @mua o ke Kahina Farani, o ka noho hoaloha kona iiui ma na ano a pau, akanae u li o kela i mea hoouluku loa i ka manao mamuli o na moku manuwa Farani e ku nei.

            PARISA, Iulai  0-He manao kai hoolahaia ae e olelo ana ua hoike aku nei ka Amabasadoa Rukini e noho ana ma Farani i ke aupuni e kokua ana o Rusia ia Farani i ka wa o olu maiai kekahi hana kue po kela ninau nui mawaena o nana. Ua olelo pu ia ae no hoi o na moku manuwa Rukini a pau e noho la ma na kai o Kina na loan aku nei ke kauoha ia lakou e holo koke ne no ke kaikuono o Siama no ke kokua ana @ Farani a e nana hoi i ka pono o na kanaka Farani e noho na malaila. E ku ae ana paha lakou ilaila iloko o ka manawa pokole.

            Ua hooholo iho ka aha senate keie la i kekahi olelo hooholo @ olelo ana, e haka pono loa aku ke aupuni no na mea e pili ana kela kaua ma Siama.

 

KOKUA ANA PAHA IA SIAMA

 

            LADANA, Iulai 21.- Ke launaplelo, mau nei ku Amabsadoa o Kina me ka Ilaku Rosebery i kela a me keia la. I keia la @@ puka mai oia mai ke keena mai o na na aina e me na helehelena poihoi. Ua hoole oia i ka hoike ana i ka laua @@ mea i kukauka ai me ka Haku Rosebery. Aka nae, ua nanao wale ia oia e Enelani me Kina iloko o ke apo no ke kue ana ia Farani, a ua lokahi laua ana ke kumuhana i manaoia.

            Ua @@@@@@ @@@@ Siama aole e @@@ @@@@ Farani me Siama @@@@@@@ ina e komo ia ae @@@@@@@@@ kuleana e @@@@@ alaila na hiki kana @@@@@@@@@@@@@@@@ kahi @@@@@@@

            Ua @@@@@ o K @@@@@@@@@ @@ kuaa ika, a @@@@@@ makaukahi ao ia ma na kala e Geremania- A i ka wa hele ai o Kina i ke kaua no ke kokua ana ia Siama, e hoouna ana o Enelani i kona mau mokukaua no ke pale ana i na kapakai o Kina. Ua hoole o Enelani i i kinohi, akaae hou oia mamuli  o ko Li Hung Chung kukakuka loihi ana me Haku Rosebery.

            He manawa ku wale no keia o na aumoku Beritania i Singapore, a malaila e loaa aku ai na kauoha ia lakou. He wahi kokoke loa o Sinigapore i Bangkok. He mau numoku kaua kekahi no Geremania i hole aku no Bangkok, a he mau moku Rukini kekahi.

           

            LILO PIO EHA PAPU.

           

            PARISA, Iulai 22.- He lono kai loaa mai i ka aupepa "Temps" mai Saigan mai e olelo ana: Ua hoouka kaua aku o Kapena Villgers o na pualikoa Farani me Khong i na papu o Siama i ke kakahiaka o ka la 19, a na lilo pio mai la he eha mau papu ia lakou. Aole he poe i poina. O ka nui o na poe i poiao ma ka aoao o na Siama, he 300 i make a he 200 i hoeha ia.

 

R ALA MAI ANA PAHA NA MANA

 

                        NUI.

            O kale wahi ninau wale no e pili ana ia Siama, i ike ole ia ka waiwai e hoala mai ana ia ia Europa holookoa e komo aku iloko o kekahi ahi enaena. Eia o Enelani a me Farani ke hoouka nei i kekahi kaua e kue ana i kahi a me kahi, a he komo mai koe o Europa holookoa. Aole he man kamuilio nui e pili ana i keia hana, koe wale no ka hoouna pupuahulu ia o na aumoku kaua, ke hooia nei o Rusia e kokua ana oia ia Farani malama kela ninau me Siama. A ke noi nei o Italia ia Enelani ian paha aole he mau hoohana ana no kona mau moku lao ma na kai o Kina. Ke noho nialie nei hoi o Geremania, aka nae na lohelohe wale ia e hoouna ia aku apa he mokukaua hao hou no ka malama ana i ka pono o na kupa Geremania ma Siama. Nolaila maluna ae o na mea a pua, aia o Rusia me Farani ke kunei a kue aku i na mana nui e ao.

 

            E KIPOKA, PAHU IA SIAMA.

 

            Aia o Farani ke apu la e kipuka pahu ia Siama, u ke hoouna awiwi ia la na manuwa no Siama me kekahi heluna nui o na koa. E kali wale ia ana no a hiki i ia wa e loaa maii ai ka pune kupono mai ko Aupuni mai o Siama.

            Ma ka lono nae i loaa ae i Farani ma ka la 24 o Iolai, ua hoole o Farani i ka Siama mea i hoiko mai ia. A e haalele ana ke Kahina Farani ia Siama ma ka la 26 a kau aku no luna o ka manuwa, me ka noi ana nae i pailata nana e hookele i ka moku iwaho o ka nuku ke hiki i ka wa e pii ai ke kai. O na launa kamaioio ana mawaena o na luna aupuni o Siama me Farani una pau loa.

            E kalo pu ana hoi ke Kuhina @@ @@ @@ hou o ke ku ae no @@@@ pu ana i na mokukana @@@@@anuku o ke awa no ke @@@@@@@@@@ na papu. Ua @@@@@@@@@@@@@@@ Berita @@@@@@@@@@@@@@ Oielo E @@@@@@@@@@ haluhia o na ma haainana o kekahi-aupuni e ae.

