Ka Lei Momi, Volume I, Number 3, 21 August 1893 — He Moolelo NO LAUOMIDIHAE KA UI I MOHAI IA I KE KOKO KA NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKAUA. [ARTICLE]

He Moolelo NO LAUOMIDIHAE KA UI I MOHAI IA I KE KOKO KA NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKAUA.

Ka Mea Kum' il «1m !ce . i Kk M®a i . M ;V,. „ j.-. K. u.'l i'i, A (1 KS- ] KeUei Alil Tī"i*-;jL >\ r$ Jl s īxa. —nn- i Komo Limn Mukn lVsfjoki. >

MOK\TNA I. j Ka Nani o Itur?-nn—0'"«»: r.i,u ■ lCrt Ui o Ht.TCc! : u«—j oia?—Ko Keiki Hju«u L\u- : puiana'>Q—K» \Y.->!)īiic Hoe- i Uo(J '• i Mahope ilio o kei i īiu-.up'Wi;, unhookuu 1:1 ne ia vs-.s ' la a ua hoi nku li\ nn wa h me ke pahuohao no kvist «vo;i hmm a Ke Keikinlii iHinn.'in-iiuni i i o]elo ni iloke» o kel. i >1«m \v.-iina. 0 ka men oi loa >;ku «* k» hom- ' uoo nna i kniix ineu oi» !:o k.-i Moiwuliiue ji i:-! 1 ii mio oin i nuhi ai iloU-? <mji liiki i kuiin lior n niu; i k'-nn l. ile=ilīi, j u.i iilo ia he nu-n n:inn o knii'.iiilio ni!vu ni iiuu:i <• k*> 11 >i luan ln>n, a ua lioopnli» lua nku oiu ia uiau 01010 nin ki'.iii uuilu, i iniun, o knna kaikfti«i.hiiu» jjnno.i m.'i o kima hoopuka unn :i"lvU i inan hunololo, p 'iioi: "E Warcmirrc, kuu Vnmsi «-i aloha, o oo nnoi kn \r.isi'i s!g:v*-> o ko k : .«ha wi.inn o k«« KeiUialii Numannlina o lluvnia?'.' 1 ku lolio ana o \V«irciniore i koiu uinau a kona in:»kunl)ino, uu pane inai \& oaa i *<<bi mnu l\Uft©lelo nuho»ah'c aiui ra p«-

