Ka Lei Momi, Volume I, Number 2, 14 August 1893 — Page 7

Page PDF (417.09 KB)

This text was transcribed by:  Jordan K. Lee Loy
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

HAULE KA NAVAHOE.

 

AHAI KA MOKU HEIHEI "BERITANIA" I KA LANAKILA.

 

[Mai ko makou Mea Kakau mai.]

            E kuu LEI MOMI;

                        Aloha oe.---

            Ke panee hou aku nei no au imua ou i na mea hou o keia aina mamao, ka aina hoi nona kela olelo kaulana, "aole e na poo ka la ma kona mau palena."

            Ma ka la 31 o Iulai, ua malamaia iho la ka heihei moku kiakahi ma na kai o Enelani e na moku Beritania, Valkyrie, Satania, C@llu@a a me ke kaenea o Amerika, oia hoi ka Navahoe.

            He malie maikai keia la, kalae na ao kaalelewa o ka lani a ua ahuwale hoi na poo, na kuahiwi a me na mauna, a e @ a kolonahe mai ana hoi ka makani mai ke kukulu kamohai.a akau m@i.

            Ua piha kaineki ae la ka uwapo kahi e malamaia ana na lealea i na poe makaikai e ake ana e ike i ka mea nana e ahai ka Lanakila o ka la.  Ua akona ae na poe Amerika na ka Navanahoe ke eo, a pela no hoi mo ko Enelani nei poe.

            Oiai na makaikai e nune ana a nune mai, aia hoi ua wawahiia  ae la ka m@ha lai pu o ka lewa e ka leo nakolokolo o kekahi pukuniahi, a o ka wa no ia o a poe moku la i holo like aku ai, a ua lilo mua aku la nae ka ai ia Valkyrie me ke Duke Dunraven maluna o kona @@ki, alaila o ka Beritania aka, a mahope aku ona na moku e ae, e ukali ana hoi ma ko lakou laina pololei.

            I ka wa i ano uuku loa mai ai ka makani, ua lilo aku la i ka Navahoe ke alakai ana ia lakou a haule hope mai la ka Valkyrie a o ka Beritania ke kolu.  A i ke kaalo ana ae o lakou ma ka boe, ua loaa aku la i ka Navahoe he ewalu sekona oi imua o ka moku Valkyrie.

            No ka elua o ka manawa o ko lakou kaapuni ana i ka boe, nia hoi ua oili pulelo aku la ka Beritania mamua, a o ka Valkyrie ka lua, a o ka Navahoe ke kolu, a mahope mai na moku e ae, a lilo aku la ke eo i ka Beritania.  O ka manawa i holo ia e ka Beritania, he 3 hora, 16 minute me 16 sekona.  He 1 minute a me 3 sekona kona oi imua o ka Valkyrie, a he 1 minute me 26 sekona imua o ka Navahoe.

            Ua lilo ke kiaha makana i ka Beritania, a haule loa iho la ka moku heihei o Amerika.

            Ua lilo i mea hoonaukiuki loa i na aliimoku Amerika keia haule ana o ka Navahoe, a me he mea la e heihei hou aku ana paha ma keia mua iho ma na kai o Amerika.

            LUINA.

 

Na Moku Poino

 

            HONKONG KONG, Iulai 10.--O ka poino ana e ka mokukaua Iapana oia kekahi mea nana i pakui hou mai i na ulia o ka moana.  O ka mea i loheia mai nona he 360 ka nui o na laina moku m@@ na 2na, ua haaalele aku oia ia @@rani, kahi ona i kapiliia ai no ke Aupuni i like aku kona hanaia ana me ko ka mokukaua Amerika Kaletona, a iaia mawaho ae o Sinigapore ua nalowale iho la oia aole i lohe hou ia mai.  He mau makahiki elima mahope mai, ua loaa iho la oia i na poe e noho lawaia ana ma na kapakai o Kina, oiai lakou e huli ana i na moku poino iloko o na makahiki he iwakalua i hala ae.  Nolaila, ua hoouna ia aku la o Cambell e kekahi poe kamaaina o Hong Kong no ka haawi makana pakahiana aku i ka poo a pa e noho la ma Pikadore no ka hele ana o hoopakele@ ke ola o na kanaka o ka mokuahi Bokahara.  Ua pakele mai no kekahi poe ma ka hana a keia poe a ka hapanui nae ua pau i ka lukuia e ke kai nui.  Iloko o ka malama o Okatoba o ka makahiki i hala ka poino ana o ka mokuahi Bokahara, a iloko no hoi o ia manawa hookahi ka poino ana o ka mokuahi Norman.

