Ka Lei Momi, Volume I, Number 5, 4 September 1893 — LEWALEWA I KE AHA? [ARTICLE]

LEWALEWA I KE AHA?

0 keiu ka mukou o hinau nei i ke kahunapule o līaiia, mamuii o ku piha mau o kona opu i ka opu-opu o ka mana&' i piha i ka pakui a mo ka hoopailua, ma kona hoike maoli ana -mai I ka ukaua ino a kona naau-i.malaena ai } mo ke kapa ana mai, "ua lewalewa na alelo o ka Poe Anee Alii," a oia hoi ka m&keu'® ninuunei i ka malea'maka, Lowalewa iko alia? Oiai, ke ifrc nei oe me kou mau maka, ho oia mau ka pipili a inamau anu o ka pne a pavi i makiu in ko lakou alohapau i kolakoualii oimok% mai ka po mai a o na hoopuukahua nna a pau a ka poo i hanau ia mo ko «mkaeuli o ka manao konakona, aole loa e hiki ia lakou ke hoololiloli ma na ano a puu i ka puuwai kupaa o na Hawaii hoopono a kaulike, ai hahai hoi mahope o ka meheu o ke.keokeo o ke dala, a me ka ula lelo o ke gula. O ke kumu paha o keia ninolo hookamailio anu, no ke ake e imi i wahi e e hoouluku ai i ka uoonoo o ka poe aloha alii, oiai lakou e liuliu ana uo kala hānau o ko lakou alii aimoku, oiu ka wa e hoao ai e hoala mai i na manao hookupikipikio o ka noho pumehana ana mawaena o ua makaainaha a uie ke alii.

Ua maopopo ia kakou, aohe hana hiki e ae i ka poe opu kekeue Ue luwelnwe, o īeein walo no, hapai i na olelo hoiho apau, me lie mea oinio ]n, kukala iloko o na hnlepulo i walii e mako ai ka manao aloha iloko o na hoahanau no ke lukou alii, lioohulihuli niai ia Inkou mo na 100 o niali anu no kn pouo o ke kukulu ia ann oke aupuni kuikawa i koia tvu, ameka nui ona pomaikai e loaa mai unn inamuli o ka hoohui ia ana ia llawaii noi mo Amcrika, a pela aku.

Kc 01010 mai uoi i kn hoopa* noenoo o ka poa anoe alii i . ka inanawu o hoihoi ni i ka Moiwahino ma tcona nohoalii, a m« ke kaena pu ilio, "aolo loa o liiki ia Amerika ko lioihpi hou.ia Liliuoknlani ma konn rjoho&lif," a pela aku. E manao unoi kakou, i na 0 huawi mai ana ko au.puui 0 Aeoerikai kann olelo hooholo,'e haawi an-a i ka pono 110 kn Moiwahino liiliuolealani/ alaila," owai ka poo e iho ana na puna ilalo, a lewalpwa ke alolo ilalo,? ' Manao noakon, o īosepa ke awiwi

koko ano e kii i mau pu ki kanaka nana, a oia no ka oliyv mua lon o ka pioloke,ohoikeaua ika lowulewa o kona alelo, uio he bipi kauo lu i : iic « ]jnu Ui». alio ika luhii ka huna i wahi uona epakele ai, mai na maewaowa mai o ko kanuwm. Ua ake nui lakou, o lioi eleae k a Aloiwahino ma ka liohoalii, i i kun:u e pakele ai oa kania-i o lakou, mai ke kipuka ili ae aka a ka mea li-kanaka, ano ia knmu ke hapuku nei lakou i na olelo e hookonokono nei i ka Moiwahine e mihi no ka hewa hea la ana i hana ai. Ko i inai nei, ua aikena lakou nekahoomanao ana i ko makou laliui, aole e ae e koino pu ine ka poai o na kahunapule liraa lepo, ake helu papa mai nei ua pa 23 .iokou maka helu ann, i ka nuio ka lakou-niau houpuupu ana me ka hikilele tio ka hoea mai oko lakou niau hopena manaona'e, a ua aik'ena makou i ka nana iho, "heunoo alii :f wale uo ka hapanui o na kolamu a ke Kuokoa i hoopiha ai i ua manao heluhelu a oia mau maaao a pau, ua like ia me ka laau make epepehi ana i ke ola o ua wahaolelo la, ekiloi hele ia n6i maloko e na ipuka hale, mohe la no ua hale hoomauao o ko ke kanaka popilikia, ake ike nei oukou, he mau tausani o na pepa i pai ia ma ko oukou hale, aka, aohe nae he hoi hoi ia, a he kakaikahi ka poe uku, a ehia la ko lakou mailailu? Aole o ko makou kupaa ana mahope o ka mea a ke Akua i ho alii mai ai, oia ka mea e lewalewa ai ko alelo, .he hoopunipuni ia ame ke ake e hoonalonalo i ke ino o ka mea a lakou i hana ai, he inoa 010 ke kamailio, ina aole i hana ponoi na lima, aka, ua ike no kakou, uahuikau puleoia poe iloko' o na lawolawe ana e kipaku īa Liliuokalani, mai kona noho' ana īluna o ka noho laa oke Akua i haawi ai nona, aole no kokahi mea o ao, aole*no ke kanaka i awili ia nto na manao ake oka puni hanohano, elike nae ka poo ake aupuni kuikawa i hoolilo ae nei i poo a i hiu no ko lakou au hoopono'pono aupuni aua, aka, ke hoike aku nei inakou me ka wiwo 010, oka poe nana i aihue pakaha a liookahuli ike aupuui o na kupa oka aina, e pau ana l*kou ika xnahuka, i ka mai ma ka puuwai, i ka oha nia ko alelo, a e lowalewa ana ke a iwaho ino ho lio la ua kaea, nolaila, aohe inihi ana ma kahi o ka mea maikai, aohe no hoi he Iwalewa ana oko lakou raau alelo, oia ka makou akn nei i ka oiaio maoli.