v i:.i '■ ir.i■ i «īx. i' >: <! j -uui m«.i !v • . » ~i.su jiij. ...X» ,fMr>lu»s: ■ "j".a '< XX\U I I. lloliO •■ ■" '.".o ki»ihft i :;<» KoikiI v\\i Xu.n«iro.lm-i, ī;.i, |isiu-.,!i | •«U'iii'ii ko'u H1: <.v.. bi-.lt l ke 1 »hc ; i'ieu t \n, ua Hl<.» i "0.-.a kaileannii hiiie ka niM : ka 'n.-uii ; o Hnre.»H." A u.i li!o iho lu ia ! ho niv"ii « i !au.t m im\nnwi. K ka moA »■■ I-.ih-.lu, hknhi tro i kmiiialiik si i,i i ka mea iionu kein k«ao » !: nv. 8 hialnni n«i, a <» Un uir*a li'-i i < 'e'.o ia ma ki'. poo <> ku*i» *"K j ->jcu hwna iloko I \> ko Uinh.i w i.n», 1 * a <i ua moa | huna ln, oi:i nr» kp, kaikam&hina alii Lauom-.U !mc. N< litih» *• %.-.iiho iho leann i kft Moi»vahiiV' l>t?lnuxi.i oo ka li'« i un& no k» :tvi knikamahine :na ko i keiki nlii N r nmaTA(lina, a e haLiu | nku kuuu-n nana hou aku i ūh keiki ntii la. | Mnliope ilin okn hookuu ana o I ua svbaa<iiua la f aohe mon t»ni e ■ ue iluko ka nooneo o k«? k ft iki i olii, aka, o kii. ulupuui wulo n» o ; mnkmnuka iloko o ko'nn nwiu n«T kela kino uka wahinu iloko o : kona ki;-.:ui waina, a uA lilo ia he I mo:i ntii uana o li'a ea i na ma- ; n.m a u, :i « nkauka hoohoneinv<a u'wi koua mau hnnloha ' i-ii.i me t>-. i mni, ; "Heiilii' ia ka men hun.\ okvfci.:h i waiua o Numaewliua." ( Aolo n-.e i pmie aku ke keiki | niii i k;i liiiina o keia niiuiii. I i k-A liiki aiiii mai o ka nianawa o ; iho ni ke koiki alii i kmia 1 halo i imonuauuo ia »i, n me nn j lin|.elna ann a ka niea i piI 3- i i k - :ilolii\ i kona ninu hoa a <ii" k:-m:i kuiini, i haulol" ilio hi uaki-iLi alii hi i kon»i uiuu lii'm, ti kiin..ir iiku la i kiinnhn«kni no •leonn fi'.na lenhi n konn lUiikn.i- -' «• kali mai la nn ka hookipu i niin :iku i«in. I • llok«» o k(-ia ni.-iUHwa a ko keiI ki ii'ii e lvoi Ufi nm koua itlnlu;lo j niii no ilokn o kuna noono uu» ! mi li'n anu no kela moa iloko o I ke kiaha wain:i, a tuo ia ano no i oi.'. i hooa al:\i ni i ka halenlii o ! kfA\w nuikuaknno; n. un hookipa 1 i:i i.kn 1a <Ma irm ke ann ho hooi- ; lin-i iio ky knhiuuu o Ri«ina, r. ua inulanm no kn makiiokone healiat:in'i hnu(Mi uc> kmi:i keiui; a iloV.o n(») i» īfv ahnniiiii i lona hou iho ai "a moa hnna 1n iloko o koua kiaha, a un lih> ia ho mea n;unv o i koua noonoo.

MOKUNA K.

( Kh IlMukni Kuulr le Hoiimh r ( k«; I Alii Numf7"ili»a ! Ka Palapala. N"oi Maro » ka j Moiv;.Ī! ;se Dolauziu o rt-re- ; ; «»-- .v Moa Poliihiln i l:a M«k.. o kc Kui-trls—Na Moi }\it;o E'..2!t IHO'' ki.hi I Ikekiihih molala maikai o ko | kau Makalii; oiai ke Keikialii | Ki3inßredinn c no'io iueharoel:& ana me koua kuikuahine nn,loko o kekulii ru-ni n ka iiuluulii o ko liiua makuakane, ao Uiuiiuhumu ana Lcd kona kttiku»ihinfi io mo j navsi, eeueuu pnno aku nna hoi ke keikiīilii i ka o an» a komi k<iikuahine i ka ir.uicakui iluna 0 ka- Il»lf. Olni ka mnka c im kai i oili oku ai mn kokahi aoao, u> hoi v& ike hoa uku ia no kc 'Ceiki» *alii Nu«MLrtdiij!i i ko kiuo ak* o 'ki mea ana i ike ei iloko o ke -w'aina, b ku.aiia.tti.arau» o ka maka kui-kele, a oia kana i : puana ae ai, penei: "Akahi ka ono o kun pwu, 1 ka Uhu inaolo i kuu muka." I ka pau aua, aia hoi ua hopu i koko nku la oia i ka pulima o kona kaikunhine, me ka panai pu ana aku i koia mau hnaolelo: "Alia oe o huk; mai L ke kui." Ua hoopuiwa ia komi kaikua | hino no kein-pna ona aku a Nun»aredina i kona pulima, n oia kann i pane aku ai i knna kaikunano *no ka Iro j»ah:iQhao: "Healia keia ou o Nnnmreilina, kuu kaikunnne aloliH?" Pauo nku la hoi o Numamlina rao ka leo o ka mea i piha i ka ilihia, ponei. I ''Ua iko aku ln au i koknlii moa pnhihihi mannia o ka mal-a o k« kui-kele; nolailn, e o li.>u 1 iho i kau kui, n i ka innuawa p. i hooa hou mai ui ran keia aoa«, ! mai huki e mai o?, aka, o kokali j iki iho oo i hookohi nainulo.." i '■Heahn ki j in. h.\na au o Numa- ; rcclinN iVu?" w.ihi a kon » kr.ikimliMie i niii.iu iiku s-i ino ka hoomāu ana aku: "A heaha hui kein moa pohihihi i Ua maka o ke kui-k«>lo au o 01010 mni n^i?" Nt> k(ia ninau a konu kaikualiinn, aoln i hni akn konakaikuīmuo \ ko ano o i,t nu-a. ako, ua hookikma .īku la oia i koiia kni-

