Ka Lei Momi, Volume I, Number 61, 1 September 1893 — Page 3

Page PDF (398.09 KB)

This text was transcribed by:  Junior
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

OWAI O IKEPONON?

 

        Keena mai nhinei mai.

 

        Ua hoaolakou, a i ole e Kakina, e kukulu i kela kumuhana a kakou e ike nei he hauna a no ko polapolona, ma ka hoamiana mai i na koa mai ka haneri a i ke kanaono, mai k kanaoao a i ke iwakalua,  iloko o ko kakou Ahaolelo Kau Kanawai, me ka hapai ana i ka leo a nui. E hoemi kakon i na lilo o keia hana, ho nui ka lilono ka ai, ka aahu o ua koa me na alii, a me kekahu mau hemahema e ao, oia i, wahi a lakou, "he aupuni maluhia keia, a ua hiki no io iwakalua koa ke malama i ko ola o ke Alii me ka pilikia o ko kakou aina ke paa nei, oia hohi, E mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

            Na keia mau hana pee a hoonalonalo a poe i piha i ku maelea, ua hihia aku la i ka umiumi ka hapauni o na waha olelo o ka iahu, ala mai la lakou mai ke kunewanewa hiamoe mai, a hahai aku la ma keia alahele e poino ai ke Aupuni, a hoao lakou e kokua makapomahope o ke alanui a Kakina ma e eli ai no ua poe makapo nei, aole lakou i ike i ko lakou haule ana iloko o ka lua i eh ia no lakou, a hiki i ka la 14 o Ianuaria, akahi no a owela ae na lihilihi maka, a ike iho, eia ka lakou a me ka lahui, ka poe i hana hewa ele aku, iloko o ke ka'e o ka lua kahi i ku ai, a ma ka la 16 mai, pholo aku la kakou a pau iloko o ka lua a Kakina ma i eli a hookaha a he mau makahiki ae nei i hala.

            Ke ike noi kakou, he poe hoopunipuni na alakai nana i hookahua keia aupuni noho manawa, he poe hao wale i ke kuokoa o ka lahui Hawaii, ma ka hoao ana e hoemi i ka ikaika o ka mana hoomalu i kanaono koa. I keia la, eia na pualikoa kumau a me kuikawa o ka aupuni hou ma kahi o na haneri, e ai hoookano ana maluna o na loaa o ke aupuni i paumi aku i ka uku mahina, a ma o ka hoemi ia ana mai o ko ikaikahoomalu o ko ke Alii mau pualikoa, oia ka mea i kani ai ka aka a ka poe i piha i ka maalea a hiki ia lakou ke hana poani mai i na Wahi koa huku o ke Alii me he uwahi la no ka ipu paka.

            O ka hanohano ha keia a Ikepono hanai nei i ke Aupuni Kuikawa a pili i ka pae puu o Haupukelo, o ka limanui anei i na pono pilipaa o ua komaaia a lakou i hao Wale ai ma o na moraki la a ma o ua hana e ae, ke manao ia, ma ka pono me ka pololei maoli, he aupuni popopo ai, aohe oua kalua ouipaa, a kenahu mau la ka Wela Wela o ka makou mau huaolelo mahope o ko lakou mau olomu, a hiki i ko lakou hooluoln ana. Aloha oe i Ikepono.

 

Ke kahua o ko kakou Aupuni o

ku nei a A@@ Alii no @@@@

Haole o Kamailio noi.

 

Mr. Imnahooponopono:

            Ua ka ahua a ane, a aole nae nu i ike a maopop i keia mau hoaolelo au pane mai nei me ua olelo makukoae o ka lokoino a aloha ole. E huli oe i na poopoo, a aole o loaa ia oo ha wahi kina'ana'u iki, no ka mea aole he anee alii o ka huaolelo "ahi" i pono iho ai, "e hoi oukou e oia'ama i ka malohia a polu i na  kai ilalo a nei aku i ka oluolu o na mana lani o kokua mai ia kakon. O ka hua mua i loaa mai  ma o keia huaolelo alii i puka mai ai, oia @o ka huki ia ana o ka hae Aeto ilalo ma ka la 1 o Aperila, 1893. A he anee alii iho la ka paha ia ia oe e Mr. Aneo Alii? E pane mai oe i keia e Anee Hoale.

            Eia lua: Ua olelo ae kekahi mau kahunapule a olua, oia o Bihopa, Olesona a me Haole Amerika aole e haule hou ka hae Amerika ilalo. Pehea kela, he anee alii ihola anei ia, aole paha? E pano mai oe no keia niuau, i ike ai au a me ka lehulehu a pau i kan haina, no ka mea, aole e hiolo ka oiaio i ka nui o ka olua mau olelo lokoino a palapala me he mau waha la no ka aia, a me na kahunapule a olua.