            Ua olelo ae na kamaaina, he wahi inoino loa kela ke hiki mai na la ino, a aia ma kahi i poino ai ka mokukaua Iapana he wahi puu pohaku.  Ina e hiki mai na la ino e nalowale no ua wahi puu pohaku la.

            Na kela wahi puu pohaku i hoopoino aku i kekahi heluna nui o na moku e holoholo ana ma ia wahi.

 

UA HALA.

 

Mr Lunahooponopono:

            E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawali o na kolamu o kau nupepa i keia wahi hoomanao, i ike mai ai na kini lehulehu e noho ana mai ka la puka ma Kumukahi a hiki i ka welona a ka la i Lehua no na mea e pili ana ia Mrs. Waioahu Kaiamu.

            Ua loihi na la o ka hoomailo ana a ka ma'i maluna ona, a hiki wale no i kona wa i haalele mai a ia'u me na keiki a maua, i ke ahiahi Poaono, Iulai 29, 1893, hora 7:15.

            Ua hanauia oia ma Honomakau, Kohala, Akau, Hawaii, mai ka puhaka mai o Mrs Kahalewai a me Mr. Kunipae, i ka mahina o Dekemaba 31, 1859, a ua piha iaia na makahiki he 31, 8 malama me 29 la o ke ola ana ma keia ao.  Ua hoohui ia maua i ka mare ma ka la 10 o Sepatemaba, 1879, a ua like me 13 makahiki a keu o ko maua noho pu ana.

            He oluolu, he heahea a he lokomaikai oia, a ua nui na hoaaloha o ka noho pu ana.  Ua loaa mai he ekolu keiki kane mai ko maua puhaka mai a me hookahi kaikamahine e ola nei a pau.  Ua ili iho maluna o'u ka haawe kaumaha a me ka ohana pu.  A ua ko ka ka Buke Nui i olelo ai, "E hoi no ka lepo i ka lepo a a o ka uhane i kona mea nana i hana."  Owau no,

                        J. KAIAMA.

            Kaumakapili, Aug. 5, 1893.

 

            O ka hihia lalbila o Jon. Ei Bush imua o ka aha kaapuni i ka Poakahi nei ua hoopau wale ia

 

            Ua wawawale ia ae aole e hookohu hou ia aku ana o Lunakanawai Jacob Kala no Koloa ke pau ae kona hookohu mua.

 

            O ko kaumaha o na epaepa o ka mokuahi Umbria he 39 tona.

 

No ka Aina Haah@o mai.

 

            Ua hoike iho nei na kula Sabati o Kohala Akau nei ma ka luakini o Kalohikioia, i ka la 30 iho nei o Iulai.  O ka Helu 1 ke kula o na k@@@ liilii o P@@@@ehu a me ke kula o @@makua a me ke kula o Kapaau i alakaiia e Mrs. Eli@n Naipo.

            O ka Helu 2 o @alawa, H@a@makau a me Pololu.

            O ka Helu 3 o Niulii, Makapala, P@kolea, Kah@i a me ke kula o Ha@@la.

            O ka mea nana i hoike, oia o T. S, K. Nakanelua, ko makou Kahu Kula Sabati nui hou  A i keia Sabati iho la 6, hoike na kula o Kohala Komohana, aole au i lohe mai i ka hoonohonoho ia ana o na an@@ helu  I ka ehu kai o Haena kahi i hoike ai.