            Ua hookuu iho o Pavie i ka haa kaha-kolu o Farani ko @ keena oihana ae, a hoike aka la i Aupuni o Siama e haalele ana oia a hoi aku no luna o kekahi manuwa Farani, me ke noi pu aku i ke aupuni e kokua mai i pailata nana e lawe aku na moku Lutin a me Conete i ka nuku o ke awa. Aia malalo o ka hoomalu ana a na manuwa Olelo E na kamaaina Farani

           

                        INAINA O FARANI.

 

            Ua hoike ne kekahi mae ma Ladana, e kue aua o Kina me Enelani i ka wa o Farani e hana ino aku ai ia Siama. Ua hiki loa ke hilinai ia keia mau olelo ma ke ano o ka laua hana.

            Aolo i maopopo loa ko Enelani kakua i keia wa. Aka nae, aole laua e ae ana e kipoka ia o Siama e na Farani. O keia manao a laua mamuli no ia e ke kanawai lahui, aole i ae ia me ia Kanawai ke kipoka pahu wale ana i kekahi me ke kukala mua ole ia o ke kaun. Aole hoi e hiki ke kakala ia ke kana ke ole e hooholo mua ka Ahaolelo.

            Mamuli o kela mau hana a Enelani me Kina, ua pii ka huhu o Farani.

 

                        HOPUIA KEKAHI MOKU.

 

            Ma ka la 1 o Augate ua hopuia iho la e ka manuwa Farani ke kahi mokuahi e hookomo ana iloko o ke awa o Bangkok, a ua hookuu ia nae mamuli o ka ike ia ana he poe haole Beritania wale no ko luna.

            Ua hookomo aku he elua mau mokukaua Iloko o ka nuku muliwai he Beritanaia a he Geremania, a hookuu iho la i ka heleuina ma kahi kokoke i ke kulanakauhale.

           

            E HALUHIA ANA PAHA.

 

            He lono telegarama kai loaa ae ma Ladana i ka n 1 iho nei o Augate, me ho la e hanaia he kuikahi maluhia e Farani me Siama. Ua hoike ae nae o Haku Dufferiu ka Amabasadoa o Beritania na Farani, ke makaukau la ke kipka pahu ia o Siama, a aole e hoolako ia ana o Ankor me Battambong me na koa Farrani Humanu i ke kalewa mawaho o Siama a hiki i ka wa e holopono ai na hana, a me he la e unuhi ia ae ana na mokukaua Farani a pau mai Me-Kong aku.

 

            Mamuli o ka piha loa o ka makou pepa, na hoopanee ia ke kii o ka muliwai o Siama kahi a Farani me Siama e hoopaapaa noi a keia pule ao.

           

            U hoopahu ia ka hale o ka Akibihopa o Italia ka malama aku nei o Iolai, aole nae he ola i poino. O kekahi aoao o ka hale kai hoopoino ia.

           

            Kalae na kauhiwi, ahuwale na kualono, hele kela a owelawela keia kakahiaka i ka pa kolonahe mai a ka makani ma ka hikin akau mai. Iluro Stone.

           

            Ua hoike aku o Farani imua o na Mana Nui he Kuleana kona o kipoka ia Siama.

 

            Ke pii awiwi ae nei ka paa o ka halekuai hou o ka Papa ola e kukulu ia neima Kalaupapa nei. Nui ka hauoli o na kanaka no ka hooko ia ana mai o ka lakou mea i noi mau ai i halekuai ma Kalaupapa nei. Ka mea hoi a ka Agena o ka Papa Ola i hoole mau ai aohe e hana in, aka, ke hana ai nei.

 

                        PII N APU

 

            I keia mau la ke uui a mahuahua loa mai nei ka inu waola o ua aine nei, a kamau pu mai no hoi me omole bia oia; a o lohe kaua aku ana oe i ka poe i inua ona e hoopuka ana i kela huaolelo: "Pii na apu." I ua wa o Uilama Kele e noho luna ana, he oi aku ka nuku a me ka olelo ino o keia mau hapahaole enoho luna nei i keia wa, aka hoi, i kaa pono ae la hoi ka hana ia laua, aohe hoi he hopuhopu aua aku. He maikai iho la anei keia ano luna la i ke mamo o ka Papa ola.

           

            NA BULA A KA PAPA OLA.

 

            He nui ka hauwawa ia no na mea e pili ana i na rula hou o ka Papa Ola, a ke noke nei na mai i ka olelo he mau rula hoopilikin wale no keia na ke Tata, Ola. Ke olelo nei no na mai na ka luna nui no i haku keia mau rula a hoouna aku nei no ka apono ia mai

 

            NA KAMAAINA.

 

            Ua papa ia iho nei na kamaina aole e malama hou i na lepera maluna o ko lakou mau kulean' aka, eia ka mea apiki, aohe hale o ka Papa Ola e noho ai o kela poe mai ina e hoi ana ma ko ka Papa Ola mau hale, Hu ka aka.

 

                        C.K.MAKAI.

 

Kalaupapa, Molokia, Augate 8.

 

 

Mai holoaia i ka Moana.

 

            Ua hoike ao na ehua o ka mokuahi Arigona i ka wa i ku aku ai ka mokuahi i Kuinitaona ma ka la 23 o Iulai, ua pakele ko lakou mokuahi ma ka moana o ka Laina Hoku Ulaula. E holo ana ka Arigona ma ka 14 mile i ka hora i ua po la, a iloko o ia manawa i kehea mai ai ka mea  kiai o mua o ka moku, he mokuahi ae keia o hooiho mai nei mamaua pono. Iloko o kawaiwa ae kona wale no ua kaalo ae la ka hope o ua mokuahi la ma ka aoao o ka ihu o ka Arigona. I kela wa i hoohoo ae ai na ohua a pau me ka hauoli no ko lakou pakele ana mai ka make mai.