            Eia ke kolu: Eia ke ike maka ia noi o ka lehulehu mai Hawaii Keawo a Kauai o Mano, ka welo haaheo ana o ka hae Hawaii ma na kapakai o ke aupuni Hawoii me kona nani kilakila,  aohe ao uana e poi. Nolaila, ua kono ia mai au e hoike hookamani ole akn me ke keakea olo ia imua o ka lehulehu, o hai'ana he lono no ka hauoli a me ka olioli nui, no ka mea, ua hala na la mokumokuahua, na la o ke kupilikii, ua kokua mai ka mana @@ @@ @ @@@@ @ @@ @@ @@@@ @ aloha nui i. A ina oia ua liola, alaila, @@@ kau pane e Ano. @@@@? Pepau paha @@@@ @@ aa ko ha hale, no ka @@@ @@@ @@@ au imua o ke @@ @ @@ @@ @ a'u i ikemakeaia, aole me na @@@@ pilikino. No ka mea, ka lana a ko kamailio noi-au i na mea oiaio elike @ e @ @@ @@ @@ @@ ma ke Kuoko, puka la, a na la olaio no e hoihoi hou i ke aupuni Hawaii a me kona Moiwahino i aloah nui ia me ke keakea ole ia.

            Nolaila, e ka lahui nona ka aina, nona na kualono uliuli, he kahoaka hauoli nou e Hawaii a hiki mai, mai hopohopo a makau. E malama i ka maluhia, a o mau ka lokahi.

                                    Owau iho no

                                                D. K. KAMAHALO.

Hauhaukei, Aug. 30 1893.

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

-NO-

 

Akamoleka.

 

 

- KE-

 

kawaili Opio i Pahele ae

 

mai na lima Hno Enanena loa

 

-KE-

 

AKUA KII KELEAWE NUI

 

MOLEKA.

 

I Kukuluia ma ka Loko Ahi Weliweli Loa o Gehena

 

MOKUNA V.

 

          Huakai Kuewa a na Kamaiki - Iliki ka Aina o Kanaua- Ka Wa Weliweli Loa ma ka Aina a pau mai o a o a ai na makua i na keiki.

            He moa oinio loa no nae, o keia manao hoakoka ano nui o Akameleka imua o kona kaiknahine, na piha launa ole mai la oia i ka makau a me ka weliweli, no ka mea, wahi ana i nalu wale iho ai no, malia paha i ka hailona aua iho a ka maluna ona a o kona kaikunane paha, alaila e make io ana kahi o laua, alaila o kona hopena walehia oi ae, e ai ia aku ana ka oia e kekah'o laua ponoi iho ne i dakele ao ai mai ka maka poniuniu a ka pololi a ka ai.

            O loila @ @@@@ @@@@ @@@ @@@ @@@ @@ @@ ai me ka @@ @@ @@ @@ @@ ma  hawa loil aina @ @@ @@ ona mau @@ @@@ @@ @@ mau la me ka @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ kona ke @@@ @@ @ alii le, ka pin kuno kana mea i hoike aku ai ioia.

            No ko pane ko'o ole mai o kona @@@ @@@ @@ @@ @@ @@@ @@@ @@ @@@ @@ @@@ @@ @@ @@@ @@ @@ @ @@

ne @@@ iha li me  ka haola:

            "pehea keu manao e kuu kaikinahine no ha'u mau mea i hoike aku nei ia oe?"

            "He mea e ka nui o kuu ahaeha e noho ia, no ka men, aole ka'u he manao, aka he hoakeawale maopopo io @ ana nui ko ia cu i ko kuau pi'i makua ole ana ma keia waonahale anoano kanaka ole, kai no hoi na ka mea okoa kaua e pepehi mai a make, oia  no ka, i koi mai nei no ka ole ia kakou e he'a i keia wahi e lumai ponoi iho no ka kaua ia kaua ponoi iho lo, ao'e hoi e like me ka haalela ana mai o ko Kona makuahine ia kaua ma ke alaloe a kaua i hele mai la, mai a lawe aku, a o keia hoi na kaua iho no ka kaua e pepehi iiho a make.

            "Nolaila, aole paha keia he manao kapono ou au iwaena o kauaa ma ne wahi mehemeaha kanaka ole, nolaila, ina he aloha kou ia'u, ke noi aku nei an ia oe, o oluolu oe e hoololi ae oe i kou mau manao a pau.

 

            I keia la e holo aku ai ke Kinau no na awa o Maui a me Hawaii.

            Inehinei i ku mai ai ka mokuahi Warrimoo mai ka Ilema mai, a holo loa aku no Vanekouwa, Beritania Kolumebia.

 

            E poha aku ana ka leo e Makalapua i keia ahiahii, a e honekono aku ana i ka pii aoao o Uwesanana, a e kaomi ana ka hulipahu Luproil ke ki hoopiipii o ka Vaiolina-iluna o Waialeale.

 

            Amehinei ke ku ana mai o ka moku kaikahi a Akameleka mai na paemoku papapa mai o Hoeha ili, a ke oili aku la oia imua o kona poe heluhelu me ka ulumahiehie mau. Ua hele oia a mo'a unounou Puna i ke ahi a ka wahino o ka lua. Maikai kela