kV-''lin K', <«o 0 ]j ir , u j kana I N > l:(-ia koi n Nnmnmlina, ua hou i!,u la Hn i k:ma kui a hoeai hou mai l:i ka oi o ko kui ma keia no'io a jke hoa aiu lu ka ; Koikialii i l:o leinooka o ka mea ann o ksjpa nei he "mea poliiliihi;* a knhikahi iho la kona ir»au».«ianalima i ka maka o T r» ' koi me ka hoopnka atia aku i ; inun huaolelo: ■'Aial Aiu na mea pohihih'i | nei u'u i ole-'.o oku nei īa oe! E i naau iho oe!" I kf:la munawa i nana iho ai kona kiiikuahine a ike iho la oia i un mea pohihihi lu a kona kaikunano e olelo nei; aia manawa oiu i puiii ae ai i ka .i»afea o k« kui īee ka hapuku p-.i ana ae i ka lo!e. | Kn ae la oie iluna me ka hoopuka ana mai i ka huaolelo hi« kikle Imua o kona kaikunane. f, IIe mea pohihihi—Ko mea pohihihi i ka maka o ke kui kēle-." "Heaha iamea pohihihi e kuu kaikuahine?" wahi a kona koikuuane i ninau aku ai me ka nilno. aka ana kona m»u napaliaa. "tle wahinel" wahi & kona kaikuahiiH' me ka leo nahenahe o ka eehia, me ta hoomau hou ana uku, "ho ouele. mailoko mai o l \o kihspai pua o Nutnere." No keia «mfiu olelo a ke kaikualnuo, ua pane aku la o„Kai. niarcdina; "Mai noho oe a bai aku i ko kr.ua w&u mivk'.ia, a i ole i kekuhi poe o ae paha, i keia mea pohihihi a leami i ike iho la. O 00 a uwau, nnlo ia mea—aole i ka nui me ka lehnlch.u." "No ke nhnhoi?" walii a kona 1 aikunhino i ninau aku ai. Pane akn la o Numarcdina— Ni> ka mwi o haili ana au iaia mn ka honua, vahi a kona kaiI kumno, ka puiii ana ana ae t j lcf'na mnn limn ma ka nu.auma i a hu uielio iho la luua me ka paj no le>» ole akn o i kekahi. Oi.ii laua e ku ana, hoea mai la ' 1;l kw'iwa ma ka ipuka o ko laua ' ui'ni a hai mui la i ka mea i ole- | lo ia niiii. I U» makomnke ka Moi e īka in I e Kiimaredina." la m.mnwa i huli ae ai ke keiki alii a hole aku la e hala\v;.i me kona makuakane. 1 kona hiki ana aku lia ko"?i<»