            He nui maoli ka makahehi ia o KA LEI MOMI, e lawe hele ia ana ka'u mau wahi pepa iwaena o na hoa o kaua.  E hooikaika mau ae no hoi au i hiipoi mau ia KA LEI MOMI.

            Ua mare iho nei o Kime Kukama me Miss Emily Kaaealai a ke noho pu nei me ka oluolu kupono.

            He oia mau no ke aheahe a ke Apaapaa o ua Aina Ha@he@ nei o kakou, a ke nee malie nei no na hana mikiala ma Kohala nei i keia mau la.

            E hoouna mai i mau nupepa puka pule ma ko'u inoa na'u e hooponopono aku.

            E aloha i ko kakou mau keiki paahana a me ka Lunahooponopono nui.

            Kou oiaio,

                        DANIEL HIRAM KA@ILAU.

            Kohala Akau, Hawail.

 

JOHN KAKINA.

Loio! Loio! Loio!

            He kokua ma ke Kana@@i me ka eleu loa, a he waipah@ na ku'ai olelo a@a.

            Wahi noho ma Hanalei, mokupuni o Oahu,    33-tf.

 

KAUKA YONG KAM PUNG

(APANA)

HELU 81 - - - - - ALA @i Nau@a@ea.

 

KAUKA LOEA O KA AINA PUA.

 

            Ua hiki ke hoola ia Lela a me keia ano mai, mai ko na wahine a me ko na kane a me ko na keiki liilii. Ua hiki ke hoola ia na ma'i Hano, pa ma'i pau o ke akemama ame ko lo@o o ka ano a pau. Na ma'i wahine o ke@a me keia. Na ma'i Lele, oia ka He ela, Kolela, Fiva Leaaleia, a Lepera, a me kekahi mau ma'i e ae he imi wale. Ua hiki no hoi ke lawelawe ma na lapaau oki ana i na palapu o kela a me keia. O na ma'i koko iao a pau ua hiki loa ka hoola ia me ka auhau haahaa loa.

            E kipa nui ae e na makamaka, ka poe hoi i loohia me na ehaeha a ka ma'i a e loaa no au ia oukou me ka hauoli e kokua aku i na mea a pau a me kahi auhau mama loa.

            O na pilikia a pau e pili ana i ka hanau keiki, na hiki ma ia'u ke haawi aku i ka laau e hoohemo ai i ke keiki me ka hikiwawe no ke kokoke ana i ka wa eha ana i ka hanau. Ina e hemo ke keiki e inu hou i ka laau hoomaikai i ka wahine hanau keiki me ka hooloha loa i na rula a pau.

Yong Ham Pung.

8-2m

 

HE @ OILA PULE.

 

W. H. Kapu

LUNA A NA LUNAHOOPONOPONO.

 

UKU PEPA:

No ka Makahiki          2.00

No ka Eono Mahina    1.00

No ke Kope Koo ahi   .10

 

KUIKE KA RULA.

 

            E hoopuka inau ia ana i kela a me keia Poaono.

 

            E hoouna mai i na kauola nupapa i ka Luna Nui a Lunahooponopono, a e ukali pa mai a e ke dala pu. Aole loa e hoouna ia kekahi pepa ke ole e hoouna ia mai ke dala.

 

            Aia wale no iho ka Luna Nui a Lunahooponopono na kuka pu ana no na mea e pili ana i ka uku o na olelo hoolaha, na kapikau, na mele inoa, a pela aku. Aia ua a uku mua ia mai ke dala, alaila hoopuka a na mea i hoike ia ae la.

 

            E hoopukaia no na manao o na makamaka ma keia Nupepa i ku i ke ano hoonaauao mai a me na mea hou o kela a me keia ano, koe na hoopaapaa pilikino a me na mamao ano ole. E hoouna mai i na manao i ka Lunahooponopono.

 

            E hoomamanoia mai keia helu aku a hiki i ka pule hope o Dekemaba, he Hookahi dala ka uku o ka Pepa. Aole hoaie.

 

            E hooko ana makou i ko makou mau @ a me ka pa @ ole o le kulana o ke kanaka.

 

            KEENA HANA: Ma kahi noho, Alenui Kula.