aku la laua iloko o kekahi nimi loehiimelia, a u?a ka aoao o kok»ibi pakj\uk<i« i noho kokoolua' ioo «11 kua. Ileko o na m'iiiute lt>ibi rae ka pnuo ole dku o kahi i kekahi, i hoopuka aku ai ka M-' i ka olelo imua o kat\a koik! »il rac ka i aaa "E Numoredinj, ua l«ma mai nei iu'u he leta i\.ai ka ne lselauria o ke Aupuni o sis, a maloko o ia palopula e noi iaai ana oia ia'ū ia oe, e r.c aku au t .uaro ia oe inp ke l;aik?«rahine alii Weremiro ka hoiliua o ka noho aHi o Pei'eain. A ua noono iho nei au na ku- j pono loa oe e kuu keiki ke rbat*e me ia, a he mee. ia e hooneca' % e āku ai i na pnlena aina o kon makuakahe r.ei a hiki i naipukn 0 Peresia. Iloko o ia mannw i i-kulou iho ai o Kt'mavodina ilalo, a kalele iho lr. kd Jfuekn« o kona lima iluna o ke pakauknu m»» ka nana iho o kona mau niaka ilulo o ka papaliele. Oiai ke keiki alii e kulou aua ua lii!:i loa i ka Moi ke ike mai e hoolo ana kana keiki. A no iu mea i pano lioii mai ai ka Moi: E kiiu kpiki e ae ana anei t>e —a e hoolo ana paha i ka mea i nei ia mai ia'u?" Ia manawa i ea ae ai kana Leiki a nana t<ku la i L-uua makuaKano a pane aku la: "Aolo o'u makemuke." ta manawa i ku koke ae ai kona makuakane a konuo aku la ma kekahi rumi e aku, me no heleheleiui o ka huliu, a kakau iho la i kekillii palapala ra ka Moiwahine Delauzia. Maloko o ia palapal'a, e hai nku laiia ia 1 kana ol'elo i ka Moi;vahiūe. "E kakali ka Moiwahlno Dv*lanz:a i ki\ ao uku o ke keiki no ok'»lu A hr.r.\vi ia aku la ka polapul» ma ka Hma o ka elele no ka lioi anti aku i I J eresia; a ua lilo iho la ia houle ana o kana keiki i mea kaumahn lou iaia. lle mau la' loihi i hala ae, ua tt">noi nku la'ke keiki alii i kona makuakane no ke kaahele ana maluua o ka honua, malulo o na lilo o ke Aupuni Siama. A mahope iho o kona hoi ana mai, e kakau no ia i kekahi l<uke moolelo'o kona kauhe.e ana, 1 inea e ho®tnanao aku ai i kona lahui. Iloko o keia manawa i ike iho ai ka Moi, he manawa kupono 2oa kem ana e liookoino aku ai ] kdna makemako ana e kaumaha nei, nolaila oia i pane aku ai Ijl3e ka i aku. "E kuu keiki, aole au e ae aku ana i kou makemake> a ae mua

mai oe e n:are mo ke kaikamahineaīii "\Vcreiuiei'e. M la manawa i kti nana iho ai ke keiki ulii iwneno 6 na tnea olua, o ka mea pohihi i ka iuaka O ke kuikele nia k<tahi &oao, A o k* kaikamahine alii Wereraiere ma l:ekfthi aoao, a iwaeuakoiiu o fcona inan noonoe ana, hoopuka ae la oia i ka huaōlelo m« ka i ana aku,— "I ekolu mukahiki m«i keia la aku, ald!a, mare ia mana." Ia mauawa uo i kakau iho ai ka Moi hepulapalu ua ka Moi\v.\. lnne Deljuzia T e h«i akuanu i ka J no ana o kana keiki * m«re me | kaikamahine uiii Worcmiere, a ia manowa koko no i hookaa- J wale ao ai oia i puu dula nui no 1 kn:\a keiki no kona kaahele aha l iuiiluna o ka hmnia, n hoouna ia aku lu elele e lawe i ka palnpala ikn Moiwphi: l !? Dc]«iu%ia, a i ka ike ana o u.ī Moiwahine ln, ua apono uiai I.v oiu i keia manao, aua lilo i;i ho mea-htt»-uoli nona a me ka Moi Aramozeda, ine ko laua Uianao e hooko ia aua ka lc.ua mea 1 manao ai, eia ka e lilo aua i moeuhnne palaualelo. Aol& i pau.